Ad vynikaŭ amierykanskich vybaraŭ zaležyć dabrabyt nie tolki ZŠA, ale i ŭsiaho śvietu. Bolšaść amierykancaŭ upeŭniena, što Donald Tramp lepš spravicca z zadačaj prymnožyć bahaćcie nacyi. Bolšaść ekanamistaŭ, naadvarot, padtrymlivajuć Kamału Charys i ličać Trampa pahrozaj suśvietnaj ekanomicy.
Chto maje racyju? I čamu hałoŭnaje ekanamičnaje nastupstva epachalnych vybaraŭ prezidenta ZŠA 5 listapada nie maje nijakaha dačynieńnia da ekanamičnych prahram i kamand Charys i Tramp, piša BBC.
Čamu ekanomika važniejšaja za palityku
Histaryčnaja vybarčaja kampanija zapomniłasia ŭsim palityčnaj šumichaj, uzajemnymi abvinavačvańniami ŭ fašyźmie i marksiźmie, razmovami ab kryzisie amierykanskaj demakratyi i budučaj hramadzianskaj vajnie.
Ab ekanomicy amal nie kazali. Adnak mienavita jana maje vyznačalnaje značeńnie dla hetych vybaraŭ. Pa dźviuch pryčynach.
Pa-pieršaje, u rejtynhu pieršačarhovych kłopataŭ vybarščykaŭ u ZŠA ekanomika stabilna zajmaje pieršaje miesca.
Kali amierykancaŭ pytajuć, što pierš za ŭsio paŭpłyvaje na ich rašeńnie prahałasavać za Tramp ci Charys, bolšaść stavić na pieršaje miesca mienavita ekanomiku. Usie astatnija prablemy: pahroza demakratyi, imihracyja, aborty, zbroja, Rasija, Blizki Uschod i inšaja — daloka zzadu.
A pa-druhoje, kali Amieryka čchaje, raźvityja krainy prastudžvajucca, a tyja, što raźvivajucca, valacca z hrypam. ZŠA — najbujniejšaja ekanomika i finansavy mator płaniety, najvažniejšy rynak zbytu i najbujniejšy vytvorca nafty i hazu. Dalar — hałoŭnaja reziervovaja i raźlikovaja valuta ŭ śviecie.
Prablemy ŭ ZŠA pahražajuć spadam u Jeŭropie (druhoj paśla ZŠA ekanomicy) i jašče bolš baluča ŭdarać pa Kitai i inšych krainach, jakija raźvivajucca, što nahladna prademanstravaŭ raspačaty ŭ ZŠA finansavy kryzis 2008 hoda, nastupstvy jakoha śviet razhrabaje da hetaha času.
Łamać nie budavać
Ekanamičnaja prahrama Trampa radykalniejšaja za tuju, što prapanuje Charys, adnak sistema strymak i procivah u amierykanskaj uładzie vyklučaje rezkija ruchi. Dla radykalnaha źnižeńnia padatkaŭ abo biudžetnych vydatkaŭ patrabujecca zhoda Kanhresa.
Pra toje, što ŭžo naabiacali kandydaty, što jany realna mohuć źmianić i chto heta budzie rabić — krychu nižej. A pakul pra toje, što paŭpłyvaje na amierykanskuju i suśvietnuju ekanomiku značna bolš za lubyja ekanamičnyja prahramy. Voś što havorać ekanamisty, adznačanyja Nobieleŭskaj premijaj.
«Najvažniejšyja ŭmovy dla kvitnieńnia ekanomiki — viaršenstva zakona i peŭnaść, ekanamičnaja i palityčnaja. Tramp pahražaje i tamu, i inšamu», — papiaredzili dva dziasiatki nobieleŭskich ekanamistaŭ u adkrytym liście pierad hałasavańniem.
Asnova sučasnaj ekanomiki — spažyvańnie i inviestycyi. Niavyznačanaść prymušaje ludziej mienš vydatkoŭvać, biznes — adkładać prajekty i zvalniać ludziej. Viaršenstva zakonu i demakratyčnyja instytuty harantujuć zachavanaść pryvatnaj ułasnaści na Zachadzie, što navukova dakazaŭ adzin z padpisantaŭ lista Daron Asiemahłu — łaŭreat Nobiela pa ekanomicy za 2024 hod.
Tramp dla ekanamistaŭ uvasablaje niavyznačanaść. Jon tak i nie pryznaŭ paražeńnia na papiarednich vybarach i padčas sioletniaj kampanii nieadnarazova abiacaŭ radykalnyja pieramieny. Što z dapuščanaha na mitynhach stanie realnaściu, nieviadoma. Ale hetaja nieviadomaść nie dadaje dakładnaści.
