U pieršaj razmovie z žurnalistami Bialacki padzialiŭsia padrabiaznaściami etapavańnia praź Biełaruś z zaviazanymi vačyma, raskazaŭ pra stan zdaroŭja i padziakavaŭ usim, chto spryčyniŭsia da jaho vyzvaleńnia.
Jak raskazaŭ nobieleŭski łaŭreat pad ścienami amierykanskaj ambasady ŭ Vilni adrazu paśla svajho pryjezdu, siońnia a čaćviortaj hadzinie nočy jaho razbudziŭ dziažurny pa atradzie.
«I kali ja vyjšaŭ, mnie skazali terminova sabrać rečy. I ja ŭžo zrazumieŭ, što pajšoŭ praces vyzvaleńnia», — adznačyŭ jon.
Na pytańnie, ci byli niejkija pradčuvańni ci papiaredniaja infarmacyja, Bialacki adkazaŭ śćviardžalna:
«Było pradčuvańnie. Bo paśla taho, jak byŭ vyzvaleny Siarhiej Cichanoŭski ŭ červieni, i paśla jaho vyzvaleńnia, kali ŭ vieraśni byŭ vyzvaleny 51 palitźniavoleny, było zrazumieła, što hety praces pajšoŭ, i zastavałasia tolki čakać i spadziavacca, što jon nie sarviecca. Tamu što my razumiejem, što ŭ luby momant situacyja moža źmianicca ŭ horšy bok.
I tamu vielmi važna dalej usim praciahvać trymać svoj fokus na tych palityčnych źniavolenych, jakija zaraz znachodziacca ŭ biełaruskich turmach, i dabivacca poŭnaha vyzvaleńnia ŭsich. Kab tam nie zastałosia nivodnaha palityčnaha źniavolenaha».
Pra darohu i emocyi
Bialacki taksama padzialiŭsia svaimi pieršymi emocyjami paśla vyzvaleńnia:
«Rankam, hłybokaj nočču, ja byŭ u turmie, lažaŭ tam, tak by mović, absalutna ŭ inšych umovach, na narach, u pamiaškańni, dzie było amal 40 čałaviek. I ciapier voś ja na voli. Viadoma, uličvajučy, što 4 z pałovaj hady pravioŭ u takich voś umovach, u turmie, ciapier adčuvańnie jašče nie zusim zrazumiełaje dla mianie. Ale ja dumaju, što dosyć chutka ja asvojusia i prymu rečaisnaść — toje, što ja na voli».
Pravaabaronca pryznaŭsia, što jašče nie da kanca adyšoŭ ad darohi:
«U mianie jašče hałava kružycca, ja nie pryjšoŭ u siabie. Bo jašče hetaj nočču ja byŭ zusim u inšych umovach, jak i ŭsie maje kalehi, jakija zaraz vyzvalenyja, jakija dabirajucca siudy ŭ Vilniu. (…)
Tym nie mienš heta padarožža było ŭ mianie z zaviazanymi vačyma. Ja prajechaŭ usiu Biełaruś. Ja siadzieŭ u Horkach u kałonii. Heta Mahiloŭskaja vobłaść, zusim pobač ad rasijskaj miažy. Tam 14 kiłamietraŭ da rasijskaj miažy ad kałonii.
Praz usiu Biełaruś z uschodu na zachad ja prajechaŭ z zaviazanymi vačyma. Nu i tut, naturalna, pakul što ja jašče nie mahu pryjści ŭ siabie. Tamu što heta vialiki emacyjny ŭdar dla mianie. Za hety čas ja paśpieŭ tolki pahavaryć z majoju žonkaju».
Pra Nobieleŭskuju premiju i tych, chto zastaŭsia ŭ źniavoleńni
Bialacki raskazaŭ, što pra prysudžeńnie jamu Nobieleŭskaj premii jon daviedaŭsia ŭ SIZA na Vaładarcy. Žurnalisty spytali, što značyć dla jaho hetaja ŭznaharoda ciapier.
«Treba skazać, što hetaja Nobieleŭskaja premija była dadziena nie tolki mnie asabista, a ŭsim biełaruskim aktyvistam i ŭsiamu biełaruskamu narodu, jaki vystupaŭ i vystupaje za demakratyju, za pravy čałavieka ŭ Biełarusi, jaki praciahvaje svaju baraćbu. Choć jana ŭ nas idzie niaprosta i ciažka, praz turmy.
Tysiačy ludziej siadzieli i ciapier praciahvajuć siadzieć u turmach. Maje kalehi, moj kaleha Valancin Stefanovič, pravaabaronca, taksama praciahvaje jašče siadzieć, niahledziačy na toje, što mianie vyzvalili. Tamu naša baraćba praciahvajecca. I Nobieleŭskaja premija, ja dumaju, była peŭnaj acenkaj našaj aktyŭnaści, našych pamknieńniaŭ, jakija jašče nie dasiahnuli svajho ŭvasableńnia».
Pra situacyju ŭ kałonii i zdaroŭje
Aleś Bialacki raskazaŭ, što ŭ kałonii, dzie jon adbyvaŭ pakarańnie, znachodzicca kala 20 palitźniavolenych.
«Faktyčna ŭ kožnym atradzie jość pa adnym, pa dva čałavieki [palitźniavolenych]. My tam usie imknulisia trymać kantakty pamiž saboju i niejkim čynam padtrymlivać adzin adnaho. Jość ludzi, jakija siadziać jašče z 2020, z 2021 hoda».
Na pytańnie pra zdaroŭje Bialacki adkazaŭ strymana:
«Zdaroŭje bolš-mienš. Zaraz treba budzie prajści ŭsie hetyja abśledavańni, tamu što zrazumieła, što ŭ biełaruskich turmach ź miedycynaj usio vielmi kiepska… Ja dumaju, usio budzie dobra».
Ci byŭ vybar zastacca
Na pytańnie, ci byŭ u jaho vybar zastacca ci vyjechać, Aleś Bialacki z humaram adkazaŭ:
«Nu, vybar byŭ zastacca. Uličvajučy, što ŭ mianie termin byŭ 10 hadoŭ. To možna było i zastacca. Ale ŭ toj situacyi vybaru vialikaha nie było. Ci zastavacca ŭ turmie, ci być voś takim čynam vyviezienym z zaviazanymi vačyma ź Biełarusi».
Bialacki adznačyŭ, što jamu raili prasić pamiłavańnia, ale jon hetaha nie rabiŭ. Jon taksama vykazaŭ padziaku tym, chto spryčyniŭsia da vyzvaleńnia:
«Ja razumieju, što dla taho, kab my apynulisia na svabodzie, treba było zrabić vialikuju pracu. My vyjšli na svabodu dziakujučy namahańniam mnohich tysiač ludziej, i ŭ pieršuju čarhu amierykanskich dypłamataŭ, amierykanskich uradoŭcaŭ, jakija prykłali namahańni dla taho, kab my vyjšli na svabodu».
Na pytańnie, ci ličyć jon pravilnym, što za vyzvaleńnie palitźniavolenych ZŠA źniali ź Biełarusi sankcyi, Bialacki adkazaŭ, što pakul nie viedaje nijakich padrabiaznaściej pieramovaŭ, jakija adbylisia.
Ciapier čytajuć
Syn Siarhieja Bulby źbiraje hrošy ŭ Polščy, prydumaŭšy sabie bijahrafiju vieterana i palityčnaha ŭciekača12
Kamientary