Bandy 90-ch. Jak vyhladali ŭdzielniki biełaruskich złačynnych hrupovak ŠMAT FOTA
Paśla vychadu rasijskaha sieryjała «Słova pacana. Kroŭ na asfalcie» cikavaść da arhanizavanych złačynnych hrupovak znoŭ uzrasła. Pahruzilisia ŭ historyju biełaruskich AZH i raskazvajem, jak vyhladali i što nasili tyja, chto dziesiacihodździami trymaŭ hramadstva ŭ strachu.
U 1991 hodzie raspaŭsia Saviecki Sajuz — Biełaruś atrymała niezaležnaść, a razam ź joj i novyja vykliki. Najmacniejšy ekanamičny kryzis, adsutnaść pracoŭnych miescaŭ, a taksama razvał adzinaj pravaachoŭnaj sistemy stali vydatnymi pieradumovami dla raźvićcia arhanizavanaj złačynnaści. Spravu paharšała hieahrafičnaje stanovišča krainy — zvańnie «varot u Jeŭropu» pryvablivała nalotčykaŭ na tranzitnyja hruzy i rekieciraŭ.
Pa roznych danych, u 1994 hodzie ŭ Biełarusi naličvałasia 150 arhanizavanych złačynnych hrup i 112 kryminalnych aŭtarytetaŭ. U pravincyjnych haradach dziejničali nievialikija hrupy ŭ 30-35 «bajcoŭ», jakija padparadkoŭvalisia «maciarynskaj» bandzie. U bujnych haradach i abłasnych centrach u bandy źbivalisia pa sto i bolš čałaviek.
Fota: partał Prajm Krajm
Praktyčna adrazu «bratki» abzavialisia ŭnikalnym stylem. Svojeasablivaje adzieńnie i tatuiroŭki dapamahali raspaznać svajho i pakazvali status taho ci inšaha ŭdzielnika supolnaści. Tyja, chto pracavaŭ kułakami, časta nasili spartovyja harnitury ź viatroŭkaj na małancy. Novych siabroŭ AZH niaredka vierbavali ŭ kłubach adzinaborstvaŭ i baksiorskich hurtkach — sutykacca z takim čałaviekam u kułačnym bai nikomu nie chaciełasia, tamu kanflikt časta nie dachodziŭ da kryvavaj bojki.
Asobnym vidam bandyckaha mastactva ličylisia tatuiroŭki. Nabivajučy karcinku na skuru, važna było nie pramachnucca z paniaćciem. Dla tych, chto sieŭ «pa małaletcy», adbyvaŭ termin u darosłym uzroście abo prosta chacieŭ upryhožyć svajo cieła, ale nie mieŭ sudzimaści, uzory byli roznymi.
Padletki na zonie, akramia inšaha, mahli nabić tatu na ŭkazalny palec — tak možna było daviedacca pra najaŭnaść raniejšych sudzimaściaŭ i ich kolkaść. Paŭnaletnija asudžanyja časta nabivali abrevijatury. Siarod ich sustrakalisia i ramantyčnyja. Naprykład, słova CHLEB aznačała «chraniť lubov jedinstviennuju budu».
Vova Klešč
Kiraŭniki sindykataŭ u styli dazvalali sabie bolš. Adnym z bujnych bandytaŭ pačatku 90-ch byŭ złodziej u zakonie Uładzimir Klešč pa mianušcy Ščaŭlik. Jon naradziŭsia ŭ 1960 hodzie, mieŭ piać sudzimaściaŭ i ahułam pravioŭ za kratami 18 hadoŭ.
U 1994 hodzie, kali Klešč byŭ u miescach pazbaŭleńnia voli, jaho karanavali, i paśla adsidki jon uznačaliŭ złačynnuju supolnaść Biełarusi. Na jaho plačach lažaŭ kantrol nad kaznoj, a taksama kiraŭnictva hrupoŭkami. Siarod «kaleh» Klešč karystaŭsia pavahaj — jaho ličyli dobrym dypłamatam, jaki ŭmieŭ vyrašać prablemy nie tolki siłaj. Pavodle ŭspaminaŭ, Ščaŭlik pa-majstersku manieŭravaŭ pamiž intaresami miascovaj bratvy i rasijskimi bandami, jakija sprabavali adkusić kavałak ad biełaruskaha piraha.
