Ruviki praz dva miesiacy paśla źjaŭleńnia ŭ siecivie nie śpiašajecca aktualizavać infarmacyju pra vajnu, a pra miaciež Pryhožyna ŭvohule zabyłasia. Što jašče cikava ŭ rasijskim anałahu Vikipiedyi?
27 červienia hetaha hoda była zapuščana rasijskaja anłajn-encykłapiedyja Ruviki. Jak kazaŭ jaje stvaralnik Uładzimir Miadziejka, prajekt zasnavany na Vikipiedyi, ale z praŭkami ŭ patrebnym kirunku. Sam Miadziejka z 2003 hoda ŭdzielničaŭ u ruskaj viersii Vikipiedyi, byŭ adnym ź jaje administrataraŭ i dyrektaram niekamiercyjnaha partniorstva «Vikimiedyja RU».
Jak śćviardžaŭ Miadziejka, praca nad novaj anłajn-encykłapiedyjaj arhanizavana na asnovie spałučeńnia namahańniaŭ karystalnikaŭ (vałancioraŭ) i prafiesijnaj redakcyi. Na momant zapusku ŭ Ruviki, u adroźnieńnie ad ruskaj Vikipiedyi, było zakryta redahavańnie ŭdzielnikami-dobraachvotnikami.
Płatforma prapanavała novyja farmaty artykułaŭ, takija, jak «vyvieranyja» i «recenzavanyja». Śćviardžałasia, što heta harantuje ich jakaść. 21 žniŭnia było abvieščana, što anłajn-encykłapiedyja adkrytaja dla redahavańnia ŭsimi karystalnikami.
Pa słovach stvaralnika, hałoŭnyja kaštoŭnaści novaj anłajn-encykłapiedyi: dakładnaść, niejtralnaść, adkrytaść, zručnaść.
Pa słovach Miadziejki, užo na starcie ŭ Ruviki było 1,9 miljona artykułaŭ. Jany byli tupa pieraniesienyja z ruskamoŭnaj častki Vikipiedyi. Ale ekśpierty adznačajuć, što, u adroźnieńnie ad ruskaj Vikipiedyi, Ruviki «bolš družalubnaja rasijskamu ŭradu». Tak, pry stvareńni novaha prajektu byli vydalenyja skapijavanyja ź Vikipiedyi artykuły na temy, zabaronienyja rasijskimi ŭładami.
Pradstaŭlajučy svoj prajekt u červieni Miadziejka śćviardžaŭ: «Padychod da napisańnia składanych artykułaŭ budzie nastupnym: materyjał pavinien być napisany niejtralna, biezacenačna. Naprykład, materyjał pra situacyju na Ukrainie płanujem nazvać «Vajennyja dziejańni na Ukrainie (z 2022)». U samim artykule miarkujecca, u pryvatnaści, paznačyć nastupnaje:
«Vajennyja dziejańni na Ukrainie pačalisia 24 lutaha 2022 hoda. Hetamu papiaredničaŭ kryzis u adnosinach Rasii i Ukrainy».
Pra Krym tak: «Damova ad 18 sakavika 2014 hoda pamiž Rasijskaj Fiederacyjaj i Respublikaj Krym vyznačaje Krym i horad fiederalnaha značeńnia Sievastopal novymi subjektami ŭ składzie Rasijskaj Fiederacyi. Ułady Ukrainy heta asprečvajuć, praciahvajučy ličyć Krymski paŭvostraŭ terytoryjaj Ukrainy». Z hetymi farmuloŭkami składana paspračacca».
Pahladzim, ci tak heta.
Vajennyja dziejańni
U artykule «Vajennyja dziejańni na Ukrainie (z 2022)» adznačana: «Vajennyja dziejańni na Ukrainie («Śpiecyjalnaja vajennaja apieracyja», «śpiecapieracyja»; skaročana «SVA») pačatyja 24 lutaha 2022 hoda pa rašeńni Prezidenta Rasijskaj Fiederacyi Uładzimira Pucina».
Akramia hetaha paviedamlajecca, što
«śpiecyjalnaj vajennaj apieracyi papiaredničali zaciažny kryzis u adnosinach Rasii i Ukrainy, šmathadovaje pašyreńnie NATA na ŭschod, zryŭ vykanańnia minskich pahadnieńniaŭ, uzmocnienyja pastaŭki ŭzbrajeńniaŭ Ukrainie krainami NATA, stvoranaja pahroza biaśpiecy Rasii, vajna ŭ Danbasie, jakaja była raspačataja ŭładami Ukrainy paśla dziaržaŭnaha pieravarotu viasnoj 2014 hoda i praciahvałasia da pačatku SVA 8 hadoŭ».
Z historyi stvareńnia i redahavańnia artykuła možna daviedacca, što jon byŭ pieraniesieny z ruskaj Vikipiedyi 2 krasavika 2023 hoda. Paśla čaho ŭ źmiest byli ŭniesieny źmieny. Naprykład, prybrana zhadka ab tym, što «śpiecyjalnaja vajennaja apieracyja» — prapahandyscki eŭfiemizm, stvorany kiraŭnictvam Rasijskaj Fiederacyi, jaki vykarystoŭvajecca prarasijskimi krynicami».
