Ad žycharki Połackaha kniastva da šlachcianki časoŭ paŭstańnia Kalinoŭskaha — pahladzicie, jakija stroi šyje Kaciaryna Vadanosava FOTY
Kaciaryna Vadanosava pačała vyšyvać jašče ŭ rańnim dziacinstvie. U čatyry hady baviła čas, rasšyvajučy kvietki, namalavanyja maci na tkaninie. A ŭ škole pierakrojvała adzieńnie z humanitarnaj dapamohi pad siabie — na dvary byli 90-ja, hrošaj nie chapała, a modničać chaciełasia. Užo paźniej jaje zachapleńnie nabyło histaryčnaje adcieńnie — historyk pa adukacyi, Kaciaryna zahłybiłasia ŭ śviet rekanstrukcyj. Hetaje chobi pryviało jaje da adkryćcia ŭ Biełastoku ŭłasnaj škoły tradycyjnaha stroju, a ciapier i da piersanalnaj vystavy z 14 kamplektaŭ adzieńnia, maksimalna nabližanaha da taho, što nasili našy prodki ŭ minułym.
Paprasili Kaciarynu raskazać pra praces stvareńnia troch ź ich. Hetyja i inšyja stroi kožny achvotny zmoža pabačyć na vystavie ŭ horadzie Ciechanoŭcy na Padlaššy, jakaja adkryjecca 5 vieraśnia.
Stroj rańniesiaredniaviečny
— Kab jaho pašyć, było pierałapačana vielmi šmat krynic. Ahułam stvareńnie luboha stroju — heta ŭ pieršuju čarhu padrychtoŭka, hadziny vyvučeńnia dakumientalnych histaryčnych krynic (piśmovych, archieałahičnych, mastackich). I potym usio heta treba skampilavać dy abhruntavać pašpart kaściuma (kožny moj stroj maje svoj pašpart, i ja mahu skazać, adkul uziała toje ci inšaje rašeńnie).
Kankretna hety stroj pradstaŭlaje zamožnuju kryvičanku, žycharku Połackaha kniastva kanca XI stahodździa. Jon samy rańni pa chranałohii z taho, što ja rabiła. Ja, kaniečnie, nie mahu ŭ poŭnaj stupieni śćviardžać, što mienavita tak vyhladała žančyna ŭ Połacku ŭ toj čas: u nas niama nivodnaha poŭnaha zachavanaha kamplekta. Ale jość mietaličnyja artefakty, niekalki kavałkaŭ tkaniny, jakaja prykareli da ich, niejkija abryŭki załotnaj taśmy, kompleksy ŭpryhožvańniaŭ — na asnovie hetaha i mastackich krynic možna rekanstrujavać peŭny stroj.
Ja čaplałasia za luby abryvak infarmacyi, za kožnuju malupasieńkuju reč, jakuju niechta z archieołahaŭ kaliści prosta mimachodź apisaŭ.
Stroj składajecca z nastupnych elemientaŭ: nižniaja kašula, vierchniaja sukienka pa vizantyjskim uzory, hałaŭny ŭbor, nakidka-płašč — spadčyna bałtaŭ, a taksama aksesuary.
Hniozdaŭskaja łuńnica i šklanyja pacierki — kopii tych archieałahičnych skarbaŭ, jakija byli znojdzienyja na terytoryi raśsialeńnia kryvičoŭ. U ich hetyja aksesuary — prostyja kruhłyja zamknutyja kolcy, padviešanyja albo paasobku, albo ŭ niekalki šerahaŭ na załotnuju stužku.
Załotnaja stužka tut — moj honar: ja satkała jaje na doščačkach z šaŭkovych nitak, farbavanych uručnuju indyha. Takija stužački vieźlisia ź Vizantyi i byli vielmi papularnym tavaram. Vyrablać ich u nas pačali, chutčej za ŭsio, užo ŭ časy Jeŭfrasińni Połackaj, unučki Usiasłava Čaradzieja, jakaja, jak śviedčać krynicy, nie tolki adkryła skryptoryj i vučyła ludziej, ale taksama mieła tkackuju škołu. Mienavita tady na Biełarusi stali rabić załotnyja stužki.
Sukienka, nakidka i nižni ŭbrus (chustka) taksama farbavalisia mnoj uručnuju. Zamaŭlała tut tolki šklanyja pacierki, bo nie ŭmieju duć škło sama (paśmichajecca).
Stroj šlachcianki časoŭ paŭstańnia Kastusia Kalinoŭskaha
— Heta čorny, žałobny stroj, rekanstrukcyja vobrazu šlachcianki XIX stahodździa. Ja pačała z samaj padnahotnaj, ź bializny, tak što ŭ mianie tut majecca i nižniaja kašula, i pantałony, i harset, i krynalin. Źvierchu na apošni — spadnica z vaśmi mietraŭ bavoŭny, jakaja apranałasia, kab było jašče bolš pyšna.
