10 hadoŭ tamu, 7 traŭnia 1999 h. źnik Jury Zacharanka. Praŭda pra palityčnyja zabojstvy 1990‑ch była sabranaja dziakujučy sumlennaści hienierałaŭ MUS, aficeraŭ KDB i śledčych prakuratury, jakija ryzykavali žyćciom, viedučy rasśledavańni.
10 hadoŭ tamu, 7 traŭnia 1999 h. źnik Jury Zacharanka. Heta była pieršaja padobnaja hučnaja sprava. Potym raptoŭna źnikli palityk Viktar Hančar i biźniesmien Anatol Krasoŭski, jašče praz hod — teleapieratar Dźmitry Zavadski. Pierad hetym u krasaviku 1999 hodu pry dziŭnym źbiehu abstavinaŭ zahinuŭ papularny palityk Hienadź Karpienka.
A siońnia spravy źnikłych nie rasśledavanyja da kanca. Nie pakaranyja ludzi, što stajali za hetymi zabojstvami (napeŭna, siońnia ŭžo možna śmieła havaryć mienavita pra zabojstvy). Cieły źnikłych nie znojdzienyja i siemji nie mohuć ich pachavać pavodle chryścijanskich tradycyjaŭ.
Praŭda pra palityčnyja zabojstvy 1990‑ch była sabranaja dziakujučy sumlennaści hienierałaŭ MUS i aficeraŭ KDB i śledčych prakuratury, jakija ryzykavali žyćciom, viedučy rasśledavańni.U hetych historyjach uražvaje i toje, kolki biełarusaŭ z ryzykaj dla svajho žyćcia sumlenna rasśledavali hetyja spravy. Praz toje hublali pasady, vymušanyja byli pakidać krainu, ale ŭ vyniku praŭda pratočvałasia. I ź jaje asobnych frahmientaŭ pa krupicach składvajecca mazaika tych zdareńniaŭ. Jana jašče nie pryniała svajho kančatkovaha vyhladu, ale heta sprava času.
Najbolš faktaŭ było sabrana dziakujučy tamu, što tahačasnyja kiraŭnik KDB Uładzimir Mackievič i hienprakuror Aleh Bažełka, vidavočna, nie zamiašanyja ŭ źniknieńni, dali kamandu rasśledavać złačynstvy. Byli ŭtvoranyja śledčyja hrupy, jakija stali źbirać fakty.
Rapart hienierała Łapacika
U vyniku śledstva ŭ listapadzie 2000 hodu hienierał‑major milicyi Mikałaj Łapacik pradstaviŭ rapart na imia novaha ministra ŭnutranych spravaŭ Uładzimira Navumava. U zapiscy, napisanaj ad ruki, Łapacik, na asnovie materyjałaŭ, sabranych śledčymi,
abvinavaciŭ Viktara Šejmana ŭ tym, što toj daŭ zahad na źniščeńnie Juryja Zacharanki. A zahad vykonvaŭ Dźmitry Paŭličenka pry dapamozie Juryja Sivakova, jaki zabiaśpiečyŭ hrupu pistaletam PB‑9, časova zabranym ź minskaha SIZA №1.
Łapacik rabiŭ vyvad, što hetaja ž zbroja była vykarystanaja 16 vieraśnia 1999 hodu.
Jon navat nazvaŭ prykładnaje miesca pachavańnia źnikłych — śpiecučastak na Paŭnočnych mohiłkach.
U chutkim časie Łapacik byŭ adpraŭleny ŭ adstaŭku. Aficyjnaja pryčyny — prablemy z zdaroŭjem.
Paźniej Navumaŭ i Šejman zajaŭlali, što vyvady hienierałam Łapacikam «byli zroblenyja pamyłkovyja».
Hienierał Łapacik viedaŭ, čym jamu pahražaje taki rapart, ale zrabiŭ jaho i zachavaŭ kopii, jakija trapili ŭ presu ŭ 2001 hodzie.