Majdan 2014 hoda
Kidajecca ŭ vočy, što nazyvajučy pryčyny vajny, aŭtary zhadvajuć «dziaržaŭny pieravarot viasny 2014 hoda». Praŭda, u artykule jon nie adznačany hipierspasyłkaj i artykuła z takoj nazvaj u Ruviki niama. Ale jość inšy — «Źmiena ŭłady va Ukrainie ŭ lutym 2014 hoda», jakaja pieraniesiena ź Vikipiedyi i adredahavana.
Krym
Adnosna Kryma ŭ Ruviki (jak i ŭ Vikipiedyi) jość niekalki artykułaŭ: «Aŭtanomnaja Respublika Krym» — ab rehijonie Ukrainy, i «Respublika Krym» — ab subjekcie Rasijskaj Fiederacyi.
U apošnim, u adroźnieńnie ad tekstu ŭ Vikipiedyi, paznačana, što hety subjekt Rasijskaj Fiederacyi ŭtvorany 8 sakavika 2014 hoda «pa vynikach refierendumu pra dałučeńnie Kryma da Rasijskaj Fiederacyi. Ukraina vynikaŭ refierendumu nie pryznaje».
Słovy «dałučeńnie Kryma da Rasijskaj Fiederacyi» zabiaśpiečanyja hipierspasyłkaj na adpaviedny artykuł.
Artykuł «Aŭtanomnaja Respublika Krym» faktyčna paŭtaraje anałahičny ź Vikipiedyi ź nievialikimi praŭkami. Naprykład, u punkcie «Sprečki ab prynaležnaści pamiž Rasijaj i Ukrainaj» u Ruviki prybrali skaz: «Va ŭkrainskim zakanadaŭstvie i dakumientach AAN AR Krym razhladajecca jak časova akupavanaja rasijskimi ŭzbrojenymi siłami».
Na temu Kryma ŭ Ruviki źjaviŭsia aryhinalny artykuł «Dałučeńnie Kryma da Rasijskaj Fiederacyi», jakoha niama ŭ Vikipiedyi. Jon byŭ stvorany 13 červienia hetaha hoda i poŭnaściu adpaviadaje aficyjnaj rasijskaj ideałohii.
Raspracoŭniki Ruviki nie śpiašajucca z uniasieńniem aktualnaj infarmacyi ŭ padziei, źviazanyja z vajnoju. Tak artykuł «Vajennyja dziejańni na Ukrainie (z 2022)» stanam na 22 žniŭnia adlustroŭvaŭ apošnija padziei za 14 žniŭnia.
A artykuł «Krymski most» tak i zastaŭsia bieź źmienaŭ z momantu svajho pieranosu ź Vikipiedyi. Tamu pra vybuch, jaki adbyŭsia na moście 17 lipienia hetaha hoda, možna daviedacca tolki ź Vikipiedyi.
U Ruviki niama taksama infarmacyi ab miaciažy Pryhožyna 24 červienia. U artykule «PVK «Vahnier» usia infarmacyja aktualnaja na krasavik 2023 hoda.
Prapahanda
Ab sistemie praŭki aryhinalnych artykułaŭ možna daviedacca, kali paraŭnać źmiest artykuła «Prapahanda ŭ Rasii» Ruviki z artykułam z takoj ža nazvaju ź Vikipiedyi. Aŭtar tvorča padyšoŭ da jaho pierakazu. Kali ŭ aryhinale prapahanda ŭ Rasii vyznačana jak «dziaržaŭnaja sistema nasadžeńnia ŭ krainie peŭnaj ideałohii s metaju padtrymańnia adpaviednaha režymu», to ŭ Ruviki —
«dziaržaŭnaja sistema prasoŭvańnia ŭ krainie ideałohii adzinstva, jakoje histaryčna skłałasia».
U abodvuch artykułach prysutničaje śćviardžeńnie, što dla hetych metaŭ dziaržava kantraluje niekatoryja fiederalnyja kanały i bujnyja drukavanyja vydańni.
U Ruviki zastaŭsia punkt «Prapahanda ŭ Rasii ŭ 2000—2023 hady». Ale jon źmiaščaje tolki try abzacy, jakija napoŭnienyja skazami, što ŭziatyja z roznych častak aryhinalnaha artykuła.
U apošni čas Ruviki pačali rekłamavać za niemaleńkija hrošy ŭ rasijskich błohieraŭ, što moža aznačać što dostup da realnaj Vikipiedyi ŭ Rasii moža być nieŭzabavie abmiežavany.
Nu i apošniaje: u adroźnieńnie ad Vikipiedyi, Ruviki vykarystoŭvaje tolki adnu movu — ruskuju. Inšych nie isnuje.
Čytajcie jašče:
«Usie chłusiać». U čym korań pucinskaj ideałohii?
Skandał u ruskaj «Vikipiedyi» moža być pradvieśnikam tatalnaj błakiroŭki svabodnaj encykłapiedyi
Dźmitryjeŭ raskazaŭ niemcam, čaho Łukašenka moža chacieć ad Jeŭropy23
Kamientary