Žarty ŭ hetym paradyjnym kanale časam nastolki nahadvajuć realnaść, što ich repościać sabie aficyjnyja pabliki dziaržaŭnych ŚMI. I ŭ vyniku aficyjny telehram-kanał «SB. Biełaruś siehodnia» maje ŭsiaho kala 800 padpisantaŭ, a paradyjny, «Sovietskaja Biełoruśsija», — bolš za 18 tysiač. Prytym što apošni isnuje z kastryčnika 2019 hoda i viadzie jaho adzin čałaviek.
My pahutaryli z adminam «Sovietskoj Biełoruśsii».
Na žal, u abstavinach, kali adminam niekatorych telehram-kanałaŭ šyjuć kryminalnyja spravy (jak u vypadku ź Iharam Łosikam) i abjaŭlena adkrytaje palavańnie na błohieraŭ, svajo proźvišča ŭ metach biaśpieki naš surazmoŭca vyrašyŭ nie nazyvać. Pradstavić našaha hieroja možna nastupnym čynam: Siarhiej, rabočy, krychu bolš za 30 hod.
— Vy pamiatajecie pieršy post u kanale?
— Pieršaja navina była takaja: «Biełaruś vyšła iz dohovora po sokraŝieniju količiestva jaic v łotkie». I varta adznačyć, što spačatku kanał nazyvaŭsia ŠUT.BY. Ja publikavaŭ naviny ŭ vyhladzie karotkich zahałoŭkaŭ bieź ilustracyj i videa. Doŭhi čas heta byŭ nibyta moj natatnik dla zapisaŭ, kanał nijak nie raskručvaŭsia. Praŭda, paźniej ja zredku pačaŭ ukidvać svaje psieŭdanaviny ŭ roznyja čaty, bolš dziela zabavy. Čaściakom mianie banili za rekłamu, chacia ja pra jaje navat nikoli nie dumaŭ.
— A jak vy tady raskrucilisia?
— Da leta 2020-ha na kanał było padpisana kala 50 čałaviek, zapisy zdaralisia nierehularna. Adnojčy ŭ pryvat mnie pryjšło paviedamleńnie ad niejkaha ananimnaha chłopca, jakomu spadabaŭsia prajekt. Ën samastojna, biez maich prośbaŭ, staŭ jaho ŭsiudy pijaryć i raskručvać. Nie viedaju navošta. I voś z taho momantu pajšło-pajechała.
Kali kolkaść udzielnikaŭ dasiahnuła 500 ci 1000, ja vyrašyŭ pravieści hłabalny rebrendynh i źmianiŭ kancept na «Sovietskuju Biełoruśsiju» z adpaviednaj stylistykaj. Staŭ pisać čaściej i jarčej. Na majo ździŭleńnie, padpisanty stali chutka dadavacca, a ja prosta praciahvaŭ pisać dla siabie, dla dušy.
— Chto pracuje nad kanałam?
— Nichto. Heta nie miesca dla pracy, a miesca adpačynku. Ekskluziŭna dla vas adkryju tajamnicu: aŭtar adzin. I ja sa śfiery, zusim dalokaj ad žurnalistyki ci humaru, — zvyčajny šery rabočy.
Praz toje, što ja adzin, vyłaziać, kaniečnie, chiby. Ja čaściakom dapuskaju pamyłki. Z punktuacyjaj — uvohule biada. Tamu, hramar-nacy, prabačcie mnie. Ja starajusia. A praz adsutnaść cenzaraŭ časam ja taksama mahu pieraihryvać, pieražartavać. Ci zanadta žorstka prajścisia pa kimści. Ale jość takija žarty, ad jakich prosta niemahčyma ŭstrymacca.
— Ale ŭ vas dobraje pačućcio humaru?
— Ja vielmi šmat čytaju, heta pašyraje dalahlad i dazvalaje vyciahvać z hałavy kavałki idej dla navin. Pačućcio humaru ŭ mianie dosyć śpiecyfičnaje, na amatara. Heta chutčej vynik majoj zamknionaści i sacyjafobii.
Ale, stroha kažučy, u našaj krainie ŭsio žyćcio pieratvaryłasia ŭ adzin vialiki žart, tamu ničoha prydumlać i nie treba. Uziać tuju ž zabaronu na plaskańnie ŭ dałoni — heta što? Humar ci realnaść? U Biełarusi dosyć prosta spakavać realnaść u tekst — voś vam i žart.
— Adnak toje, što my bačym u kanale, kankretnaja ironija, jak heta naradžajecca?
— Kab być u temie, ja vielmi šmat čytaju. Vielmi. Zaŭsiody.
Bolšaść žartaŭ — heta reakcyja na aktualnyja padziei. Tut usio prosta: mianiaješ miescami słovy, dadaješ krychu fantazii, hratesk — hatova!
Častka žartaŭ vyłoŭlivajecca ź virtualnaha efiru. Niechta napiša ŭ čacie kanała ci jašče ŭ niejkim pabliku śmiešnaje słova ci skaz, zapościć malunak — i z hetaha materyjału źjaŭlajecca navina.
Jašče naviny dasyłajuć sami padpisanty, praz bot. Bolšaść ź ich — žudasnyja. Taksama mnie tudy šluć praklony i abrazy, ź jakich raniej ja rabiŭ kałažy. Tak, niekatoryja ludzi ščyra vierać u praŭdzivaść niekatorych navin i zakipajuć.
Uvohule naviny źjaŭlajucca na chadu. Idu ŭ kramu — pstryk! Ideja! Napisaŭ. Siadžu hladžu film — laś! Navina hatovaja. Ale najlepšyja naviny naradžajucca ŭ tualecie. Prabačcie za ščyraść, ale heta fakt.