Jon zastaŭsia žyvy, u adstaŭcy. Ja «pra hetyja spravy havaryć nie budu. Usio, što viedaŭ, zabyŭ», — zajaviŭ jon u intervju «Narodnaj voli». Jon nie rabiŭ ani palityčnaj, ani hramadskaj karjery na fakcie svajoj pryncypovaści.
Aryšt Paŭličenki
Kiraŭnik SOBRa Dźmitry Paŭličenka byŭ aryštavany 22 listapada 2000 hodu, h.zn. praź dzień paśla rapartu Mikałaja Łapacika. Order na aryšt dali tahačasnyja kiraŭnik KDB Uładzimir Mackievič i hienprakuror Aleh Bažełka.
U ordery adznačałasia, što «Paŭličenka źjaŭlajecca arhanizataram i kiraŭnikom kryminalnaj struktury, jakaja mieła dačynieńnie da vykradańnia i zabojstva ludziej». U pryvatnaści, havaryłasia pra zabojstva kiraŭnika filii rasijskaj fašystoŭskaj arhanizacyi RNIE Hleba Samojłava. U ŚMI źjaŭlalisia źviestki, što peŭnyja asoby ŭ siłavych strukturach mieli dačynieńnie da škaleńnia bajevikoŭ RNIE, jakich mierkavałasia nackoŭvać na apazicyju i prosta niezadavolenych. Charakterna, što asudžanyja bajcy «Ałmazu» z hrupy Ihnatoviča z RNIE byli źviazanyja, choć, pa idei, supracoŭniki takoj struktury nie majuć prava ŭdzielničać u palityzavanych paramilitarnych supołkach.
Śledčy Dźmitry Pietruškievič z časam paviedamić, što Paŭličenka byŭ źmieščany ŭ izalatar KDB, dzie ź im asabista hutaryŭ Aleh Bažełka. Najbolš jaho cikaviła miesca pachavańnia Dźmitryja Zavadskaha.
Nie vyklučana, što niejkuju infarmacyju z Paŭličenki vyciahnuć tady ŭdałosia,
bo hienprakuror zrabiŭ zapyt svajmu rasijskamu kalehu z prośbaj pradstavić techniku, jakaja zajmajecca vyšukvańniem trupaŭ u ziamli, takoj u Biełarusi nie było.
Order na aryšt Paŭličenki byŭ vypisany na 30 dzion, ale ciaham bližejšych sutak jon znoŭ akažacca na svabodzie. Niechta z samaha vierchu addaŭ zahad: vypuścić.
Nie projdzie i tydnia, jak 27 listapada Łukašenka źnimaje z pasadaŭ Bažełku i Mackieviča. 28 listapada na imia hienprakurora Rasii pryjšoŭ novy list, što patreba ŭ technicy adpała. Adnačasova z hienprakuroram i šefam KDB pasadu stracić i Šejman, ale apošni vielmi chutka znoŭ uspłyvie na viaršyni ŭłady.
Užo na voli Paŭličenka zajaviŭ žurnalistam, što jon čałaviek addany Łukašenku i hatovy vykanać luby jahony zahad.
Ni Uładzimir Mackievič, ni Aleh Bažełka nikoli publična nie vykazvalisia adnosna rasśledavańnia hetaj spravy.
Paŭličenka kiravaŭ akcyjami zapałochvańnia ŭ časie vybaraŭ 2006 hodu i dahetul zajmaje vysokija pasady ŭ pravaachoŭnym aparacie. Što začapiła mnohich — z časam jon atrymaje najvyšejšyja ŭznaharody Rasijskaj pravasłaŭnaj carkvy.
Eskadrony śmierci
U červieni 2001 hodu, napiaredadni prezidenckich vybaraŭ, novuju infarmacyju pa spravie źniknieńniaŭ dali byłyja śledčyja respublikanskaj prakuratury Dźmitry Pietruškievič i Aleh Słučak.
