«Ja płaču, muž praklinaje ŭładu». Biełarusy raskazvajuć, ź jakimi prablemami sutyknulisia paśla novaha ŭkaza Łukašenki
Ukaz Łukašenki «ab pašpartach» značna abmiežavaŭ u pravach biełarusaŭ zamiežža. Ciapier jany nie atrymajuć dakumientaŭ i nie aformiać davieranaści pa-za miežami krainy. «Svaboda» publikuje niekalki pakazalnych historyj.
Pra toje, što Łukašenka padpisaŭ novy ŭkaz, jaki značna abmiažoŭvaje pravy i mahčymaści biełarusaŭ, što žyvuć za miažoj, stała viadoma 5 vieraśnia. Dakumient užo apublikavany na Nacyjanalnym pravavym partale, jon nabudzie moc 7 vieraśnia. «Svaboda» pahutaryła ź biełarusami Polščy, Niamieččyny, Hruzii i Litvy, intaresy jakich ukaz zakranuŭ niepasredna.
«Litaralna miesiac zastavaŭsia da pryjomu ŭ konsulstvie!»
Biełarus Michaił (usie imiony źmienienyja z pryčyn biaśpieki. — RS) žyvie ŭ polskim Hdańsku. U jaho nieŭzabavie skončycca pašpart. Tamu Michaił zahadzia zapisaŭsia na pryjom u konsulstva ŭ Varšavie.
«Ale tam skazali, što buduć nie novy pašpart davać, a hety pradoŭžać. Ale z takim pašpartam nie vyjedzieš nikudy, tolki pa Polščy možna katacca. Možna było zrabić «prajazny dakumient», ale jaho dajuć tolki tady, kali pašpart «skončyŭsia», a nie «pradoŭžany», — kaža Michaił.
Jahony dazvoł na žycharstva (zrobleny pa pracy) dziejny da nastupnaha hoda.
«Naleta treba znoŭ padavacca na «kartu pobytu», dazvoł na žycharstva. A jaho dajuć tolki pry dziejnym pašparcie. Plus da ŭsiaho, ja paśla pierajezdu ź Biełarusi pakinuŭ na siastru hienieralnuju davieranaść na majomaść. Jana afarmlałasia na try hady. Voś jana zakančvajecca, novaj ja nie aformlu. Chacieŭ by pajechać u Biełaruś, ale rodnyja mianie adhavorvajuć», — dadaŭ Michaił.
«Dziciaci ŭ Biełarusi nie rabili pašparta na doŭhi termin»
Nadzieja z mužam i dačkoj vyjechali z radzimy z palityčnych pryčynaŭ u 2021 hodzie. Jany žyvuć u Litvie na padstavie humanitarnaha časovaha dazvołu na žycharstva. Nadzieja kaža, što trochi rychtavalisia da emihracyi, tamu zrabili novyja pašparty — joj i mužu.
«Dačce, jak by my ni chacieli, my nie mahli zrabić pašpart ź vialikim terminam. Bo dzieciam u 10 hadoŭ abaviazkova treba źmianiać pašpart. I voś dačce naleta budzie 10. My zahadzia patelefanavali ŭ konsulstva, uletku. Zapytalisia, jak nam źmianić pašpart dačce. Tam adkazali: «Telefanujcie ŭ vieraśni, u nas budzie zapis». I voś vierasień — i hety ŭkaz! Supadzieńnie ci jany zahadzia viedali?» — razvažaje Nadzieja.
Takija dziejańni ŭłady jana nazyvaje «drobnymi kpinami» i ździekam. Surazmoŭca dadaje, što ŭ Litvie možna aformić «prajazny dakumient». Ale toj robicca na padstavie dziejnaha dazvołu na žycharstva, jaho treba štohod pradoŭžvać.
«Budziem, vidać, padavać dakumienty na atrymańnie statusu ŭciekačoŭ, kab mieć «ženieŭski pašpart«», — kaža biełaruska.
Nadzieja dadała, što za try hady emihracyi ŭ jaje zastałasia adzinaja suviaź ź dziaržavaj — biełaruski pašpart. «Ciapier my takich stasunkaŭ pazbaŭlenyja», — zaznačyła Nadzieja.
Ź Litvy jana aformiła davieranaść na maci, jakaja ŭ Miensku, na ŭhodu z kvateraj.
«Ale maci «raźviarnuli» z davieranaściu jašče ŭ žniŭni, skazali, što nie chočuć prymać davieranaść, zroblenuju ŭ Litvie. My rabili novuju. Ale ciapier nie viedaju, što budzie. Takija dziejańni ŭłady vyklikajuć užo nie złość, a ahidu. Nibyta niechta pry tabie hadzić i razmazvaje heta vakoł, i ty musiš heta tryvać», — dadała Nadzieja.
