«Byŭ by ŭ nas miljon Franakaŭ — i nam by zajzdrościła Amieryka»
Piša Źmicier Daškievič.
Takija žarści ŭsčalisia z artykuła «Našaj Nivy» pra dziaciej apazicyjanieraŭ, što ja ździviŭsia. Ja iznoŭ ździviŭsia tamu, jakija ŭsie vajaŭničyja tam, dzie treba razvažyć, ale jakija razvažnyja tam, dzie treba pavajavać. «Naša Niva» padniała vielmi važnuju temu, pra jakuju treba razvažać, a nia kidacca abrazami ci navat pahrozami.
U svoj čas, kali pačałasia «Prahrama Kastusia Kalinoŭskaha», heta była niejmaviernaja padtrymka moładzievym aktyvistam. Ja pamiataju, jak da 2006 hoda aktyvistaŭ demakratyčnaha ruchu vyhaniali z navučalnych ustanovaŭ navat za nalepku, ale paśla startu «Kalinoŭskaha» tahačasny ministar adukacyi sabraŭ rektaraŭ VNU i zahadaŭ sucišycca. Potym maładafrontaŭcaŭ nie vyhaniali z VNU navat paśla adsiedžanych sutak. I kali ciapier my sutykajemsia ź situacyjami adličanych «za palityku» aktyvistaŭ, to heta vypadki adzinkavyja, a nie masavyja. Tamu karyść «Prahramy Kalinoŭskaha» vialikaja — heta siońnia strachoŭka kožnaha aktyvista demruchu ad adličeńnia. I kali takoje adličeńnie zdarajecca, strachoŭka spracoŭvaje.
Zastalisia ŭ inšych krainach, atrymaŭšy tam adukacyju, biełarusy ci nie zastalisia — nia samaje važnaje pytańnie. Važniej toje, ci žyvuć Biełaruśsiu biełarusy. Skaryna, jakoha tut radasna pryvodzili ŭ prykład emihranta, pajechaŭ pa adukacyju i žyŭ metaj dapamahčy svaim ziamlakam i ŭźvialičyć svaju Baćkaŭščynu. Ci heta historyja pra dziasiatki tysiač emihrantaŭ ź Biełarusi? Tolki pra adzinaki.
Kolišni maładafrontaviec Ryhor Astapienia, jaki žyvie i vučycca ŭ Polščy, robić dla Biełarusi ŭ sto razoŭ bolej za mnohija tysiačy, jakija ŭ Biełarusi i na hetym usio. Napeŭna ž, dziasiatki ci sotni «kalinoŭcaŭ» viarnulisia, ale cicha siadziać na svaich piatych kropkach. Što horaj? Tamu našaniŭskaja ideja była nia ŭ tym, chto dzie vučycca, ale ŭ tym, čamu pasijanaryi stanoviacca pasiŭnymi, a patryjoty — kasmapalitami, čamu dzieciam zmaharoŭ fijaletava baćkoŭskaje zmahańnie. I na hetyja temy treba razvažać, a nie svarycca.
Moj adkaz nia novy: ludzi nia vierać u svaje pierśpiektyvy tut, bo nia vierać u pierśpiektyvy Biełarusi. Tamu aktyvist, jaki ŭčora nios pieršym ściah na mitynhu, siońnia cichieńka pracuje na svajoj pracy i nosa imkniecca nie vysoŭvać. Tamu student, jaki ŭčora zmahaŭsia za samakiravańnie, siońnia siadzić u polskim pabie i paciahvaaje kaktejlčyk. Pieršy razmaŭlaje pa-rasiejsku, druhi pa-polsku — i ŭsio ŭ ich dobra. U čym roźnica pamiž tym, chto źjechaŭ, i tym, chto zastaŭsia? Roźnicy nijakaj, ale jość toje, što ich abjadnoŭvaje — jany nia vierać u svaju pierśpiektyvu tut i ŭ pierśpiektyvu samoj Biełarusi.
Ja razvažaju sam z saboju: čamu ja jašče nia tolki tut, ale niešta, byccam by, sprabuju rypacca? Bo kaliści ja pasprabavaŭ hlanuć Božymi vačyma na Biełaruś. Kaliści ja zrazumieŭ, što ideały svabody i spraviadlivaści — heta pieradusim nie maje ideały, heta ideały Isusa Chrysta. Niezaležnaja i biełaruskamoŭnaja Biełaruś — heta nia moj płan i nia płan apazycyci, heta płan Božy. I kali ja tak hlanuŭ, ja zrazumieŭ, što nia ja pieršy zmahar za svabodu i movu, ale sam Boh. Boh daŭ usim svabodu i Jon pieršy za jaje budzie vajavać, Boh daŭ našamu narodu movu i Jon pieršy zacikaŭleny ŭ tym, kab mova kvitnieła. Niachaj by chto-niebudź taksama zrazumieŭ heta. Tady ty nikoli nia źjedzieš i nikoli nie apuściš ruki. Usio što tabie treba — być viernym u tym małym, što siońnia daje tabie Boh.
Ty vystupaješ za raźvićcio biełaruskaj movy, a ŭ kramie kažaš «spasiba-daśvidańja». Ty zmahaješsia za pieramieny ŭ Biełarusi, a dzieciam tvaim načchać na tvaju baraćbu. Ujavicie, kali b kožny aktyvist Narodnaha Frontu 90-ch zakłaŭ svaje ideały ŭ syna tak, jak heta zrabiŭ Vincuk Viačorka. Byŭ by ŭ nas miljon Franakaŭ i nam by zajzdrościła Ameryka. Ale Franakaŭ u nas paru štuk i niekatoryja pačynać užo navat Zimbabve zajsdrościć.
Vieračy ŭ pierpiektyvu Biełarusi, voś što važna — być ciapier viernymi ŭ małym, bo hetaje małoje jość siońnia našym samym vialikim. Razmaŭlajcie na rodnaj, a nie na čužoj, biehajcie za rodnymi dziećmi, a nia (jeŭra)čynoŭnikami — i budzie zaŭtra Biełaruś.
Kamientary