Praź miesiac paśla pačatku pratestaŭ «Biełaruśbank» abmiežavaŭ vydaču kredytaŭ nasielnictvu. A ŭłady Biełarusi nie zmahli damovicca ź Mižnarodnym valutnym fondam ab vydzialeńni finansavaj padtrymki ŭ pamiery $940 młn u suviazi z nastupstvami pandemii.
Za minuły miesiac biznes (u tym liku stvorany biełarusami za miažoj) zdoleŭ arhanizavać niekalki bujnych prajektaŭ padtrymki pratestoŭcaŭ i paciarpiełych. U toj ža čas cełyja kampanii, u tym liku ź pierśpiektyŭnaha IT-siektara, zajaŭlajuć ab pierajeździe ź Biełarusi va ŭmovach palityčnaha kryzisu, jaki zaciahnuŭsia.
«Nastojaŝieje Vriemia» spytała ŭ bujnoha połackaha pradprymalnika Uładzimira Zacharava, jak biznesoŭcy bačać bližejšyja i addalenyja ekanamičnyja pierśpiektyvy.
— Toje, što adbyvajecca ciapier unutry krainy ja, jak čałaviek, jaki ŭžo maje 30 hadoŭ vopytu ŭnutranaha ŭdziełu i nazirańnia za tym, što adbyvajecca, — ja takoha nie bačyŭ uvohule za ŭsie 30 hadoŭ majoj pracy.
Kab było zrazumieła. Hrošy taksama źjaŭlajucca tavaram. Dyk voś jašče niadaŭna my ŭsie viedali, što staŭka refinansavańnia Nacbanka — heta i jość toj indykatar, za jaki kuplajucca hrošy. Heta toje, što ŭ bytavym sensie my pryvykli nazyvać kredytami abo inšymi ŭzajemaadnosinami pamiž dziaržavaj i ludźmi. Ciapier hetaja staŭka dekłarujecca jak mienšaja za 8%. Niekalki bankaŭ abviaścili pra toje, što jany hatovyja kuplać hrošy za 24% — u try razy daražej.
Vy možacie sabie ŭjavić, što adbyvajecca ŭnutry krainy, u jakoj adzin i toj ža tavar, dekłaravany dziaržavaj, kaštuje iks rubloŭ, a ŭsie hatovyja jaho kuplać za try iksa — u try razy daražej? Ja takoha nie bačyŭ za ŭsiu 30-hadovuju historyju Biełarusi.
U nas u śfiery bankaŭskaha siektara, u śfiery hrašovych adnosin ludzi za paŭtara miesiaca vynieśli dva miljardy dołaraŭ z banka. Ja ŭpieršyniu sutykajusia ź situacyjaj, u jakoj bank u mianie prosić ź piatnicy pa paniadziełak nie pravodzić płaciežki, kali bank nie viedaje, dzie ŭziać hrošy. Ci jon ich moža ŭziać, ale ŭ try razy daražej, čym heta było jašče niadaŭna na rynku. Ujavicie dziesiacimiljonnuju krainu, u jakoj naohuł niama kredytaŭ — voś heta ciapier Biełaruś.
— Što heta značyć u pierśpiektyvie?
— Ujavicie krainu, u jakoj ciapier ludzi ŭ nadziei na toje, što jany buduć kredytavać žyllo, što ŭ ich budzie budavacca kvatera dla siamji, a im kažuć: «Nie, hetaha nie budzie». Ujavicie krainu, u jakoj naohuł nielha ciapier uziać ni kapiejki ŭ doŭh aficyjna ni ŭ adnym z bankaŭ. I heta zrabili ludzi, plus da hetaha, jany prosta zabrali realnyja hrošy z bankaŭskaj struktury. Jašče raz nahadvaju: dva miljardy za paŭtara miesiaca. Hety instrumientaryj nie toje kab dziejničaje, jon pryvodzić u šok usio, što adbyvajecca ŭ krainie.
