Historyja2020

Voś čamu ŭ Kitai mohuć prysłuchoŭvacca da Polščy

Paśla praciahłaha vizitu prezidenta Polščy Andžeja Dudy ŭ Kitaj stała viadoma, što Varšava sprabuje ŭździejničać na Minsk praź Piekin. A paźniej ministr Sikorski jašče i zajaviŭ, što Polšča «dziejničaje dziela źmiakčeńnia napružańnia miž Kitajem i ZŠA». Jaki małaviadomy histaryčny fakt Varšava dla hetaha vykarystoŭvaje, raskazvaje Mikoła Buhaj.

Kiraŭnik Kitaja Si Czińpin prymaje ŭ Piekinie prezidenta Polščy Andžeja Dudu, 24 červienia 2024 hoda. Fota Pedro Pardo — Pool / Getty Images

Piekin vydzialaje byłyja sacyjalistyčnyja krainy siarod inšych krain Jeŭrasajuza. Adnosiny ź imi pa-raniejšamu kuryruje asobny adździeł kitajskaha dypłamatyčnaha viedamstva. U Kitai, jakomu ŭłaścivaje «myśleńnie doŭhimi časavymi pieryjadami», isnuje mierkavańnie, što dośvied sacyjalizmu maje značeńnie i niepaźbiežna prajavicca ŭ histaryčnaj pierśpiektyvie. Ale nie tolki heta źviazvaje Kitaj z Polščaj — i Varšava mienavita ciapier, kali ŭźnikła patreba, vyklikanaja kiepskimi adnosinami ź Minskam, uzhadała pra adzin pakazalny i cikavy dośvied.

Tut naležyć zrabić karotki histaryčny ekskurs. Rasiju ŭ Kitai ŭsprymajuć nie tak, jak heta malujuć u svaim ujaŭleńni rasijskija šavinisty.

U histaryčnaj pamiaci kitajcaŭ Rasija — heta pieradusim kałanizatar, pryčym taki kałanizatar, jaki nie prosta naviazvaŭ niespraviadlivyja ŭmovy handlu, a kankretna zabraŭ vializnyja terytoryi na Dalokim Uschodzie.

Što da siońniašniaha dnia, to, jak dalikatna adznačyŭ u svajoj knizie pra Padniabiesnuju były pasoł Biełarusi ŭ Piekinie Kirył Rudy, u Kitai na Rasiju hladziać zusim inakš, čym u Biełarusi — jak na «krainu z ekanomikaj u 10 razoŭ mienšaj za kitajskuju».

I jakaja z kožnym hodam adstaje ŭsio bolš. Za hady paśla napisańnia knihi rasijskaja ekanomika stała ŭžo ŭ 12 razoŭ mienšaja za kitajskuju.

Što da suviaziaŭ Polščy z Kitajem, to jany majuć daŭni charaktar. I ich tłumačyć hieahrafičny fakt, jaki toj samy Rudy, da žyvoj radaści Si Czińpina, abyhraŭ pry ŭručeńni apošniamu davierčych hramat:

«Hieahrafična my amal susiedzi, miž nami tolki adna kraina, choć i vialikaja».

Pamiž Polščaj i Kitajem doŭhi čas taksama była adna kraina, jakaja pa-roznamu nazyvałasia.

U saviecki pieryjad Kitaj usprymaŭ Maskvu kankurentam u baraćbie za ŭpłyvy na śviecie. I niekatoryja ŭschodniejeŭrapiejskija satelity SSSR dazvalali sabie časam staŭku na Kitaj ci prynamsi šmatviektarnaść.

Całkam prakitajskaj była Ałbanija Enviera Chodžy.

Miž Kitajem i SSSR paroju bałansavała Rumynija spačatku Hieorhiu-Deža, a paśla i Čaŭšesku.

I Polskaja Narodnaja Respublika niepublična dazvalała sabie trochi asablivych adnosin ź Piekinam. 

Ličycca, što ŭ 1956 hodzie Mao strymaŭ Maskvu ad uzbrojenaj interviencyi ŭ Varšavu dla padaŭleńnia pratestaŭ tam. I palaki dahetul pry kožnaj mahčymaści vykazvajuć za heta Kitaju ŭdziačnaść.