Jany zajavili, što ŭ krainie isnuje tak zvany «eskadron śmierci», jaki byŭ stvorany ministram unutranych spravaŭ Juryjem Sivakovym pa zahadzie sakratara Rady biaśpieki Viktara Šejmana. Pa infarmacyi śledčych, bryhadu ŭznačalvaŭ Dźmitry Paŭličenka. Paśla adstaŭki Sivakova «eskadron» nibyta pierajšoŭ pad kantrol Uładzimira Navumava.
Pietruškievič i Słučak paviedamili, što hrupaj było ździejśniena blizu 30 zabojstvaŭ.
U strachu pierad raspravaj byłyja śledčyja paprasili palityčnaha prytułku ŭ ZŠA i jaho atrymali.
Svajo rasśledavańnie vioŭ i supracoŭnik KDB (adździełu, jaki zajmajecca palityčnym vyšukam) Hienadź Uhlanica, ziać viadomaha dziejača nacyjanalnaha ruchu Radzima Hareckaha. Razam z svaim siabram z patryjatyčnaj arhanizacyi «Kraj» Andrejem Žarnasiekam jany sprabavali znajści miescy pachavańniaŭ. U vyniku zabłytanaj historyi jany taksama paprasili palityčnaha prytułku — im jaho dała Narviehija. Tam jany i pracujuć, miesca ich pražyvańnia nie afišujecca.
Rapart Aleha Ałkajeva
Načalnik minskaha SIZA Aleh Ałkajeŭ napisaŭ, što vydavaŭ rasstrelny pistalet (toj, jaki vykarystoŭvajuć dla pryviadzieńnia ŭ vykanańnie śmiarotnych prysudaŭ) pa asabistym zahadzie ministra Sivakova. U tyja samyja pieryjady, kali źnikli Zacharanka i Hančar z Krasoŭskim.
Hety fakt całkam supadaje z dakładam hienierała Łapacika. Aścierahajučysia raspravy, Ałkajeŭ vyjechaŭ ź siamjoju ŭ emihracyju ŭ Niamieččynu, dzie napisaŭ knihu «Rasstrelnaja kamanda».
Niamieččyna prytuliła i siemji Zacharanki i Karpienki. Žonka Krasoŭskaha znajšła prytułak u ZŠA. Svajaki Hančara i Zavadskaha zastalisia žyć u Minsku.
Ałkajeŭ śćviardžaje, što isnuje asobny videazapis rasstrełaŭ źnikłych.
Videazapis
Pra videazapis z žudasnymi padrabiaznaściami rasstrełaŭ raskazvajuć šeptam i niekatoryja dziejačy mastactva, blizkija da łukašenkaŭcaŭ. Byccam by pakazvali im toj zapis u 1999 hodzie kiraŭniki siłavikoŭ, jakija kaardynavali rasśledavańnie. Vychodzić, hetyja asoby bajalisia zastacca adzinymi nośbitami śmiarotnaje infarmacyi?
Dakład Chrystasa Purhurydesa
Kompleksnym rasśledavańniem źniknieńniaŭ Zacharanki, Hančara, Krasoŭskaha i Zavadskaha zajmaŭsia śpiecdakładčyk Parłamienckaj asamblei Rady Jeŭropy kiprski deputat Chrystas Purhurydes. Jon niekalki razoŭ naviedvaŭ Biełaruś, dzie mieŭ spatkańni, jak z pradstaŭnikami ŭłady, što fihurujuć u hetaj spravie, tak i z svajakami źnikłych.
Vynikam pracy Purhurydesa stała toje, što Viktaru Šejmanu, Juryju Sivakovu, Uładzimiru Navumavu i Dźmitryju Paŭličenku i siońnia zabaronieny ŭjezd u krainy Jeŭrasajuzu, navat paśla źniaćcia vizavych sankcyj u dačynieńni da biełaruskich čynoŭnikaŭ.
U 1999 hodzie z patrabavańniem spraviadlivaha rasśledavańnia tych złačynstvaŭ na vulicy Minsku vychodzili tysiačy ludziej. Tema čyrvonaj nitkaj prajšła praz vybarčuju kampaniju 2001 hodu. A potym hramadski intares staŭ pacichu zhasać. Praŭda, i ciapier 16‑ha dnia kožnaha miesiaca ludzi vychodziać na płoščy z partretami źnikłych. Hetak i 7 maja, u dzień pačatku Pražskaha samitu, nieabyjakavyja znoŭ źbiarucca na Kastryčnickaj płoščy, kab jašče raz nahadać śvietu pra źnikłych ludziej.