Pa zabastoŭkach u vas niasłušnaja infarmacyja. Tak, z pryčyny taho, što iduć masavyja zatrymańni, masavyja aryšty i pradjaŭlajecca peŭnaja adkaznaść tym ludziam, jakija ryzyknuli stać stačkamami i hetak dalej, u pradpryjemstvach respublikanskaha ŭzroŭniu zabastoŭki šmat u čym pryniali italjanski charaktar. Ludzi prychodziać na pracu, ale jany realna nie pracujuć. Jany zajaŭlajuć pretenzii pa technicy biaśpieki, tam, dzie jany rabili 10 adzinak pradukcyi, jany pačali rabić dźvie. Heta fakt, heta nie asprečvajecca. Heta nie toje što niejki sakret, ale mienavita heta i adbyvajecca. U hetych umovach, kali raniej kraina mieła 100 adzinak pradukcyi, a ciapier maje tolki 20, ujaŭlajecie, što budzie?
I samaje hałoŭnaje. Ludzi, jakija nie źviazanyja ni z ekanomikaj, ni z padatkaabkładańniem, nie razumiejuć, što pikam varjactva voś hetaha niedaboru hrošaj dla taho, kab finansavać prajekty, źviazanyja ź dziciačymi sadkami, pryborkami, apłataj enierhietyki i ŭsiaho astatniaha, źjaŭlajecca pik padatkovych pieryjadaŭ, pastupleńnia hrošaj u biudžet. Dla Biełarusi heta 22 kastryčnika i, samaje hałoŭnaje, 22 studzienia — pa vynikach hoda.
U hety čas budzie… Ja navat nie viedaju, jakoje słova nazvać, heta vyšej majho razumieńnia, što čakaje Biełaruś 22 studzienia. U momant, kali ŭsie čakajuć apłaty hadavych padatkaŭ, a ich nie budzie, ich prosta nie budzie. U nas niama PDV na ŭvozie, u nas całkam paralizavany ekspart i impart, u nas niama vypracoŭki realnaj pradukcyi. My majem u lepšym vypadku namalavanyja hrošy, jakija ŭ kančatkovym vyniku pieratvoracca ŭ papierki.
— Ci značyć heta, što ludzi nasamreč užo damahlisia taho, što ich pačujuć, i prosta heta niekalki adkładzienaja historyja?
— Jašče adzin momant na makraŭzroŭni, pra jaki vy nie kažacie. Damahlisia hetaha tyja ludzi, jakija vyjšli z pratestami? Vaźmicie statystyku — jana ŭ adkrytym dostupie. Za apošni miesiac prodaž našych dziaržaŭnych ablihacyj jak unutranaj, tak i źniešniaj [pazyki] — uzajemaadnosin z tymi, chto hatovy nam dać hrošy, — zero. Nul. Heta naohuł kałaps.
My zaŭsiody ŭ zvyčajnym režymie chacia b na niejkich umovach, na padvyšanych ci nie pavyšanych pracentach na sotni miljonaŭ dalaraŭ pradavali našaha prostaha dziaržaŭnaha doŭhu. Što my pradavali? My pradavali davier. Hetaha davieru da dziaržavy i ŭnutry krainy, i za jaje miežami ŭ apošni miesiac niama. A značyć, finansavańnia jak źniešnich, tak i ŭnutranych patreb dziaržavy na bližejšyja miesiacy nie budzie.
I tut pytańnie: jak paviadzie siabie Rasija? Tamu što 300 z čymści miljonaŭ zapazyčanaści pa hazie — heta asobnaja prablema samoj Rasii. A kali Rasija paličyć mahčymym i patrebnym prafinansavać niejkija inšyja mierapryjemstvy piersanalna dla zachavańnia hetaj, skažam tak, dziaržavy, tady my ŭbačym, što Rasija na samaj spravie vybiraje piersanaliju, a nie dziaržavu. Heta troški nie toje kab zasmučaje, heta jašče bolš prymušaje ludziej rabić inšyja vysnovy, jakija rasijskamu kiraŭnictvu nie spadabajucca.
— Toje, što vy ciapier kažacie, — heta kramoła ci zdarovy analiz?
— Heta nie kramoła, heta fakt. Kali ludziam dali zrazumieć, što ź ich mierkavańniem nie buduć ličycca, jany prosta ŭklučajuć dziejańni ŭ adkaz roŭna ŭ tych miežach, u jakich dazvalaje isnaje zakanadaŭstva, kab, budučy pratestnymi, nie stać parušalnikami hetaha zakanadaŭstva. Hetyja dziejańni dla ich źjaŭlajucca adzina mahčymymi ŭ ramkach dziejučaha zakanadaŭstva, što jany i robiać.
Kali Kanapackaja stała całkam padkantrolnaja Łukašenku?25
Kamientary