«Choć na chvilinu zabyŭsia, što ja ŭ turmie». Jak źniavolenyja ŭ kałonijach i na «chimii» hulajuć u futboł
Hulać u šortach niamožna (choć kali ty nie palitviazień, to vočy zapluščać), zatoje možna atrymać u pieradačy bucy abo krasoŭki. Zamiest stadyjona — chakiejnaja karobka, zasłanaja humovymi plitami. Kali ty vyjhraješ, daloka nie fakt, što finalnaja tablica budzie na karyść tvajoj kamandy. «Miedyjazona» raspytała byłych palitviaźniaŭ, jak na «chimii» i ŭ kałonii ŭładkavanyja futbolnyja hulni, dzie «možna adklučycca ad usiaho».
«EŁ-TE-PE. EŁ-TE-PE», — vykrykvajuć z trybun asudžanyja ŭ ciomnych robach. Adzin ź ich bje ŭ bubien. Vakoł stadyjona, abniesienaha trochmietrovym płotam, — vyški z achoŭnikami.
«Siaroha, ty zastaješsia ŭ centry. Vova i Dzima — u napadzieńnie idziacie», — supracoŭnik administracyi daje nakaz futbalistam u bieł-čyrvona-biełaj formie z vaŭkavyskaj PK-11.
U pierapynku futbalistaŭ i zaŭziataraŭ zabaŭlajuć muzyki: źniavolenyja ŭ čorna-žoŭtaj formie hrajuć na sintezatary i bas-hitary, asudžany ŭ siniaj majcy z 11 numaram śpiavaje ŭ mikrafon.
«Viadoma, nazapašvajucca z hadami niejkija emocyi. A paśla futboła vychodziš jak novy čałaviek. Na dušy lohka, spakojna», — kamientuje hulniu źniavoleny Juryj Andrukonis, kapitan kamandy PK-11.
Takim u 2013 hodzie telekanał STB pakazaŭ čempijanat pa futbole siarod źniavolenych.
U kałonii zamiest stadyjona — chakiejnaja karobka, hulać u šortach niamožna
U kałonii, dzie adbyvaŭ pakarańnie Alaksandr (imia źmienienaje), u futboł hulajuć unutry chakiejnaj karobki. Raniej pole było pakryta asfaltam, a ciapier tam pakłali kvadratnyja humovyja plity. U miač hulajuć letam i vosieńniu, a na zimu ŭ karobcy zalivajuć koŭzanku.
Kamanda atrada moža prychodzić na treniroŭki 3-4 razy na tydzień. Alaksandr chadziŭ, kali jany nie supadali z pracaj: u asnoŭnym udavałasia dvojčy na tydzień. Hulajuć miačami, jakija jość u atradzie. Na novyja možna było skinucca, ale z palitviaźniaŭ hrošaj nie brali. Achvočyja płacili cyharetami.
U kałoniju možna było pieradać bucy i krasoŭki, a ŭ šortach hulać niamožna:
«Heta zabaronienaja forma adzieńnia. Ty nibyta pavinien być u štanach, uvohule ŭ ciabie nie moža być šortaŭ. Ale kali ty nie palityčny, to da šortaŭ tvaich nichto nie čaplajecca».
Paśla pryjezdu ŭ kałoniju praviarajučych u 2023 hodzie palitviaźniam zabaranili chadzić na treniroŭki.
«Ale ty možaš udzielničać u čempijanatach. Pryčym u čempijanatach tabie «rekamiendujecca» ŭdzielničać. U kožnaj kamandzie pažadana, kab chacia b adzin palityčny byŭ», — raskazvaje Alaksandr.
Takija čempijanaty pravodziacca dvojčy na hod — viasnoj i vosieńniu. U zaležnaści ad kolkaści kamandaŭ spačatku hulajuć hrupavy turnir, potym — płej-of.
Alaksandr kaža, što siarod supracoŭnikaŭ kałonii byli tyja, «chto nasamreč cikavicca i lubić futboł».
«Tamu dla ich heta mahčymaść arhanizavać kulturny volny čas, kab u ludziej była mahčymaść emocyi vylić. Ja nie viedaju psichałohii administracyi, ale ŭ mianie adčuvańnie, što, kali ty pastajanna pravodziš čas z asudžanymi, ty pačynaješ troški ichnimi prablemami žyć. Udziačnaść tym adekvatnym ludziam. Nie ŭsie adekvatnyja, ale takija jość».
Prafiesijnyja futbalisty VS amatary
Uzrovień hulcoŭ u kałonii Alaksandr paraŭnoŭvaje z dvarovym, vybirać nie davodzicca. Choć časam u kałonijach źjaŭlajucca zorki sportu.