Što abiacaje Tramp
Tramp abiacaje maštabna źnizić padatki, rašuča ŭrezać sacyjalnyja vydatki, skaracić dziaržrehulavańnie, admianić «zialonyja» zakony Bajdena i źniać usie abmiežavańni dla naftavikoŭ i hazavikoŭ. I jašče šmat čaho, dla čaho jamu zapatrabujecca takaja ž kolkaść prychilnikaŭ radykalnych źmien u kansiervatyŭnym dvuchpartyjnym Sienacie, u čym jość sumnievy.
A voś u čym sumnievaŭ niama, dyk heta ŭ jaho zdolnaści zadziejničać prezidenckija paŭnamoctvy dla vykanańnia dvuch hałoŭnych pieradvybarnych abiacańniaŭ, jakija majuć vyrašalnaje značeńnie dla amierykanskaj ekanomiki i śvietu ŭ cełym.
Pieršaje — handlovaja vajna z Kitajem i Jeŭropaj. Tramp źbirajecca eskałavać jaje. U pieršy prychod u Bieły dom jon abkłaŭ usie kitajskija tavary mytam 25 pracentaŭ i pavysiŭ šerah pošlin na jeŭrapiejskija tavary.
Ciapier Tramp abiacaje pajści dalej i pavysić pošlinu da 60%, a zaadno abmiežavać uvoz u ZŠA mašyn i inšych tavaraŭ, vyrablenych na kitajskich fabrykach u susiedniaj Mieksicy, što pastavić kryž na svabodnym handli jašče i ŭ Paŭnočnaj Amierycy. Bolš za toje, Tramp pahražaje impartnymi taryfami Jeŭropie, a taksama amierykanskim kampanijam, jakija vyvodziać vytvorčaść za miažu, i krainam, jakija nie chočuć karystacca dołaram u mižnarodnych raźlikach.
Amierykanskija ekanamisty z Bloomberg Economics padličyli, što pošliny Trampa patencyjna naniasuć ZŠA ekanamičnuju škodu ŭ pamiery 0,8—1,3% VUP da kanca nastupnaha prezidenckaha termina ŭ 2028 hodzie.
Heta hihanckija hrošy: amierykanski VUP zaraz składaje amal 30 trłn dalaraŭ, a praz 4 hady, pavodle prahnozaŭ MVF, pieravysić 34 trłn.
Druhoje abiacańnie — departavać mihrantaŭ. Vysyłka nielehałaŭ pazbavić ZŠA jašče niekalkich sotniaŭ miljardaŭ, a to i tryljonaŭ dołaraŭ, padličyli ekanamisty.
Bloomberg Economics zmadelavaŭ try scenaryi baraćby ź mihrantami ŭ vypadku pieramohi Trampa: 1) zakryć miažu i bolš nikoha nie puskać; 2) zaadno departavać niadaŭna prybyłych nielehałaŭ i 3) departacyja ŭsich mihrantaŭ, jakija kaliści pryjechali biez dazvołu, navat kali jany z tych časoŭ užo atrymali dakumienty.
«Čym mienš pracaŭnikoŭ, tym mienš VUP, — pišuć jany. — U druhim scenary, pry departacyi niadaŭna prybyłych mihrantaŭ, da 2028 hoda ahulny pamier ekanomiki, pa našych padlikach, akažacca prykładna na 3% mienš, čym byŭ by biez departacyi. Pry hetym nasielnictva budzie skaračacca nie tak chutka, tamu siaredni dachod na dušu nasielnictva pamienšycca».
Inšymi słovami, amierykancy stanuć biadniejšymi.
Pakul ža imihracyja idzie krainie na karyść i dazvoliła ZŠA raści chutčej za Jeŭropu i inšyja raźvityja krainy, niahledziačy na inflacyju i rost koštu kredytaŭ paśla kavidnaj pandemii.
Niadaŭni rekordny prytok mihrantaŭ pavialičyć VUP ZŠA na 7 trłn dołaraŭ z 2023 pa 2034 hady i pryniasie dadatkova 1 trłn dołaraŭ dachodaŭ kaźnie, padličyŭ Biudžetny ofis Kanhresa.
Čamu Charys prajhraje Trampu ŭ ekanomicy
Charys i zaraz va ŭładzie ŭ ranhu vice-prezidenta, i ŭ vypadku pieramohi na vybarach ad jaje ŭ cełym čakajuć praciahu linii partyi ŭ padatkovaj i biudžetnaj palitycy ź niekatorymi revieransami ŭ adras siaredniaha kłasa i niepryjemnaściami dla bahatych.
U jaje pieradvybarnaj prahramie zhadvajucca źnižeńnie padatkaŭ na siaredni kłas, padtrymka małoha biznesu i startapaŭ, dastupnaje žyllo i achova zdaroŭja.
Pry Bajdenie amierykanskaja ekanomika paźbiehła recesii i ŭpeŭniena raście, pieraŭzychodziačy prahnozy, adnak jaho vice-prezidentu Charys davodzicca abaraniacca na ekanamičnym pieradvybarčym froncie, tamu što amierykancy ličać, što pry Trampie im žyłosia lepš.