Mužčyna lubiŭ pryhožaje adzieńnie i darahija aksiesuary. Jon časta vychvalaŭsia remieniem z załatoj blachaj, nasiŭ modnyja pinžaki i jarkija kašuli. Ale śviata bahataha žyćcia doŭžyłasia nie doŭha.
U 1997 hodzie Ščaŭlik biasśledna źnik. Pa słovach žonki aŭtaryteta, adnojčy paśla telefonnaj razmovy Klešč skazaŭ, što jamu treba pierastavić mašynu i ŭ tapkach spuściŭsia ŭ dvor. Dadomu jon užo nie viarnuŭsia. Paźniej u jaho mašynie znajšli ślady kryvi, adnak dahetul nieviadoma, dzie cieła samoha Klašča.
Marozaŭskaja hrupoŭka
U lichija 90-ja Biełaruś trymali ŭ strachu čatyry najbolš bujnyja hrupoŭki: Pažarniki, Pasiałkovaja, Rečyckaja i Marozaŭskaja. Apošniaja źjaviłasia ŭ Homieli i ź ciaham času stała samaj kryvavaj bandaj u historyi niezaležnaj Biełarusi.
Kala vytokaŭ hetaj hrupoŭki stajali siabry pa zonie — Siarhiej Marozaŭ i Michaił Maciuškoŭ. Vyzvaliŭšysia z kałonii, tavaryšy skałacili bandu i pačali kašmaryć rajon Homsielmaš — zajmalisia rekietam i vymahańniem. Adnak nieŭzabavie maładyja ludzi pašyryli śfieru dziejnaści i ŭziali pad kantrol Centralny rynak. Za pasłuhi «dachu», jakija jany, darečy, časta nie vykonvali, chłopcy patrabavali ad handlaroŭ pa 15 dalaraŭ, vialikija hrošy na toj čas.
U 1996-m Maciuškova zastrelili, i Marozaŭ staŭ adnaasobnym lidaram. Davieranymi asobami Siarhieja ŭ toj čas byli Ihar Dančanka (jon vykonvaŭ funkcyi namieśnika), Alaksandr «Afonia» Astracoŭ, jaki adkazvaŭ za kasu, Siarhiej Dzierbianioŭ, jaki ŭznačaliŭ słužbu biaśpieki, i pamočnik Valeryj Harbaty. U «štacie» marazoŭskich ličylisia štatnyja kilery: Mikałaj Kuleŭski i Andrej Ciunis.
Bijahrafija novaha kiraŭnika, Siarhieja Marozava, padobnaja da inšych historyj kryminalnych aŭtarytetaŭ taho času. Jon naradziŭsia ŭ 1967 hodzie ŭ Łuhanskaj vobłaści Ukrainy. Viadoma, što ŭ dziacinstvie chłopiec nie vyjaŭlaŭ ciahi da viedaŭ — drenna vučyŭsia i časta prapuskaŭ zaniatki, kanfliktavaŭ z nastaŭnikami, vypivaŭ. Upieršyniu na łavie padsudnych Siarhiej apynuŭsia ŭ 17 hadoŭ — tady jon žorstka źbiŭ čałavieka, jaki paźniej pamior. U 18 hadoŭ Marozava pasadzili za kradziež, u 20 — za čarhovuju bojku. Ale karjera na voli składałasia ŭdała. U tryccać hadoŭ chłopiec užo kantralavaŭ nie tolki Homiel, ale i ŭsiu Homielskuju vobłaść.
Złačyniec u zakonie adroźnivaŭsia asablivaj žorstkaściu. Padčas śledstva vyjaviłasia žudasnaje zhvałtavańnie i zabojstva maładoj dziaŭčyny, jakaja spadabałasia vierchavodu bandy. Paśla doŭhich hadzin ździekaŭ jaje cieła raździalili i skinuli ŭ Sož. Vyznačana, što minimum troch čałaviek złačyncy patapili žyvymi, pryviazaŭšy da ich hruz. Niekatorych achviar dušyli. Viadoma pra datyčnaść Marozava da zabojstva čatyroch litoŭskich biznesmienaŭ.
