Siarhiej Maksimovič. U našym sadzie budzie sadoŭnik

U našym sadzie budzie sadoŭnik

U kniharniach nie znajści partretaŭ piśmieńnikaŭ, zatoje ščodra raskładzienyja kalarovyja Łukašenki. Choć im miesca chutčej — u kanctavarach. Mienski časopis «Vsiemirnaja litieratura» raspačaŭ novy hod interviju z Łukašenkam. Pieršy numar 2000-ha adkryvaje vystup Łukašenki, pryčym z kalarovym partretam — što biesprecedentna dla litaraturnaha časopisa.

Kab nadrukavali prezydenta V.Haŭła, było b zrazumieła — toj suśvietna viadomy litaratar. Zrešty, i Łukašenka vydaŭ brašuru ab bryhadnym padradzie. Karaciej, piarom vałodaje. Heta paćviardžaje epihraf ź jaho samoha — pra čałaviečuju dušu, jakaja «pje z krynic» suśvietnaj kultury. Aŭtar prapanuje nam zazirnuć za dźviery, pierad jakimi apynułasia čałaviectva, kab vyznačycca, što nam spatrebicca ŭ budučyni z taho, što my «taŝim na siebie».

Jasna što — sacyjalizm! Akazvajecca, jon byŭ hałoŭnym dasiahnieńniem XX stahodździa. Dalej aŭtar narakaje, što prapahanda «oskopiła» ludziej, jana nahetulki zapanavała, što «niekohda fantastičieskije priedstavlenija o zombirovanii i upravlenii nastrojenijami i žiełanijami mass sdiełaliś užasajuŝiej riealnosťju». Pry hetym jon škaduje čałavieka, jaki «vsie boleje zavisim ot manipulacij sriedstv massovoj informacii». Dzie takoje adbyvajecca, nia pišacca, ale čytačy cudoŭna razumiejuć.

Pačynajecca nahniatańnie ŭ styli savieckaj prapahandy — «aliharchičnyja siły», «hlabalisty», «blok NATO», «hiehiemanisckija siły», «suśvietnaja turma narodaŭ», «zmova kryminalnych siłaŭ», «razburalnyja siły». Asabliva padabajecca aŭtaru słova «hlabalisty». Pryhałomšyŭšy jak śled čytačoŭ, jon pačynaje tłumačyć, što takoje nacyjanalna-dziaržaŭnaja idealohija. Hałoŭnaje dla biełarusaŭ, jak ličyć Łukašenka, — «zachavać usio lepšaje» — «vysšije obrietienija morali» savieckaha hramadztva: kalektyvizm, salidarnaść i h.d. Karaciej, treba dumać, nam nie abyścisia biez «maralnaha kodeksu budaŭnikoŭ kamunizmu». Nu, a «stryžań ahulnanacyjanalnaje idei, jaje asnova» — heta zdaroŭje nacyi. A pieršaasnova — heta čałaviečaja duša. Što da litaratury, dyk jana pavinna zaniacca farmavańniem śvietapohladu, «adekvatnym patrabavańniam nacyjanalnaha raźvićcia».

Publicyst tłumačyć nam, što «riealnoje dvujazyčije» — «našie dostižienije». Ale: «Nikomu j nikoli nia vyrašyć kulturna-moŭnych prablem administratyŭnym šlacham, z dapamohaj dekretaŭ kiraŭnika dziaržavy». Adnak u nas usio možna! Z tekstu vynikaje, što nijakaj rusifikacyi ŭ nas nie było, a najvialikšuju škodu biełaruskaj kultury prynios razvał SSSR i toje, što Biełaruś narešcie stała niezaležnaj.

Niečakana ŭ tekście traplajucca j mudrahielistyja pasažy ŭ styli kaŭkaskich tostaŭ. Aŭtar prapanuje adradzić «kult mudroj myśli», piša pra «viečnoje dierievo mirovoj kłaśsiki», zaklikaje da «vozdiełyvanija nivy vsiech čiełoviečieskich śviaziej» i da pieratvareńnia našaj respubliki ŭ «ćvietuŝij sad». Rolu sadoŭnika, treba dumać, jon pakidaje sabie. Ale prapołvać hrady my budziem pad «znamienami», na jakich Łukašenka maryć napisać: «Trud, Spraviedlivosť i Vzaimnosť». Słovy «demakratyja» i «svaboda» jon užyvaje ŭ nehatyŭnym kantekście i biare ŭ dvukośsi.

Siarhiej Maksimovič