I samy cikavy histaryčny fakt, pra jaki mała chto viedaje: z 1958 da 1970 hadoŭ mienavita ŭ Varšavie adbyvalisia tajnyja kantakty dypłamataŭ ZŠA i KNR, jakija prakłali darohu da budučaj narmalizacyi adnosin miž dźviuma dziaržavami.

U vyniku toj narmalizacyi Kitaj atrymaje dostup da technałohij i kredytaŭ, što zrabiła mahčymym «kitajski cud». A ZŠA zdabuduć niečakanaha kamunistyčnaha sajuźnika ŭ procistajańni z kamunistyčnym SSSR.

Ciapier nivodzin vysoki vizit kitajskich delehacyj u Varšavu nie abychodzicca biez naviedvańnia Myślavickaha pałaca ŭ Łazienkach, dzie, u sakrecie ad SSSR, adbyvalisia tyja pieramovy.

Asablivaje staŭleńnie Polščy da Kitaja nie kanjunkturnaja, a paśladoŭnaja častka polskaj zamiežnaj palityki. Jašče ŭ 2012 hodzie šyldu, pryśviečanuju tym pieramovam u Łazienkach adkryvaŭ asabista prezident Polščy — na toj momant im byŭ papiarednik Dudy Branisłaŭ Kamaroŭski.

Taki padychod Varšavy adroźnivajecca ad padychodu toj samaj Litvy, jakaja zrabiła staŭku na Tajvań.

«Polšča, budučy častkaj zachodniaha śvietu siońnia, z honaram pryhadvaje frahmienty svajoj historyi, jakija śviedčać ab asablivych adnosinach i z Uschodam, — zajaviŭ prezident Branisłaŭ Kamaroŭski na toj cyrymonii adkryćcia miemaryjalnaj doški.

— Palaki časta dumajuć pra siabie, pra svaju dziaržavu, jak pra miesca, raźmieščanaje dzieści pamiž Uschodam i Zachadam. Siońnia my častka zachodniaha śvietu, ale my z honaram uspaminajem usie hetyja frahmienty našaj historyi, usie padziei, jakija śviedčać ab tym, što asablivyja adnosiny Polščy z uschodnim śvietam byli, jość i, imavierna, buduć u budučyni taksama karysnyja», — kazaŭ prezident Kamaroŭski.

Branisłaŭ Kamaroŭski skazaŭ, što pieramovy miž pradstaŭnikami KNR i ZŠA byli adnymi z tych padziej u suśvietnaj historyi, jakija akazali istotny ŭpłyŭ na «chod spraŭ suśvietnaha ranhu».

Prezident adznačyŭ, što hetyja pieramovy vialisia ŭ ciažki pieryjad chałodnaj vajny, kali «dziaržavy i narody śvietu mnohaje adroźnivała, a mała pajadnoŭvała». Ale, skazaŭ Kamaroŭski, amierykana-kitajskija razmovy, jakija išli ŭ Varšavie bolš za 10 hadoŭ, istotna paspryjali tamu, što na Ziamli nie zdaryłasia Treciaj suśvietnaj.

— Uspaminajučy siońnia hetyja niezvyčajnyja padziei, jakija adbyvalisia tut, u Varšavie, my možam śmialej, advažniej, ale taksama z bolšym zadavalnieńniem hladzieć na sučasny śviet: na śviet, u jakim jość miesca dla raźvićcia, madernizacyi, staryja siabroŭstvy — jak polska-amierykanskaja družba, i jość miesca taksama dla supracoŭnictva i, spadziajusia, dalekasiažnaha siabroŭstva Polščy i Kitaja, — kazaŭ prezident Polščy.

Jon tady vykazaŭ upeŭnienaść, što miesca, dzie prachodzili histaryčnyja pieramovy KNR i ZŠA, vartaje taho, kab pra jaho pamiatali nie tolki dypłamaty, ale i ŭsie hramadzianie.