«Naša spadčynnaja kvatera ciapier zavisła»
Kaciaryna žyvie ŭ Litvie paśla padziej 2020 hodu. Jana, muž i dzieci majuć dazvoł na žycharstva i statusy ŭciekačoŭ. U Žłobinie ŭ ich zastałasia kvatera, jakaja pierajšła jak spadčyna.
«Muž vyrašyŭ jaje pradać. Kab zrabić davieranaść, musiŭ jechać u Łatviju, bo ŭ biełaruskim konsulstvie ŭ Litvie byli vielmi doŭhija čerhi. Aformili, zapłacili 100 jeŭra. Pieradali papiery ŭ Biełaruś. Tam pačaŭsia padrychtoŭčy praces da prodažu. Zamovili hienieralnuju pryborku kvatery. Zapłacili 200 jeŭra za toje, kab muža prapisali časova na inšy adras. Ciapier — usio?» — kaža Kaciaryna.
Jana dadała, što ciapier płača, a muž złujecca i praklinaje ŭładu.
«Ja maju «ženieŭski pašpart», a chatu chaj zabirajuć»
Biełarus Alaksiej žyvie ŭ Litvie, maje status uciekača i tak zvany ženieŭski pašpart.
«Tolki ad Departamienta mihracyi ja daviedaŭsia, što moj biełaruski pašpart nieŭzabavie skončycca. Pahladzieŭ — i praŭda, 25 vieraśnia 2023 hodu. Napisaŭ u mihracyju: «Što mnie rabić?«. Jany adkazali, što ničoha. «Kali chočacie padarožničać, to ŭ vas jość «ženieŭski pašpart». Nu ja supakoiŭsia. Mnie toj biełaruski pašpart i nie treba», — kaža Alaksiej.
U Biełarusi ŭ jaho zastałasia chata. «Jašče raniej ja aformiŭ davieranaść na tatu. Ale jon nie zdoleŭ pradać chatu, bo jana ŭ hłuchoj vioscy. Nu chaj zabirajuć sabie», — dadaŭ surazmoŭca.
«U konsulstvie skazali jechać u Biełaruś»
Maryja žyvie ŭ Hruzii z synam. U jaho naleta skončycca pašpart. Jana pačała siońnia telefanavać u ambasadu, ale tam, kaža, prosta nie zdymali słuchaŭki, až da viečara.
«Uviečary adkazali, što ŭsio — nijakich zapisaŭ, nijakich pašpartoŭ, jedźcie ŭ Biełaruś. Ja kažu: «A kab ja raniej padałasia?» Jany adkazali, što ŭsio roŭna b ničoha nie atrymałasia. Pakul nie viedaju, što rabić», — kaža biełaruska.
Situacyja dla jaje pahoršanaja tym, što syn ciapier idzie ŭ pieršy kłas u Hruziju (navučalny hod pačynajecca ŭ Hruzii 15 vieraśnia. — RS).
«Jechać u Polšču? My tut tolki-tolki pačali pryvykać. Jašče takoje, što ŭ dziciaci ŭ sakaviku skončycca pašpart i jamu navat vizy nie pastaviać, bo treba, kab pašpart byŭ «starejšy» za try miesiacy», — dadaje Maryja.
U Biełarusi ŭ jaje zastalisia «pazyki» — padatak na aŭtamabil.
«Tata niekali aformiŭ na mianie, potym pa majoj davieranaści addaŭ jaho niekamu na zapčastki. To-bok fizična aŭtamabila niama, ale ja mušu płacić za jaho padatak. Nie mahu źniać z uliku, pavodle novaha ŭkaza», — kaža Nadzieja.
Jana kaža, što ciapier u rospačy i pakul nie viedaje, što rabić.
«U Niamieččynie dazvoł na žycharstva dziejničaje stolki, kolki dziejny pašpart»
Aleh Hrableŭski vymušana žyvie ŭ Niamieččynie. Jon uciok ź Biełarusi biez pašparta. Źviartaŭsia ŭ ambasady roznych krain. Niamieččyna adkazała, što «prymie» jaho. Tam atrymaŭ mižnarodnuju abaronu i pa joj — dazvoł na žycharstva. Ale vyjechać nikudy za miežy Niamieččyny nie moža.
«I nie tolki ja. Kali što, niamieckija čynoŭniki kažuć nam, biełarusam, tak: «Davaj pašpart». Jaho niama. Tady jany: «Dyk idzi ŭ konsulstva svajo i rabi». Ale ja nie mahu, ja ž atrymaŭ mižnarodnuju abaronu tut, značyć jakija mohuć być kantakty z pradstaŭnikami biełaruskaj ułady, dla jakoj ja «źbiehły złačynca«? Tady čynoŭniki patrabujuć papierku, što ambasada, konsulstva dali mnie daviedku, što jany admaŭlajuć pradoŭžvać ci zamianić pašpart. Kali niama takoj daviedki, niamieckija čynoŭniki admaŭlajucca rabić niejkija administracyjnyja pracedury», — patłumačyŭ Aleh.
