На месцы мемарыяла ахвяр Вялікай Айчыннай у Пружанах хаваюць «заслужаных гараджанаў»
У Пружанах (Брэсцкая вобласць) на ваенным мемарыяле адбылося ўшчыльненне. Пліту «Невядомы салдат» выкапалі і на тым месцы пахавалі жонку «заслужанага гараджаніна».
Незаўважаным гэта не засталося, бо закрытыя могілкі, дзе знаходзіцца мемарыял, адкрыты людскому наведванню і воку. Вядома, неабыякавых людзей нямала, але што характэрна: афіцыйна агучылі нязгоду з тым, што адбываецца пенсіянеры. Потым адзін з іх патлумачыў:
«Мне няма чаго баяцца.Але калі хто працуе і абураецца, то папросту могуць звольніць гэтыя, цяперашнія — яны горай камуністаў будуць, якіх кляймілі гадоў дваццаць таму».
Намеснік старшыні Пружанскага райвыканкама Сяргей Гук прызнаў: «Так, было такое. Але ўсё законна.Ёсць пастанова райвыканкама, якая дазваляе пахаванне на тэрыторыі мемарыяла ветэранаў вайны і членаў іх сем’яў. У раду ветэранаў і райвыканкам звярнуўся Ганаровы грамадзянін раёна Г.
з просьбай пахаваць там сваю жонку, і яго просьба была задаволеная. Вынятую пліту „Невядомы салдат“ не выкінулі, яе проста перанеслі ў іншае месца. Але астанкаў пад ёй не было…».
Пра тое, што пліта — гэта кенатаф, катэгарычна заявіў і Сяргей Грыбоўскі, брыгадзір жылкамунгасу, падначаленыя якога ўладкоўвалі новае пахаванне зімой. «Не было там нічога. А гэта пахаванне адзінкавае», — сцвярджаў брыгадзір.
Прыкладна тое самае сказаў і Сяргей Міхайлавіч Гук перад тым, як мы разам паехалі на могілкі. «Пяць гадоў працую на сваёй пасадзе — не было раней перапахавання і» падсяленне «на вайсковым мемарыяле». І тут жа даволі нечакана вымавіў: «Напэўна, гэта няправільна, з пераносам. Але не эксгумаваць жа…».
Далей я даведаўся, што «разбор палётаў» ў райвыканкаме ўжо быў, і што «больш пахаванняў па тыпу здарэння на закрытым могілках напэўна не будзе».
Пагаджуся з Сяргеем Міхайлавічам: на новыя могілкі ў Слабудку ездзіць сапраўды далекавата — 5 кіламетраў. Але з нагоды астанкаў схіляюся да меркавання Леаніда Патапчука, аднаго з «пільных» гараджан.
«Няхай пліта «Невядомы салдат» толькі сімвал, — кажа ён. — Усё роўна яе рухаць — не справа.А мне дакладна вядома: былі там таксама рэшткі абмундзіравання. Прыкапаць у куце магілы. І перапахаванне гэта не адзінкавае. Быў перапынак гады тры, а да гэтага пераносілі, на маёй памяці, некалькі разоў. Дзеля «заслужаных гараджан» «.
Што пліты «Невядомы салдат» пераносілі — цалкам відавочна.Так, у першым шэрагу чатыры пліты «ўшчыльнены» — адлегласць паміж імі прыкладна ў два разы менш, чым паміж астатнімі плітамі гэтага шэрагу. Акрамя таго, пляцоўка «заслужаных» злева ад цэнтральнага знака — там ваенныя і іх жонкі — прыкметна ўрэзалася ў шэрагі пліт мемарыяла і ўтварыла асіметрыю, падкрэсленую жоўтым пяском апошняга «падсялення».
«У нас не паважаюць памерлых, — лічыць краязнаўца Віктар Рачкоў.
Ён пералічвае курганы, закінутыя пахаванні, па якіх прайшоўся коўш экскаватара, затым пераходзіць да закрытых гарадскіх могілак, кажа, што з правага боку каталіцкай частцы могілак іх звузілі і праклалі над косткамі дарогу. Потым распавядае пра мемарыял:
«Там больш за дзве сотні пахаванняў. Пачынаючы дзесьці з
Разам з Сяргеем Грыбоўскім правяраем адно нехарактэрнае надмагілле, з самага краю ўнутранага шэрагу пліт мемарыяла. Патанулы ў зямлі, без агароджы. На ім каталіцкі крыж і надпіс на лацінцы. З таго, што чытаецца: «PRIEUNIEKS KRISS 09.1931 — 1954 22.07».
Падобна на тое, гэты сціплы помнік, які маглі і знесці пры ўладкаванні воінскага мемарыяла, застаўся як ключ да разумення цяперашняй сітуацыі.Тым больш што сярод пліт «Невядомы салдат»
Можна выказаць здагадку, што пахаванні мелі хаатычны характар, і пліты проста паклалі плямай, большай часткай накрылі безыменныя пахаванні,
А вось пазіцыя мясцовых чыноўнікаў, шчыра кажучы, часам шакуе.Даказалі: ці здольныя выгадаваць нарыў праблемы на роўным месцы і раздушыць яго «унутр».
Напрыклад, у мінулым годзе, на
Стаў скардзіццаМясцовы
настаўнік-пенсіянер запатрабаваў хоць бы згрэбці назад у купку журботныя вынікі «зачысткі», выбраць астанкі, пахаваць паводле абраду, адзначыць знакам — зрабілі выгляд, што нічога не адбылося.
Вось ужо сапраўды заблыталіся начальнікі ў сваім службовым запале.Бо прасцей простага — паставілі б крыж дубовы. На ім памятная шыльда: маўляў, на гэтым месцы было калісьці пахаванне. Гэта
Не прайшло і года - і вось другая характэрная, па-мойму, гісторыя з забыццём памяці загінуўшых. А бо жыццё кароткае, і якое жыць з усведамленнем таго, што потым і памяці ніякай могуць не пакінуць трактарысты і іншыя бульдозершчыкі.
Каментары