Samy vierchni słoj — čornaja sukienka. Z azdoby tut tolki kaŭnier, plecieny na kakluškach, i bieły kaptur z vuallu. Tady było nie pryniata nasić ni srebra, ni zołata. Čaściej — žaleza, dreva, bujnyja ŭpryhožvańni, jakija paŭtarali formu kajdanoŭ — realny žalezny łancuh, jaki žančyny nasili na rukach u znak salidarnaści z tymi, chto byŭ zakatavany, aryštavany ci ŭ vysyłcy. Jašče byli mahčymyja broški i kułony ź simvałam paŭstańnia — z archaniołam Michaiłam, Pahoniaj i Arłom. Albo kryžy i pacierki z čornaha, pafarbavanaha dreva, škła i žaleza. Jakar, serca i kryž — simvał viery, nadziei i kachańnia.
Usio rabiłasia ź niekaštoŭnych materyjałaŭ, bo ŭsie darahija ŭpryhožvańni musili zdacca ŭ kasu ŭzajemadapamohi na paŭstańnie. Tolki ścipłaść, tolki salidarnaść i žałoba.
Ahułam raspaŭsiud čornych sukienak pačaŭsia z taho, što ŭ Varšavie była rasstralanaja hrupa studentaŭ, i tady hramadskaść anansavała žałobu. Ludzi stali chadzić u čornym, kab ušanavać pamiać tych, chto zahinuŭ za svabodu. Ź ciaham času hetaja moda raspaŭsiudziłasia pa terytoryi ŭsioj byłoj Rečy Paspalitaj i byłoha Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. I tryvała davoli doŭha, padčas paŭstańnia ŭ tym liku. Ale była zadušanaja paśla taho, jak zadušyli samo paŭstańnie.
Žančyn, jakija chadzili ŭ žałobie, mahli spynić na vulicach carskija žandary i zapatrabavać daviedku, što ŭ ich sapraŭdy chtości pamior. Kali ŭ tych jaje nie było, žančyn vieźli ŭ pastarunak, afarmlali štraf. Usio mahło skončycca kanfiskacyjaj majomaści i navat vysyłkaj. Ja ŭžo nie kažu pra toje, što my ciapier nazyvajem «sutkami».
Vielmi dziŭnym čynam historyja mody pierahukajecca z tym, što my, naprykład, nazirali ŭ 2020 hodzie, kali stała niebiaśpiečna chadzić u biełych i čyrvonych kolerach. Tady niebiaśpiečnym byŭ čorny. Ale ŭsie nasili jaho, navat maleńkija dziaŭčynki. Navat lalki vypuskalisia ŭ sukienkach čornaha koleru.
Darečy, krynalin tut taksama nie tolki pra daninu modzie. Žančyny byli paŭnavartasnymi ŭdzielnicami paŭstańnia: jany mahli być suviazistkami, pastaŭščycami zbroi, praduktaŭ i hetak dalej. I ŭsio heta zručna było chavać pad spadnicaj.
Tradycyjny maładziečanski stroj
— Maładziečanski — heta moj ulubiony tradycyjny stroj na siońniašni momant. Ja naradziłasia ŭ Minsku i bolšuju častku žyćcia pražyła tam, ale maja babula pachodzić z-pad Maładziečna. Jana naradziłasia jašče padčas Pieršaj suśvietnaj vajny.
Ad babuli mnie zastaŭsia tolki kavałak jaje kašuli — piaredniaja častka. Zachavaŭšy pamiery i formu vyšyŭki, ja zrabiła jaje rekanstrukcyju.
I potym dapasavała ŭsie inšyja elemienty: kaptur (taki hałaŭny ŭbor z vuškami), bahata azdobleny harset, pašyty pa tahačasnaj modzie, spadnicu i fartuch.
Zvyčajna, kali ludzi kažuć pra biełaruski tradycyjny stroj, to ŭjaŭlajuć niešta ŭ bieła-čyrvona-čornych kolerach. Niešta, jak pašyty mnoj kalinkavicki stroj — tam usio bahataje, u mianie na jaho pajšoŭ hod pracy. Takoje adzieńnie robić z žančyny niešta statuarnaje, maštabnaje.
Tut ža — Paniamońnie. Bolš strymanyja, šlachietnyja kolery: bieły, sini, piasčany, terakotavy, błakitny.
«Bol nikoli nie źnikaje». Kaciaryna Vadanosava — pra žyćcio paśla raku i źmieny, jakija ciažka pryniać
Top niebanalnych padarunkaŭ na lubuju nahodu ad biełaruskich majstroŭ
Jak kambinavać rečy z nacyjanalnymi matyvami z sučasnymi? Idei ad modnych biełarusak i biełarusaŭ
Pryłady ź biełaruskaha Paazierja — najstaražytniejšyja va Uschodniaj Jeŭropie śviedčańni apracoŭki voŭny
Jak za biełaruskimi apazicyjanierami špijoniła madel Onlifans45
Jak za biełaruskimi apazicyjanierami špijoniła madel Onlifans
«Staršynia prosta biłasia hałavoj ab stoł. Paśla nam razdali kanvierty z hrašyma». Nastaŭnica była ŭ vybarčaj kamisii ŭ 2020-m — i voś što pabačyła1212
Kamientary
Ničoha dziŭnaha .
Chutka za huk " he " budziem atrymoŭvać
" sutki " za sutkami .