«Vartaje taho, kab u hetym miescy, stojačy pierad šyldaj, nahadvać sabie, što chtości pavinien staracca, chtości pavinien byŭ mieć palityčnuju mužnaść, kab pačać pieramovy ab dobraj budučyni ŭsiaho śvietu i što ŭ niejkaj miery hetyja padziei adbyvalisia tut», — adznačyŭ Kamaroŭski.

Biełarusy va ŭsioj hetaj historyi mohuć pavučycca ŭmieńniu hrać udoŭhuju i bačyć ułasnyja nacyjanalnyja intaresy ŭ niečym supadajučymi, a ŭ niečym adroznymi ad intaresaŭ supierdziaržaŭ.

Hetym myśleńniem pradyktavanaja i niadaŭniaja zajava ministra zamiežnych spraŭ Polščy Radasłava Sikorskaha: «Kitaj maje inšy histaryčny dośvied, i my pavažajem heta. Dla ich pieryjad kamunizmu byŭ pieryjadam madernizacyi, — skazaŭ Sikorski i nahadaŭ. — Kitaj spyniŭ rasiejskija tanki, jakija ruchalisia na Varšavu ŭ 1956 hodzie»

«My dziejničajem dziela razradki napružanaści ŭ adnosinach ZŠA i Kitaja, — dadaŭ Sikorski. — Jana nie ŭ intaresach Polščy i Jeŭropy».

Kamientary20

  • umka šassot šysiat šosty
    18.07.2024
    "Biełarusy va ŭsioj hetaj historyi mohuć pavučycca ŭmieńniu hrać udoŭhuju i bačyć ułasnyja nacyjanalnyja intaresy ŭ niečym supadajučymi, a ŭ niečym adroznymi ad intaresaŭ supierdziaržaŭ."

    šta? heta kamu jašče ŭ kaho pavučycca... ryhoryč pieršy sioleta ŭ kitai pabyvaŭ, a duda ŭžo potym
  • Acab
    18.07.2024
    Rahaču
  • Acab
    18.07.2024
    Chacieŭ pazalacacca da spadaryni Azaronkavaje Niaviesty, až baču, pobač sa spadarom Mikołam Buhajom mnie zastajecca adno mulać dałoń

Milicyja vypadkova apublikavała VIDEA dla ŭnutranaha karystańnia — instrukcyju, jak treba pavodzić siabie z nasielnictvam5

Milicyja vypadkova apublikavała VIDEA dla ŭnutranaha karystańnia — instrukcyju, jak treba pavodzić siabie z nasielnictvam

Usie naviny →
Usie naviny

Dziermant zaklikaje rasśledavać źniešni faktar, jaki staić za dziejnaściu Bondaravaj8

Minčuk, u jakoha da 38 hadoŭ užo 15 sudzimaściaŭ, pryjšoŭ na pracu i skraŭ noŭtbuk2

Palitviazień Mikałaj Chiła akazaŭsia supracoŭnikam delehacyi Jeŭrasajuza ŭ Biełarusi3

Aryštavany dom Capkałaŭ znoŭ pasprabujuć pradać na tarhach. Canu značna źnizili1

Zatrymany ŭ Biełarusi japoniec — trevieł-błohier «Eteru»1

Atłuścieńnie stanie markieram biednaści? Mnohija sielebryci rezka chudziejuć na fonie papularnaści «Aziempika»7

BiełAES užo dva tydni nie pracuje, ale ŭłady pra heta maŭčali7

Biełaruski błohier Uład Bumaha trapiŭ na pramuju liniju da Pucina i mocna prahnuŭsia pierad im25

Hrodzieniec vyrablaje niezvyčajnyja doški dla sierviroŭki i ŭpryhožvaje ich sapraŭdnymi kvietkami1

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Milicyja vypadkova apublikavała VIDEA dla ŭnutranaha karystańnia — instrukcyju, jak treba pavodzić siabie z nasielnictvam5

Milicyja vypadkova apublikavała VIDEA dla ŭnutranaha karystańnia — instrukcyju, jak treba pavodzić siabie z nasielnictvam

Hałoŭnaje
Usie naviny →