«Doŭha nie viedaŭ, jak realizavać hetu ideju, ale zorki supali». Biełaruskija narodnyja pieśni prahučali ŭ samym centry Biełastoka
«Biasiednyja pieśni» — tak nazyvajecca śpieŭnik zastolnych biełaruskich piesień, vydadzieny sioleta kulturnickaj kampanijaj «Tradycyja». Pieršym horadam, dzie prajšła jaho prezientacyja, staŭ Biełastok. Źmiest śpieŭnika prademanstravaŭ paleski falkłorny hurt «Kalažanki» ŭ Biełastoku, piša radyjo «Unet».
Miesca dla prezientacyi zbornika narodnych piesień arhanizatary mierapryjemstva, a heta kulturnickaja kampanija «Tradycyja», vybrali, na pieršy pohlad, davoli niezvyčajnaje — kaviarniu Cofix. Adnak dziakujučy mienavita takomu vybaru mnostva žycharoŭ i haściej Biełastoka zmahli pačuć biełaruskija pieśni ŭ samym centry horada — na Rynku Kaściuški, dzie mieścicca kaviarnia. Jakraz tam hurt ź biełaruskaj Stolinščyny razam ź inicyjataram stvareńnia śpieŭnika Sieržukom Doŭhušavym, jaki hraŭ na dudzie, pačali imprezu, pieramiaściŭšysia zatym u samu kaviarniu.
Jak raspaviali stvaralniki, «Biasiednyja pieśni» — praciah sieryi śpieŭnikaŭ, jakija vydaje «Tradycyja». Da supracy inicyjatar vydańnia knižki zaprasiŭ Nastu Niakrasavu, praca jakoj palahała ŭ pošuku zapisaŭ, ustanaŭleńni ich krynic — adkul pachodziać pieśni, chto ich śpiavaŭ — zapisu sa słychu not, a potym układańni śpievaŭ u vyznačanaj paśladoŭnaści.
U knižku abjomam 80 staronak uvajšli 34 pieśni, jakija ŭ Biełarusi śpiavali pry śviatočnym stale z samych roznych nahodaŭ: viasielli, chreśbiny, kirmaš albo prosta susiedskija ci siamiejnyja ŭračystaści. U vydańni možna znajści pieśni, dobra viadomyja amataram biełaruskaj tradycyjnaj muzyki.
Jość taksama viadomyja i šyrokaj hramadskaści, takija jak «Byvajcie zdarovy». Darečy, jaje zapisali jašče ŭ 1939 hodzie na studyi ŭ Maskvie. Aŭtar tekstu Adam Rusak, a muzyki — Isaak Luban. Cikava, što heta pieśnia ŭ śpieŭniku padajecca nie tolki na biełaruskaj movie, ale i na idyšy łacinskimi litarami.
Darečy, akramia kiryličnaj viersii, usie teksty piesień padajucca i na biełaruskaj łacincy. U zborniku pieśni ź biełaruskaha Paleśsia, z Paniamońnia, Paazierja, Centralnaj Biełarusi, a taksama z polskaha Padlašša — to bok hieahrafičny areał vielmi vialiki. I heta bačna pa tekstach, jakija zachoŭvajuć asablivaści rehijanalnaha vymaŭleńnia.
Kab znajści pieśni, układalnicy treba było šmat pracavać u archivach, naprykład, archivie Instytuta mastactvaznaŭstva, etnahrafii i falkłoru imia Kandrata Krapivy Nacyjanalnaj akademii navuk Biełarusi, archivie Biełaruskaj dziaržaŭnaj akademii muzyki, archivach etnamuzykołahaŭ, štości zapisali raniej sami stvaralniki śpieŭnika, kali jeździli ŭ etnahrafičnyja ekśpiedycyi.
Historyja stvareńnia hetaj knižki, jakuju, darečy, možna było kupić na prezientacyi, pačynajecca z taho, što byŭ vydadzieny dysk ź biasiednymi pieśniami, raspavioŭ radyjo «Unet» Siaržuk Doŭhušaŭ.