— Jakija kankretnyja pahrozy prylatali ŭ vaš adras?
— Standartnyja dla internet-prastory pahrozy kštałtu «vyličyć pa IP». Ad SB nijakich pahroz nie było: my ž kalehi! Bolš za toje, da nas u čat prychodziŭ sapraŭdny Andrej Mukavozčyk, i my miła pahutaryli za žyćcio. Byŭ u nas i Kościa Prydybajła, taksama ŭsio mirna prajšło.
— Ale ŭ metach biaśpieki dla vas važnaja ananimnaść?
— Ja nie šukaju słavy. Ja dobra viedaju, dzie žyvu, vydatna razumieju, što žarty ŭ Biełarusi možna kvalifikavać jak sprobu dziaržaŭnaha pieravarotu. Heta nie žart, choć i vyhladaje jak žart.
Moža, vy dačakajeciesia majho proźvišča ŭ adnoj sa zvodak MUS ad pres-sakratarki Volhi Čamadanavaj.
— Jaki post staŭ samym papularnym za ŭvieś čas?
— Ja nie adsočvaju statystku, bo dla mianie kanał — heta pra tvorčaść. Ja nie płanuju jaho kamiercyjalizavać ci niejak asablivym čynam raźvivać.
Mahu skazać tolki pa pamiaci, što lepš za ŭsio zachodzili naviny, najbolš nabližanyja da realnaści. U hetym płanie najlepšym pravadnikom navin u śviet źjaŭlajecca taja ž Volha Čamadanava. Časta ludzi vierać mienavita joj, raznosiać pa čatach i pablikach, žyva abmiarkoŭvajuć.
Voś niadaŭna navat na radyjo vyśviatlali, ci nie fejkam była navina pra «ideałahična pravilnuju koleravuju hamu bializny na bałkonach». U čym pryčyna? Vidavočna, u tym, što samaja nievierahodnaja duraść u našaj krainie robicca byllu. Ścirajecca miaža pamiž praŭdaj i vydumkaj. Post-praŭda zachoplivaje naš śviet. Dy i banalna: nichto nie čytaje pieršakrynicy. Heta stała pryčynaj taho, što moj post pra Ninu Bahinskuju, jakaja zapichvaje ŭ svoj bus amapaŭca, reposnuła Ahienctva telenavin. A moža, za ich naviny abirajuć kuratary. Ci heta niejrasietka abiraje ich, zhodna z klučavymi słovami. Ci jany śpiecyjalna vykarystoŭvajuć maje pasty dla prapahandy. Tut ničoha novaha. Tak rabiŭ, naprykład, spadar Sałaŭjoŭ.
— Jak vy staviciesia da taho fakta, što aficyjny kanał SB čytaje mienš za tysiaču čałaviek, a vas — bolš za 18? Što pažadajecie «kaleham», kab vas dahnać?
— Mahu adkazać prosta: jany pišuć ch**iu.
Sprava ŭ tym, što tam ludzi «pracujuć», a ja adryvajusia. Jany vykonvajuć, a ja kajfuju. U ich ramki, a ja volny. Dy i adstali jany ad času. Bieznadziejna. Pisać naviny ŭzroŭniu brežnieŭskaha zastoju i spadziavacca na papularnaść — tak sabie ideja. Ratuje tolki prymusovaja padpiska, ź jakoj u internecie składaniej.
U aficyjnaj «SB» jość tolki adzin kruty aŭtar — heta Andrej Mukavozčyk. Prosta infatank! Natchniajusia im. Załatoje piaro! Kali b usie naviny pisaŭ tolki jon, dy ŭ svaim styli, to «SB» za miesiac abahnali b «Niechta».
Uvohule, mnie vielmi padabajucca dziaržaŭnyja ŚMI. Jany samabytnyja ŭ svajoj vyrodlivaści. Choć ciapier da ich pryjšli technołahi RT i ŭsio pałamali.
— Ci vychodzicie vy ciapier na akcyi? Ci paciarpieŭ niechta z vašych blizkich da ci paśla vybaraŭ?
— Vychodžu. Ja ad pryrody cikaŭny, i prapuskać takija epachalnyja źjavy nielha. Navošta ja vychodžu? Tamu što ja biełarus. Ale ŭsio ž u mianie inšy šlach: ja pomšču la stanka.
Što tyčycca blizkich, fizična nichto nie paciarpieŭ. A voś mientalna — tak. Častka svajakoŭ apynułasia pa inšy bok barykad. Ale heta narmalna. Va ŭsich svaja praŭda.
— I ŭsio ž ci jość u vašaha kanała zvyšideja?
— Kanał uvieś čas evalucyjanuje. Ad natatnika z asabistymi miemami da farmavańnia realnaści. U śviecie jość padobnyja rečy: The Onion (ZŠA), IA «Panarama». Mnie nie chaciełasia b ich ślepa kapijavać. Stratehii nijakaj niama, u hetym usio charastvo. Ale jość asabistaje. Dla mianie kanał staŭ sapraŭdnaj łabaratoryjaj, dzie ja časam dziŭlusia, što ludziam zachodzić, a što nie. Byvaje, pišaš składanuju, čatyrochuzroŭnievuju navinu-žart — i ničoha. A paśla adnoj rukoj vydasi jakuju niedarečnaść — i ŭsie ŭ zachapleńni. Akramia taho, cikava nazirać za tym, jak hramadstva zahłynaje tłustyja fejki. Pačynaješ z žacham razumieć, jak usio zapuščana. Moža być, dziakujučy «Sovietskoj Biełoruśsii» ludzi stanuć nadavać bolš uvahi infarmacyjnaj hihijenie. Ale ja viedaju, što nie stanuć (paśmichajecca).