Naprykład, u kamandzie mahiloŭskaj PK-15 hulaŭ eks-futbalist «Krumkačoŭ» Aleh Dybal. U 2019 hodzie jaho asudzili na 9 hadoŭ uzmocnienaha režymu pa «narkatyčnym» artykule. Žurnalist Aleh Hruździłovič, jaki adbyvaŭ pakarańnie ŭ toj ža kałonii, mierkavaŭ, što pieramoha ŭ miascovym čempijanacie źmiakčyła futbalistu pakarańnie — jaho pieraviali na «chimiju». Sam kubak, «typovuju spartyŭnuju vazu», futbalist pakinuŭ u kałonii. U krasaviku 2023 hoda zaŭvažyli, što jon hulaje na voli ŭ druhoj lizie za kamandu «Traktar».
U babrujskaj kałonii siadzić były futbalist zbornaj Biełarusi i miascovaj kamandy «Biełšyna», 46-hadovy Vital Łańko. Jon atrymaŭ 3 hady pazbaŭleńnia voli za arhanizacyju damoŭnych matčaŭ.
«Kali čałaviek z realnym futbolnym minułym, jon prosta ŭkatvaje ŭsich i ŭsio. Abjektyŭna heta inšy ŭzrovień, nieba i ziamla adnosna astatnich», — kaža Alaksandr.
Prafiesijnyja futbalisty časam pravodziać tavaryskija matčy sa źniavolenymi. Naprykład, u 2016 hodzie futbalisty «Słavii» zhulali z asudžanymi z PK-21, a ŭ vieraśni 2023-ha futbalisty «Biełšyny» da Dnia viedaŭ zhulali z kamandaj «Junijor» z babrujskaj vychavaŭčaj kałonii №2.
«Bieź milicyjanta niamožna hulać». Futboł na chimii
Hleb (imia źmienienaje) adbyvaŭ pakarańnie ŭ papraŭčaj ustanovie adkrytaha typu (PUAT), heta značyć, na «chimii». Na terytoryi jaho PUAT stadyjona nie było, ale ŭ horadzie było jašče niekalki takich ustanoŭ — hulać možna było tam, na vyjezdach.
Na «chimii» miač i maniški asudžanyja kuplali za svaje hrošy, sami arhanizoŭvali i pajezdki na spabornictvy, kaža Hleb. «Chimikam» z dazvołu administracyi možna vychodzić u horad: pa invientar adpraŭlali chłopca, jaki «šmat razoŭ siadzieŭ za kradziež» i byŭ adkaznym za spartyŭnyja mierapryjemstvy.
Časam asudžanym davodziłasia ŭhavorvać supracoŭnikaŭ PUAT advieźci ich pahulać u futboł.
«Kali mierapryjemstva treba było pravieści i pryjazdžali praviarajučyja, to nas, viadoma, vazili hulać u futboł. Usie astatnija razy my zapisvalisia, a potym u milicyjanta nie znachodziłasia času. To jon harbatu piŭ, to katyški z pupka vykałupvaŭ. Nas nie vadzili. A bieź milicyjanta niamožna hulać».
Dla milicyjanta ŭ PUAT było važna «pravieści mierapryjemstva, skłaści pratakoł i zrabić fatahrafii», kaža Hleb: «A tak im pa barabanie, jak tam budzie».
Nijakich zaachvočvańniaŭ palitviaźniam. Damoŭnyja matčy
U horadzie, dzie Hleb adbyvaŭ «chimiju», byli dźvie mužčynskija futbolnyja kamandy, nazva — pa numary PUAT.
«Chłopiec, jakoha da nas pieraviali ź inšaj chimii, skazaŭ, što ŭ ich nazva była. I majki jany zrabili prykolnyja, pra čarapašak-nindzia. A ŭ nas žančyna z UDVP supierstrohaja była, jaje bajalisia navat milicyjanty. Adchileńnie ad jaje zvyčak pryvodziła da niehatyŭnych nastupstvaŭ. Tamu kali jana chacieła, kab usie hulali tolki ŭ maniškach, značyć, usie buduć tolki ŭ maniškach», — uspaminaje Hleb.
Spačatku na chimii pravodziłasia chatniaja hulnia. Adzin matč — i pieramožca jedzie na respublikanskija spabornictvy. Na ŭnutranym matčy vyjhrała kamanda Hleba, siarod futbalistaŭ byli asudžanyja pa palitycy i «narkatyčnych» artykułach. Niahledziačy na pieramohu, na respubliku jany nie pajechali.
«U nas uražlivyja milicyjanty nie chacieli adpuskać palityčnych i narkamanščykaŭ, a chulihanaŭ i zładziužak — biez prablem. Na spabornictvy ŭ Minsk pajechali tyja, chto vielmi bujna prajhraŭ usio i nie zaniaŭ nijakija miescy».