Sabranyja źviestki pakidajuć upeŭnienaść, što śledstva ŭ spravach niekali abaviazkova budzie skončanaje.
Źmicier Pankaviec
***
 |
naradziŭsia 1 studzienia 1952 u miastečku Vasilevičy (Rečycki rajon). Były ministr unutranych spravaŭ, siabar AHP. Skončyŭ Akademiju MUS SSSR (1987). Zacharanka byŭ adnym z tych ludziej, jakija pryviali Łukašenku da ŭłady, adnym z «maładych vaŭkoŭ», jak ich tady nazyvali. Ad maładoha kiraŭnika dziaržavy ŭ adździaku Zacharanka atrymaŭ pasadu kiraŭnika MUS, na jakoj znachodziŭsia da 1995 hodu.
Potym Łukašenka adpraviŭ hienierała ŭ adstaŭku. Apošniaj kroplaj staŭ publičny pratest Zacharanki suprać vykarystańnia milicyjantaŭ jak rabsiły Kiraŭnictvam spravaŭ prezidenta. «Łamalisia i padstrojvalisia pad prezidenta tolki słabyja», — kazaŭ užo były ministr.
Paśla adstaŭki Zacharanka staŭ u žorstkuju apazicyju da ŭłady. Hienierał padtrymaŭ inicyjatyvu alternatyŭnych prezidenckich vybaraŭ 1999 hodu, uvajšoŭ u kamandu Michaiła Čyhira. Jon stvaryŭ Sajuz aficeraŭ.
Palityk źnik 7 traŭnia 1999 hodu. Niekalki čałaviek bačyła, jak u pramiežku času ad pałovy na dzieviatuju da pałovy na dziesiatuju troje ŭ štackim kala vulicy Mahiloŭskaj skrucili čałavieka, padobnaha da Zacharanki, zapichnuli ŭ ciomnyja «žyhuli» i pavieźli ŭ bok vulicy Žukoŭskaha. Ad taho momantu nichto Zacharanki bolš nie bačyŭ.
Hienieralny prakuror Aleh Bažełka ŭ pieršyja dni paśla źniknieńnia zajaŭlaŭ, što Zacharanka prapaŭ pa ŭłasnaj voli, kab nie być pryciahnutym da kryminalnaj adkaznaści. Pa miery taho, jak išli hady, navat BT pierastała takuju viersiju ahučvać.
 |
Viktar Hančar naradziŭsia 7 vieraśnia 1958 u vioscy Rodzičava na Minščynie. Skončyŭ jurfak BDU. Na vybarach 1994 Hančar byŭ adnym z kiraŭnikoŭ štabu Łukašenki. Adnak u 1996 Hančar užo byŭ siarod inicyjataraŭ impičmientu kiraŭnika Biełarusi. U mai 1999 namahańniami Hančara była arhanizavanaja alternatyŭnaja kampanija pa vybarach prezidenta. A praz dva miesiacy palityk abviaściŭ pra skančeńnie terminu lehitymnaha kiravańnia Alaksandra Łukašenki.
Hančara i Krasoŭskaha jadnała daŭniaje siabroŭstva. Jany źnikli 16 vieraśnia 1999, prykładna a 23‑j viečara. Mužčyny ŭ toj viečar, jak i štotydzień, nakiravalisia ŭ łaźniu na vulicy Fabryčnaj. Potym Hančar jašče patelefanavaŭ svajoj žoncy Zinaidzie, što chutka vierniecca, ale dadomu jon tak i nie dajechaŭ. Niedaloka ad łaźni było znojdzienaje škło ad mašyny Krasoŭskaha, a taksama plamy kryvi.