— Spačatku była historyja, što z «Tradycyjaj» my vydali dysk biasiednych piesień. Heta byŭ 2018 hod. Tam byli padadzienyja jaskravyja prykłady biasiednych biełaruskich piesień. Ludzi słuchali, ale ŭ mianie była ideja, kab heta i śpiavałasia, kab heta byŭ śpieŭnik, dzie teksty jość i noty. Ja doŭha nie viedaŭ, jak realizavać hetu ideju, ale zorki supali.
My parazmaŭlali z Nastaj Niakrasavaj, a jana źjaŭlajecca hałoŭnaj układalnicaj, tamu što mienavita jana rabiła rasšyfroŭki tekstaŭ, not. U nas heta zaciahnułasia na paŭhoda. Bolšuju častku piesień my znachodzili ŭ archivach. Chaciełasia pradstavić samyja jaskravyja prykłady biełaruskich biasiednych piesień.
— Kolki ad momantu ŭźniknieńnia idei da momantu jaje realizacyi prajšło času?
— U nas byŭ apošni śpieŭnik kaladnych piesień, jaki vychodziŭ u 2020 hodzie. Była dumka adrazu: «A jaki budzie nastupny śpieŭnik?». I voś z taho momantu heta ŭsio ciahnułasia, płanavałasia, ja dumaŭ, jakija pieśni. Amal dva ci try hady. Zaraz śpieŭnik vyjšaŭ, my aktyŭna jaho prezientujem. Budziem u Poznani, u Varšavie, i nie tolki ŭ Polščy.
I adrazu nastupnaja dumka: «A jaki budzie nastupny śpieŭnik?». I ja ŭžo mahu adkazać, što ŭ nastupnym śpieŭniku buduć mužčynskija pieśni. My adnojčy taksama vydavali hetyja pieśni jak zbornik, albom i možna pačuć, jak śpiavali biełaruskija mužčyny. Ale dobra, kab było i z tekstami, i z notami, kab praciahvałasia mužčynskaja śpieŭnaja tradycyja.
I varta adznačyć, što dziakujučy mienavita hurtu «Kalažanki», jaki składajecca ź niekalkich žančyn z roznych viosak Stolinskaha rajona, prezientacyja mieła nadzvyčajny kałaryt. Arhanizatary zrabili tak, što śpiavaŭ nie tolki hety kalektyŭ, jakomu padpiavaŭ ci padyhryvaŭ Siaržuk Doŭhušaŭ, ale i hości kaviarni, dla jakich byli admysłova padrychtavanyja teksty piesień kirylicaj i łacinkaj.
Što ž tyčycca ŭłasna dziejnaści kalektyva, jaki ŭźnik u 2015 hodzie, to pra jaho raspaviała inicyjatarka stvareńnia hurta Iryna Laškievič.
— Niejak spantanna atrymałasia. Mnie pazvanili i spytali: «Moža ty b sabrała jakich-niebudź žančyn dla taho, kab pajechać u Polšču. Darečy, pieršy vystup naš byŭ taksama ŭ Polščy, u Siedlcach. Treba było paśpiavać tam na kirmašy. A ja da hetaha była kiraŭnikom dziciačaha hurta i ŭvieś čas źbirała hetyja pieśni miascovyja. Sapraŭdy, nie ŭsie pieśni možna dać śpiavać dzieciam.
I ŭ mianie stolki nazapašvałasia hetaha materyjału, što ja prapanavała svajoj adnoj kalezie, potym da nas dałučyłasia druhaja. Praktyčna da 2019 hoda hurt trochu mianiaŭ svoj skład. Tolki dva čałavieki zastavalisia niaźmiennymi. Nu i ciapier nas čatyry dziaŭčyny, jakija śpiavajuć.
— Vy nie časta sustrakajeciesia ciapier, čamu?
— Ja źjechała. Ja pierajechała hod tamu. I ja žyvu vielmi daloka navat ad Varšavy i ad Biełastoka. Hod my nie bačylisia i spatkalisia ŭ červieni pieršy raz paśla hadavoha takoha pierapynku na fiestyvali Soncahraj. Zaraz druhi raz dziaŭčaty da mianie pryjechali i ja vielmi ščaślivaja ŭbačycca ź imi i paśpiavać razam».
A skončyłasia prezientacyja hetak ža sama, jak i pačałasia — na hałoŭnaj płoščy Biełastoka, dzie «Kalažanki» śpiavali, tancavali i da ich dałučalisia ŭsie achvotnyja.
Kamientary