Surazmoŭca zaznačyŭ, što ŭ roznych ziemlach (administracyjnyja padzieły ŭ Niamieččynie. — RS) pa-roznamu. Sam jon žyvie ŭ ziamli Bremien.
Aleh zhurtavaŭ 39 biełarusaŭ, jakija nie mohuć źviartacca ŭ biełaruskuju ambasadu, jany napisali kalektyŭny zvarot u Bundestah.
«Heta było jašče da pryniaćcia hetaha ŭkaza pra zabaronu atrymlivać pašparty za miažoj. Bo dla nas, biełarusaŭ, prablema isnavała i raniej. Ciapier, bačycie, jašče i horš usio», — kaža Aleh.
Jon nahadaŭ, što prava na pieramiaščeńnie — bazavaje. I kali dziaržava Niamieččyna dała ludziam abaronu, to, moža być, pakłapocicca, kab ludzi mahli pieramiaščacca?
«Dla hetaha jość miechanizmy, ale patrebna palityčnaja vola. Bo my nie majem statusu ŭciekača, kab atrymać «ženieŭski pašpart». I mnohija biełarusy nie mohuć, nie chočuć iści ŭ ambasadu, bo bajacca. Niamieckija čynoŭniki žyvuć tut «mirnym žyćciom» i nie razumiejuć našych prablemaŭ», — dadaŭ surazmoŭca.
U zvarocie zajaŭniki prapanavali, jak varyjant rašeńnia prablemy, vydaču tak zvanych «šerych pašpartoŭ» («prajazny dakumient inšaziemca»). Adpaviedny list nakiravany pradstaŭniku kamisii Bundestahu.
«Vyskačyła ź Biełarusi prosta cudam!»
Nasta žyvie ŭ Polščy. Minułaj zimoj jana telefanavała ŭ konsulstva nakont zamieny pašparta, ale była vielmi doŭhaja čarha.
«Ja choć i była zatrymanaja ŭ 2020 hodzie, ale ryzyknuła i pajechała, kab źmianić pašpart sabie i dačce. Zrabiła chutka, za tydzień. Ale za dzień da viartańnia ŭ Polšču mianie vyklikali ŭ finansavuju milicyju Kamiteta dziaržkantrolu. Zajavili, što ja ŭ 2020 hodzie rabiła pieravod na «ekstremiscki fond», 20 dalaraŭ. Jany «prapanavali», kab ja pieraličyła 500 dalaraŭ na dom-internat. Ja paabiacała, tolki skazała, što stolki hrošaj ja nie maju, budu častkami pieravodzić. Pieraviała 60 rubloŭ, pakazała kvitancyju i nazaŭtra vyjechała», — kaža Nasta.
Jana dadała, što supracoŭniki finansavaj milicyi telefanavali joj na Viber, patrabavali, kab «dapłaciła».
«Ja kažu, što Biełaruś pad sankcyjami i ja z Polščy nie mahu tudy pieravieści hrošy. Jany zajavili, što majuć jeŭrapiejski rachunak. Vo jak u ich usio robicca», — dadała Nasta.
U Biełarusi ŭ jaje zastałasia kvatera.
«Ale ciapier, napeŭna, usio. Ja nie zmahu pajechać, kab pradać jaje», — zaznačyła surazmoŭca.
Bieź dziejnaha pašparta znachodžańnie biełarusaŭ za miažoj stanie niezakonnym. Voś što možna zrabić z hetym tym, chto žyvie ŭ Polščy ci Litvie
Biełarusy bolš nie zmohuć zamianiać pašparty ŭ konsulstvach, a davieranaści, aformlenyja za miažoj, pierastanuć pryznavacca — novy ŭkaz
«My pracujem, kab biełarusy nie zastalisia biez pašpartoŭ» — Cichanoŭskaja
USU rajać žycharam Biełharadskaj vobłaści vyviešvać žoŭta-błakitnyja ściahi ci pisać BNR, kab paźbiehnuć atak dronaŭ4
Kamientary
https://nashaniva.com/325838 -
u kaho pašpart starejšy za 10 hadoŭ u Polščy i jość karta pobytu i kamu tam patrebien pmłtra dakumient padružy
Ahoŭ!
zabudźciesia svoj pašpart ŭ štanach i zasuńcie pralku
I daduć vam dakumient padružy biez pytańniaŭ
Da kanca hoda biaspłatna i pa sproščanaj schiemie