U tyja ž dni hulcy, jakija nie trapili na respubliku, zhulali matč z kamandaj ź inšaha horada.
«Žančyna z Upraŭleńnia Departamienta vykanańnia pakarańniaŭ (UDVP) kaža: «Oj, jakija dobryja chłopcy. Pieramožcam buduć zaachvočvańni ad mianie». Naturalna, taki čałaviek padmanvać nie budzie. Tym bolš milicyjant. Nu, my ŭśmichnulisia, dobra. Jana jašče prosta nie viedała, jakija [ŭ nas] artykuły», — uspaminaje Hleb.
Akramia futboła ŭ toj dzień prachodzili spabornictvy pa nastolnym tenisie i inšych vidach sportu. Kamanda, dzie byli palitviaźni, vyjhrała va ŭsim. Na cyrymonii ŭznaharodžańnia supracoŭnica UDVP uspomniła pra svaje słovy pra zaachvočvańnie i spytała, pa jakich artykułach asudžanyja pieramožcy.
«Tut joj dajuć papierku, što ŭ nas usie palityčnyja. Jana kaža: «Dobra, raźbiaremsia». Potym nam uručyli mahniciki z nadpisam «Mahiloŭ», a zaachvočvańnie dali chłopcam, jakija jeździli ŭ Minsk na spabornictvy i zaniali apošniaje miesca».
Hleb raspaviadaje pra jašče adzin vypadak niespraviadlivaści: u adnym z matčaŭ jaho kamanda vyjhravała ź likam 13:11, ale milicyjant skazaŭ, što pieramahčy pavinny supierniki:
«Skončyli hulniu, i ŭ pratakole napisali, što my prajhrali 12:15. Milicyjantu lepš vidać, usio ž taki jon vyšejšuju adukacyju atrymaŭ, i matematyku jamu vykładali».
Nielehalnyja tranślacyi paśla adboju
Pahladzieć futboł u kałonii taksama možna było. Alaksandr kaža, što ŭ jaho PK było dźvie zały z televizarami: na adnym uklučali sport i naviny, na druhim — filmy. Ale hladzieć televizar možna było da 21:00, a mnohija matčy iduć jakraz viečaram. Adnak niešta ŭdavałasia pahladzieć pa telekanałach «Biełaruś-5» i «JASNAie».
Akramia taho, možna było pahladzieć i čempijanat śvietu. Z 2021 hoda pa biełaruskim TB jaho nie tranślujuć.
«Nakolki ja razumieju, štości spampoŭvali z torentaŭ i na nastupny dzień pakazvali. Nie viedaju, na jakim uzroŭni chto na što damaŭlajecca. Vyviešvajecca abjaŭka, što a 12-j budzie pakaz».
Na «chimii», dzie adbyvaŭ pakarańnie Hleb, futboł hladzieli ŭ asnoŭnym na telefonach. Televizar taksama byŭ, stajaŭ u aktavaj zale. Adnojčy Hleb zastaŭsia tam pahladzieć matč.
«A tam hramadzianin Azaronak niejkuju łuchtu nios, što milicyjant skazaŭ: «Nu jaho nachuj», i my ŭsie syšli. Pa niadzielach nam pakazvali filmy pra tavaryša Stalina. A futboł možna było hladzieć na svaim telefonie niehałosna, bo a 22-j adboj i treba było spać».
«Heta adzinaje miesca ŭ kałonii, dzie ja choć na chvilinu zabyŭ, što ja ŭ turmie»
Asudžanyja, jakija nie hulali ŭ futboł, mahli pryjści na stadyjon jak zaŭziatary:
«Ale abjektyŭna — na chaleru tabie heta treba. Tamu zaŭziataraŭ amal nie byvaje. Byvaje, na finał čempijanatu chtości padydzie. Ty nie budzieš tam asabliva skandziravać. Uskryknieš «zabivaj» — heta nie zabaraniajecca», — tłumačyć Alaksandr.
«Ty hulaješ nie dla hledačoŭ, dla siabie. Ja złaviŭ siabie na dumcy, što heta adzinaje miesca ŭ kałonii, dzie ja choć na chvilinu zabyŭ, što ja ŭ turmie. U ciabie adčuvańni, što ty prosta ź siabrami ci kalehami adpraviŭsia pahulać u futboł. Paśla ty viartaješsia z futboła ŭ dumkach.
U ciabie niama, u adroźnieńnie ad SIZA, drotu nad hałavoj. Ale ŭsio adno ty razumieješ, što ty ŭ turmie. A futboł — heta adno ź niamnohich miescaŭ, dzie ty možaš adklučycca ad hetaha ŭsiaho».
Čytajcie taksama:
«Jany schapili mianie ŭ dzień niaščaścia majho». Źmicier Daškievič prabyŭ paŭhoda ŭ bietonnaj kletcy
Kamientary