Іван-чай распаўсюдзіўся па Усходняй Еўропе ў XIX стагоддзі з берагоў Фінскага заліва і заваяваў папулярнасць дзякуючы сваім лекавым уласцівасцям. У той жа час з іван-чаем трэба быць асцярожным.
Іван-чай, ці капорскі чай (па назве Капорскай губы Фінскага заліва) — распаўсюджаная назва для напою з лісця скрыпеню, якое праходзіць ферментацыю. Падчас яе выдзяляецца сок, ферменты якога запускаюць пэўныя біяхімічныя працэсы, у выніку лісце змяняе свой колер на цямнейшы, набывае прыемны смак і водар.
У XIX стагоддзі капорскі чай шырока выкарыстоўвалі як заменнік чорнага кітайскага, які ён нагадваў як колерам, так і смакам.
З пункту гледжання фітахіміі іван-чай у першую чаргу вылучаецца наяўнасцю дубільных сродкаў — элагітанінаў. У гэтым ён падобны да граната. Самая важная ўласцівасць элагітанінаў у тым, што яны запавольваюць дзеянне ў нашым арганізме ферментаў, якія разбураюць храсткі ў суставах і прыводзяць да артрозу.
У працэсе ферментацыі колькасць элатанінаў істотна змяншаецца. У той жа час лісце насычаецца свабоднымі фенольнымі кіслотамі, якія павышаюць антыаксідантныя ўласцівасці напою. Іван-чай таксама вылучаецца тым, што не мае кафеіну.
Акрамя антыаксідантаў і дубільных сродкаў, капорскі чай утрымлівае шмат вітамінаў (толькі вітаміну С у 5—6 разоў болей, чым у лімоне) і біялагічна-актыўных рэчываў. Напой са скрыпеню садзейнічае зніжэнню запалення, паляпшэнню кровазвароту, рэгуляцыі гарманальнага балансу, ачышчэнню арганізму ад таксінаў, умацаванню касцей і зубоў, павышэнню тонусу і настрою.
Іван-чай раяць ужываць пры захворваннях страўнікава-кішачнага тракту, пячонкі, нырак, сасудаў, нервовай сістэмы, скуры і валасоў, зніжэнні імунітэту, запаленні вушэй, горла, носу.
Існуе меркаванне, што іван-чай, як і агурочнік лекавы, падбел ці жывакост утрымлівае нязначную колькасць піралізідзінавых алкалоідаў, якія могуць быць шкоднымі для арганізма. А нядаўна з'явілася публікацыя кітайскіх даследчыкаў аб тым, што ў скрыпені знайшлі алкалоід ангусціфалін А (angustifoline A).
Як сцвярджае хімік Сяргей Бесараб, няма новых даследаванняў, якія б пацвердзілі даўні тэзіс аб тым, што скрыпень утрымлівае піралізідзінавыя алкалоіды. А знаходцы кітайскіх вучоных не трэба надаваць вялікай увагі. Ангусціфалін А быў знойдзены толькі ў адным узоры іван-чаю з Кітая і ў вельмі малой колькасці. Да таго ж ён адносіцца да іншага хімічнага цыклу, які не зʼяўляецца такім шкодным, як піралізідзінавыя алкалоіды.
Але трэба памятаць, што іван-чай, як і любая іншая лекавая расліна, мае свае супрацьпаказанні і пабочныя эфекты. Гэты напой рэкамендуюць з асцярожнасцю піць людзям з парушэннямі згортвання крыві. Напой можа мець эфект лёгкага слабіцельнага, а пасля працяглага ўжывання можа правесці да разладу страўнікава-кішачнага тракту.
Не раяць таксама піць іван-чай адначасова з заспакаяльнымі, расслабляючымі сродкамі, а таксама з рэчывамі, якія зніжаюць ціск ці высокую тэмпературу. Бо ў такім выпадку эфект ад камбінацыі будзе празмерна моцным.
Таксама варта ўстрымацца ад ужывання гэтага напою людзям з паніжаным артэрыяльным ціскам, цяжарным і кормячым жанчынам.
Чытайце яшчэ:
Былы афіцэр, выжыў у страшным баі. Хто той каліновец Верамейчык, якога В’етнам аддаў беларускаму КДБ?28
Каментары