Alhierd pad Maskvoj: ale jak jany tudy dabirałasia pa rasijskich darohach?

Hety pachod i maskoŭskaja abłoha byli kulminacyjaj «Litoŭščyny» — siamihadovaj vajny miž Vialikimi kniastvami Litoŭskim i Maskoŭskim za «ćviarskuju spadčynu».

U druhoj pałovie 1360-ch u Ćviarskim kniastvie pačałasia terytaryjalnaja sprečka miž kašynskim i mikulinskim kniaziami. Za Vasila Michajłaviča kašynskaha, jak za svajaka, zastupilisia maskoŭskija ŭładary, mikulinski Michaił Alaksandravič paprasiŭ pomačy ŭ zachodniaha susieda — Litvy.

U tyja časy Ćviarskoje kniastva było paŭnapraŭnym hulcom na vialikaj palityčnaj scenie. (Aneksavać jaho kančatkova Maskva zmahła tolki praz stahodździe, u 1485-m.)

U XIV stahodździ jašče nie było vidavočna: ci Maskva stanie centram pryciahnieńnia ŭschodnieruskich ziemlaŭ, ci Ćvier, ci, moža być, Razań

vialiki kniaź Alhierd byŭ žanaty z dačkoj ćviarskoha kniazia Ullanaj, a ich syn Jahajła staŭ pačynalnikam karaleŭskaj dynastyi

Ullana była dačkoj taho samaha mikulinskaha (paźniej ćviarskoha) kniazia Michaiła Alaksandraviča, jaki kanfliktavaŭ z Maskvoju. U 1367 hodzie jon, z dapamohaj lićvinskich charuhvaŭ, adahnaŭ ad Ćviery maskoŭskaje vojska. Kab vyrašyć kanflikt miram, jaho zaprasili ŭ Kreml. Mitrapalit Aleksij — faktyčny kiraŭnik dziaržavy pry 17-hadovym kniazi Dźmitryi Ivanaviču — harantavaŭ ćviarskomu kniaziu biaśpieku. Michaił papaŭsia, jak Usiasłaŭ pad Oršaj: jaho schapili i kinuli ŭ viaźnicu.

Ale ŭ tym samym hodzie musili vypuścić —

Maskva bajałasia, jak siońnia skazali b, «žorstkaj mižnarodnaj reakcyi». A jakraz u Kreml kiravałasia tatarskaje pasolstva.

Jak pa tahačasnym biezdarožžy, dy jašče ŭzimku, praź śniahi, mahło ruchacca vialikaje vojska?

A 

prajezdžyja darohi, śviedčać historyki, byli ŭ našym krai ad času źjaŭleńnia kołavaj pavozki

Alhierdavy pachody byli imklivyja, dziakujučy końnicy, jakaja składała vialikuju častku litoŭskaha vojska. Ale

čym było karmić koniej u zaśniežanych lasach?

Zapasy praduktaŭ i furažu dla vojska byli nazapašanyja ŭ zamkach, praź jakija išoŭ vialiki kniaź.

Kali ž vojska vychodziła na čužuju terytoryju, pačynałasia rabaŭnictva. Maskoŭskija letapiscy nazyvajuć «Litoŭščynu» nie mienš žorstkaj za našeście tataraŭ.

Niama jak idealizavać: jak va ŭsie časy va ŭsich krainach, ciarpieli i svaje, vialikalitoŭskija paddanyja. Jašče navat u časie vojnaŭ XVII stahodździa zdaralisia vypadki, kali šlachiecki atrad, dasiahnuŭšy punktu pryznačeńnia, zabivaŭ mužyka-pravadnika, farmalnaha suajčyńnika, — kab nie vydaŭ.

Pachod 1368 hoda byŭ pieršym vyprabavańniem dla novazbudavanaha «biełakamiennaha» Kramla.

Inicyjataram umacavańnia horada byŭ mitrapalit Aleksij, jaki pierakanaŭ maskoŭskuju elitu, što zhrupavać vakoł Maskvy ziemli susiedziaŭ miram nie ŭdasca.

Alhierd prastajaŭ pad ścienami Maskvy ŭsiaho try dni — pryjšli źviestki pra vialiki rejd livonskich rycaraŭ, vojska musiła viartacca, kab baranić svajo kniastva. Dyj, vidać, litoŭskaja końnica nie była zvykłaja da abłohi.

Vajna praciahnułasia praz dva hady, u 1370-m. Daznaŭšysia, što vojska VKŁ raźbitaje kryžakami la Rudavy, Dźmitryj Ivanavič napaŭ na Ćvier. Alhierd z Kiejstutam rušyli na Maskvu ŭ Kaladny post i ŭžo 6 śniežnia abkłali jaje. Uziać Kreml źlotu nie ŭdałosia, a ŭdzielnyja kniazi źbirali vojski na pomač Maskvie. Alhierd i Dźmitryj zamirylisia na paŭhoda, i lićviny syšli.

Vodhulle tych pachodaŭ danosicca praź lehiendu, zapisanuju ŭ «Chronicy Bychaŭca» — pra toje, jak Alhierd, u adkaz na pachvalbu Dźmitryja Ivanaviča być u Litvie «pa krasnaj viaśnie, pa cichim lecie», raptoŭna źjaviŭsia na Pakłonnaj hary pad Maskvoj na Vialikdzień (jak dobry hość — z čyrvonym jajkam) i prychiliŭ svaju dzidu da maskoŭskich muroŭ. A Dźmitryj musiŭ adkupicca ad lićvinaŭ.

Nahadvaje historyju pra ščyt Aleha na varotach Carhrada, praŭda? Ale

heta, najchutčej, pryhožaja lehienda: nivodzin z maskoŭskich pachodaŭ Alhierda nie adbyvaŭsia ŭviesnu, na Vialikdzień. U 1368-m našy prodki źjavilisia pad Maskvoj u kancy listapada, u 1370-m — 6 śniežnia.

Cikava, jak adbyvałasia sustreča dvuch vialikich kniazioŭ.

18-hadovy Dźmitryj Ivanavič — budučy Danski, — napeŭna, hladzieŭ na 70-hadovaha Alhierda, lehiendarnaha ŭładara, z peŭnym honaram:

Treci pachod Alhierda, u 1372 hodzie, skončyŭsia «stajańniem» dvuch vojskaŭ la Lubucka pad Maskvoju. U tym pachodzie braŭ udzieł i małady Vitaŭt, adnahodak Dźmitryja Ivanaviča, i Andrej Alhierdavič Połacki, jaki praz vosiem hadoŭ budzie sajuźnikam Maskvy na Kulikovym poli.

Alhierd zmušany byŭ padpisać mir, admoviŭšysia dapamahać Michaiłu.

Efiektnyja pachody na Maskvu nie dali vialikaha palityčnaha vyniku.

Alhierd i Kiejstut zdoleli rassunuć miežy svajoj dziaržavy na poŭdzień, vyzvaliŭšy Kijeŭščynu ad tataraŭ, paśpiachova procistajali kryžakam.

Mahčyma, uzmacnieńnie Maskvy ŭładary VKŁ, zaniatyja nadzionnymi spravami, nie ličyli realnaj pahrozaj dla siabie.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0