KNIHI HETAHA LETA. (Apytańnie na mienskich vulicach)

Knihi hetaha leta

Apytańnie na mienskich vulicach

Majoj pieršaj surazmoŭcaj była kabieta, jakaja razam z šaścihadovym chłopčykam vychodziła ź Mienskaha katedralnaha kaściołu. Kabieta pryznałasia, što ŭžo šmat času jana dačyniajecca da knižak tolki tady, kali čytaje synu:

— Nu čitaju, no nie knižki ž, tak — rasskazy. «Małyš i Karłson»... Knižku jemu podarili v dietskom sadu «Maleńkoje prividienije», «Maleńkij vodianoj», nu i etoho dostatočno: ona takaja tołstaja...

Dźvie dziaŭčyny kala Paštamtu, jakija čakali adna — chłopca, druhaja — ciahnika, padzialilisia svaimi litaraturnymi prychilnaściami:

— Naučnuju litieraturu — eto knihi po psichołohii, tak kak ja učuś na psichołoha. Čitaju vsie, čto s etim śviazano, ničieho druhoho.

— Čto ja čitała? Ja čitała Dostojevskoho «Idiot». I etu knihu, i jeŝie čto-to, ja nie pomniu, no voobŝie ja lublu kłaśsiku. Ja otnošu Dostojevskoho k pisatielam, u kotorych tiažiełaja litieratura.

A voś małady spadar, jaki cikavaŭ za našaj razmovaj, na pytańnie ab letnim čytańni adkazaŭ nastupnaje:

— Niet, letom ja otdychaju ot čtienija, za isklučienijem haziet. Zimoj chorošo čitajetsia. No pravda vot viesnoj zakončił čitať «Chazarskij słovaŕ» Miłorada Paviča. Eto iz poślednich vpiečatlenij. Priepodavatiel ja.

Jašče adzin surazmoŭca kala centralnaha Mienskaha paštamtu:

— Pieriečityvał Ilfa-Pietrova «12 stuljev», tiechničieskuju litieraturu — v płanie samoraźvitija.

Dalej ja skiravaŭsia da skveryka kala vakzału. Voś dźvie siabroŭki, jakija raźmiaścilisia na kalenkach u žaleznaj skulptury vykštałconaj łedzi:

— Letom? Božie! Letom u mienia dipłom był letom. Ja čytała tolki toje, što było patrebna dla majoj dypłomnaj raboty. Ja ekanamist pa spažyvieckamu rynku...

— Letom? «Svobodnyje novosti». Kakuju-to staťju očieriednuju po povodu otjezda posłov vsiakich... Iz knižiek — «Kriemlovskije žieny». Kohda ja čitała etu knižku, ja nie otnosiłaś k etomu kak k pravdie.

Pobač taksama siadzieli siabroŭki, ale nie maładyja, a ŭžo vielmi stałaha vieku:

— Znajetie čto, ja vam odno słovo skažu i chvatit — ja korriektor była — bolšie nie nado sprašivať.

Što da druhoj babulki, dyk jana nie pracavała prafesijnaj čytačkaj i tamu nie padałasia stomlenaj ad čytańnia:

— V nastojaŝij momient čitaju Marininoj knižku. U mienia vsie jeje sočinienija jesť. Jesť vriemia, ja žie nie mołodaja, poetomu čitaju, i ožidaju, kohda mnie nado budiet ujechať na kładbiŝie.

Dva narhasaŭcy vypusku dziesiacihadovaje daŭniny nie pakryŭdzilisia na mianie za toje, što ja adarvaŭ ich ad razmovy za plaškaj.

— Bułhakov, «Mastier i Marharita». Vy znajetie, ja sčitaju, čto kromie etoj knihi bolšie niečieho čitať.

A voś słovy nakont litaraturnych adkryćciaŭ u žyćci:

— «Sto let odinočiestva»... Eto było hoda dva nazad... Korotkievič, počti vsie, čto ja čitał. Na biełorusskom, koniečno. Ja beenefoviec, tak čto ja čitał vsie v orihinale.

Na susiedniaj łavie sumavaŭ spadar nieakreślenaha vieku. Ja pasprabavaŭ vyśvietlić jahonyja intaresy ŭ biełaruskaj litaratury:

— Vy znajetie, my s sieḿjej pieriejechali bukvalno s połhoda nazad tolko v Minsk, tak čto ja sam rośsijanin, i biełorusskije avtory mienia nie intieriesovali i nie intieriesujut.

Jašče adna samotnaja postać u skvery:

— Knihu ja nie čitała, nikakuju, naviernoje. Haziety prosmatrivaju po povodu, čtob najti rabotu, ja invalid, piensija maleńkaja...

Na maim zvarotnym šlachu kabieta siaredniaha vieku spałochałasia mikrafonu, ale ŭsio ž navažyłasia vykazacca:

— Kakuju knihu? S dieťmi vmiestie «Karłsona» čitała. Fransuazu Sahan... Boleje sieŕjeznuju litieraturu lublu. Mnie očień nravitsia Kuprin, Turhieniev, lublu, koniečno, russkuju kłaśsiku.

Tady ja zapytaŭsia, ci viedaje jana biełaruskuju litaraturu:

— Nu koniečno. Vo-piervych, Janka Kupała, stichi Adama Mickieviča, nu našich etich biełorusskich kłaśsikov.

U kramie «Sierhiejev Passaž», jakaja raniej zvałasia «Tytuń», ja pierapyniŭ razmovu achoŭnika i pradaŭščycy. Voś što jany skazali pra svajo letniaje čytańnie:

— Čitał. Čitał fantastiku. Dietiektiv. Žurnały vsiakije.

— U mienia lubimaja hazieta «Hastronom». Ona očień vkusnaja, miahkaja... K sožaleniju, ja každyj dień rabotaju, i u mienia nietu vriemieni čitať, a na rabotie nielzia, ja žie za priłavkom.

A voś u hastranomie, jaki zaviecca «Uzvyšša», a paprostu — «Pad hadzińnikam», ja spatkaŭ naviednika, jaki nia tolki čytaje, ale j piša. Heta byŭ žurnalist Pavał Šaramiet:

— Mnoho čitał — Dovłatova počti vieś triechtomnik. Siejčas Stiejnbieka čitaju — «Zima trievohi našiej». Iz biełorusskich avtorov ničieho nie čitał. Vriemieni očień mało, jeśli čiestno, ja sam prosto pišu svoju knihu.

***

Pastarajusia paźbiehnuć ułasnych vysnovaŭ, akramia adnoj.

Pieračytvajučy hetyja zapisy, ja dumaju pra toje, što ŭ ich niama ani znaku našaha času. Dakładna takija adkazy možna było pačuć i piać, i dziesiać, i navat dvaccać hadoŭ tamu. Ale ž hetkaja realnaść. «Majstar i Marharyta», Dastajeŭski, «Małyš i Karłsan»... I ničoha, što b choć niejak adlustroŭvała naš siońniašni čas. Zrešty, bolš słušna budzie skazać tak: heta naš čas tak mała adroźnivajecca ad taho, što było piać, dziesiać i navat dvaccać hadoŭ tamu.

Sieviaryn Kviatkoŭski

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0