Pa-za pracaj Siarhiej Marozaŭ, jak i astatnija viarchi bandy, lubiŭ pryhožaje žyćcio. Kiraŭnik usialak sprabavaŭ padkreślić svajo pryvilejavanaje stanovišča: addavaŭ pieravahu kłasičnym łukam i niezvyčajnym tkaninam. U jaho harderobie byli šaŭkovyja kašuli (fatahrafija vyšej) i kalarovyja halštuki. Dla paŭsiadzionnych sustreč jon vybiraŭ čorny totał-łuk. Spałučeńnie ciomnaha kłasičnaha kaściuma i futbołki ŭ tyja hady było na piku mužčynskaj mody.
Bandu doŭha nie mahli pryciahnuć da adkazu — złačyncy zapałochvali abo zabivali mahčymych śviedak, a taksama pa-majstersku zamiatali ślady. Fiodar Čubkaviec, sudździa Viarchoŭnaha suda, jaki razhladaŭ spravu marozaŭskich, uspaminaŭ: «Kali ŭ 1994 hodzie ŭ race Sož byli znojdzieny trupy čatyroch paciarpiełych, u apieratyŭnikaŭ była infarmacyja, što złačynstva było ździejśniena na dačy bandy Marozava. Śledčyja dziejańni nie byli praviedzieny ŭ toj ža dzień. A ranicaj nastupnaha dača była źniesiena razam z padmurkam».
Pravaachoŭniki zmahli prycisnuć hrupoŭku tolki ŭ nulavych. Tady za ŭdzieł u bandzie asudzili bolš za 50 čałaviek. U 2006 hodzie Siarhieja Marozava, Valeryja Harbataha i Ihara Dančanku pryhavaryli da vyšejšaj miery pakarańnia — rasstrełu. Pryhavor pryviedzieny ŭ vykanańnie ŭ 2008-m. Astatnija siabry hrupoŭki atrymali roznyja terminy — ad dvuch da 20 hadoŭ pazbaŭleńnia voli.
Saša Kušnier
Pa spravie Marozava prachodziŭ kryminalny aŭtarytet Alaksandr Kušniaroŭ. Za saŭdzieł u złačynstvach Kušniera taksama pryhavaryli da rasstrełu. Adnak Viarchoŭny sud źmiakčyŭ rašeńnie, zamianiŭšy jaho 15 hadami turmy. Kušniaroŭ vyjšaŭ pa amnistyi raniej za hety termin i adrazu pasprabavaŭ stać la rula kryminalnaha śvietu Biełarusi.
Złačynca naradziŭsia ŭ 1966 hodzie ŭ Homieli. U 17 hadoŭ byŭ upieršyniu aryštavany za dziejańni, jakija hruba parušajuć hramadski paradak, a paźniej sieŭ za kradziež — na vosiem hadoŭ. Usiaho na rachunku Kušniarova šeść sudzimaściaŭ.
Kušnier maje ceły nabor cikavych tatuirovak. Tyja, što adrazu kidajucca ŭ vočy, nabityja na hrudziach. Pa adnoj ź viersij, hałava tyhra, jakaja rykaje, aznačaje «złość na ŭładu». Padtekst u karcinki taki: uładalnik tatu varoža nastrojeny da pravaachoŭnych orhanaŭ i asobaŭ, jakija parvali sa złačynnym asiarodździem. Akramia inšaha, taki čałaviek hatovy dać adpor lubomu, chto pakvapicca na jaho honar.
Inšaja tatuiroŭka Kušniera — hałava pačvary ź ikłami — moža aznačać niepryjaznaść da rabotnikaŭ milicyi, suda, prakuratury, administracyi papraŭča-pracoŭnych ustanoŭ.
U mai 2022 hoda Alaksandr Kušnier byŭ zatrymany pa padazreńni ŭ padrychtoŭcy zabojstva dvuch čałaviek. Pavodle infarmacyi śledstva, u liku zapłanavanych achviar Kušniera byŭ jaho kankurent — kryminalny aŭtarytet Badry Kahuašvili. Za jaho śmierć złodziej abiacaŭ vykanaŭcam 700 tysiač dalaraŭ. Praz hod sud pryznaŭ jaho vinu i pryznačyŭ 24 hady pazbaŭleńnia voli.
Na ščaście, bandyckaja moda nie pajšła ŭ narod.
Aryštavali 58-hadovuju haspadyniu ahrasiadziby z Baranavičaŭ, jakaja była pretendentam na prezidenckich vybarach — 20202
Kamientary