Šmat u čym tamu, što da kavidu śviet pryvyk da nizkich stavak i stabilnych cen. Dla cełych pakaleńniaŭ postkavidnaja inflacyja ŭ 10 pracentaŭ i vyšej stała šokam, vyprabavanym upieršyniu ŭ žyćci.
Jany zapomnili heta nazaŭsiody i zaraz uzhadvajuć Bajdenu i Charys, što «pry Trampie takoha nie było».
«Čamu dzivicca bolš: tamu, što Amieryka značna apiaredziła inšyja raźvityja krainy ŭ ekanamičnym roście, paźbiehnuŭšy bolš vysokaj inflacyi, ci tamu, što Bajdena za heta nie chvalać?» — napisaŭ ekanamist Poł Kruhman i prykłaŭ hrafik rostu ekanomik ZŠA i jeŭrazony.
Dziasiatak jaho amierykanskich kaleh pa elitnym kłubie nobieleŭskich łaŭreataŭ u adkrytym liście padtrymali Charys.
«U kožnaha z nas svaje pohlady na tuju ci inšuju ekanamičnuju palityku, ale my ŭ cełym ličym, što ekanamičnaja prahrama Charys dazvolić palepšyć ustojlivaść ekanomiki, padšturchnie inviestycyi i stvareńnie pracoŭnych miescaŭ, zabiaśpiečyć sacyjalnuju spraviadlivaść u našaj krainie. Jana našmat lepšaja za kontrpraduktyŭnuju ekanamičnuju prahramu Donalda Trampa», — havorycca ŭ liście.
Žyćcio nie pa srodkach
Jakija ź pieradvybarnych abiacańniaŭ zmohuć vykanać Tramp i Charys, zaležyć nie tolki ad ich hatoŭnaści adkazvać za svaje słovy, ale i ad zhody Sienata, raskład sił u jakim moža źmianicca paśla listapadaŭskich vybaraŭ, na jakich aproč prezidenta amierykancy pieraabirajuć tracinu sienataraŭ.
Ale što harantavana ŭžo zaraz, niezaležna ad vyniku hałasavańnia 5 listapada, dyk heta toje, što Amieryka pry lubym raskładzie praciahnie žyć nie pa srodkach.
Ni Tramp, ni Charys nie zaikajucca ab tym, kab skaracić hihancki doŭh ZŠA, jaki padpaŭzaje da adznaki 100% VUP, i pamienšyć dzirku ŭ biudžecie, biahučy deficyt jakoha bolš ułaścivy časam kryzisnym ci vajennym, a nie mirnym pieryjadam rostu ekanomiki, u jakija ŭłady tradycyjna sprabujuć pryvieści finansy ŭ paradak i nazapasić padušku biaśpieki.
Ab hetym pierad samymi vybarami nahadała amierykancam u Vašynhtonie kiraŭnik Mižnarodnaha valutnaha fondu Krystalina Hieorhijeva.
«Kali śviecić sonca, samy čas ramantavać dach. Adnak zaŭsiody jość spakusa adkłaści prablemu deficytu i zapazyčanaści na potym», — skazała jana.
Hieorhijeva nahadała, što deficyt biudžetu i doŭh ZŠA byli vysokimi i raniej, ale za apošnija hady prablema pahoršała, pakolki Biełamu domu pryjšłosia dadatkova patracicca na baraćbu z dvuma kryzisami — pandemijaj i inflacyjaj.
«Ciapier, kali ekanomika viarnułasia da ŭpeŭnienaha rostu, pryjšoŭ čas spynicca i razharnuć hety trend», — skazała jana, ale tut ža pryznała, što palityčna heta zrabić vielmi składana, pakolki daviadziecca skaračać vydatki i pavyšać padatki.
U prahramach Trampa i Charys ničoha takoha nie napisana.
Praŭda, Tramp abiacaje ŭ vypadku pieramohi pryznačyć svajho fundatara Iłana Maska hałoŭnym pa ekanomii dziaržsrodkaŭ, a Mask, sa svajho boku, pahražaje zrezać biudžet ledź nie na tracinu. Adnak dla hetaha patrebnaja zhoda Kanhresa, tradycyjna kansiervatyŭnaha ŭ pytańniach skaračeńnia sacyjalnych vydatkaŭ.
Na sustrečy Snapkova ź biznesam adzin z zaprošanych zaklikaŭ źniać videazvarot «Nado!» Jak adreahavali astatnija?8
Kamientary
€ ni zdolny stać alternatyvaj
Japoniju jienu Štaty prycisnuli u 90ch praz kurs da $ Pamiataju sprečki 100 ci 80 pavinna kaštavać ¥ jiena da $
Za 100$ u pačatku siaredzinie 90ch u rB mahčyma było žyć miesiac i zarabić taksama Zaraz taksama mahčyma zarabić ale zaraz 100 $baksaŭ ništo
I na hetym " parazytiravać "Štaty praciahnuć ..