 |
Naradziŭsia 17 maja 1952 u Krupkach. Skončyŭ fizfak BDU. Doŭhi čas pracavaŭ piedahoham. Byŭ raspracoŭščykam školnaha kursu «Etyka i psichałohija siamiejnaha žyćcia». Ad 1990‑ch zaniaŭsia pradprymalnickaj dziejnaściu, zasnavaŭ firmu «Krasiko». Dapamahaŭ hrašyma apazicyi. Krasoŭski byŭ aryštavany śpiecsłužbami ŭ žniŭni 1999 hodu i źmieščany ŭ SIZA, dzie jamu faktyčna było pradjaŭlenaje abvinavačvańnie ŭ padryŭnoj dziejnaści. Potym vyśvietliłasia, što Krasoŭskaha abvinavačvajuć u tym, što svoječasova nie viarnuŭ kredyt, uziaty ŭ banku «Pošuk». Praz tydzień, kali abvinavačańnie razvaliłasia, biźniesmiena vyzvalili.
 |
Naradziŭsia 28 žniŭnia 1972 u Minsku. Žurnalist. U 1994—1997 hadach źjaŭlaŭsia asabistym teleapierataram Alaksandra Łukašenki. Potym pracavaŭ na rasijskim telekanale ORT, u tym liku ŭ Čačni. Dźmitry źnik 7 lipienia 2000, kali nakiroŭvaŭsia ŭ aeraport, kab sustreć kalehu Paŭła Šaramieta (na fota — sprava). Mašynu Zavadskaha potym znajšli ŭ aeraporcie, ale samoha žurnalista bolš nichto nie bačyŭ.
U 2002 Minski abłasny sud u spravie źniknieńnia Zavadskaha pryhavaryŭ da pažyćciovych źniavoleńniaŭ byłych supracoŭnikaŭ śpiecyjalnaha atradu milicyi «Ałmaz» — Valeryja Ihnatoviča i Maksima Malika. Alaksiej Huz atrymaŭ 25 hadoŭ turmy, a Siarhiej Savuškin — 12. Sud prachodziŭ pry začynienych dźviarach. Pa viersii prakuratury, u Ihnatoviča byŭ matyŭ dla ździajśnieńnia złačynstva — pomsta. U adnym ź intervju «BDH» Dźmitry Zavadski apavioŭ, što čuŭ ad kalehaŭ u Čačni historyju pra aryšt biełarusa, jaki prajšoŭ śpiecpadrychtoŭku ŭ minskim «Ałmazie», ale nijakich proźviščaŭ tam nazvana nie było.
Nakolki viadoma, na sudzie nichto z abvinavačanych vinavatym siabie nie pryznaŭ. Užo pa skančeńni pracesu Pavieł Šaramiet zajaviŭ, što «hrupa Ihnatoviča» mahła być vykanaŭcaju zabojstva, ale zakazčykami byli zusim inšyja ludzi. U pryvatnaści, Šaramiet zhadvaŭ proźvišča Viktara Šejmana ŭ suviazi z hetaj spravaj.
***
Rapart ministru ŭnutranych spravaŭ Navumavu U.U. Rezalucyja: «Dla vykanańnia»
Dakładvaju ab tym, što mnoj atrymanaja infarmacyja nastupnaha źmiestu. U krasaviku 1999 hodu Šejman V.U. daŭ ukazańnie ministru ŭnutranych spravaŭ Sivakovu Ju.Ł. dapuścić u SIZA №1 HUUS Minharvykankamu kamandzira SOBRa Paŭlučenku (u pieršyja hady hetaje proźvišča sustrakajecca ŭ dakumientach mienavita ŭ takoj formie — Red.) padčas vykanańnia pracedury rasstrełu pryhavoranaha da hetaj miery pakarańnia i nastupnych dziejańniaŭ pa jahonym pachavańni. Sivakoŭ Ju.Ł. dadzienaje ŭkazańnie pieradaŭ načalniku SIZA Ałkajevu A.Ł. Paŭlučenka da pracedury byŭ dapuščany. 6 maja 1999 hodu Šejman V.U. daŭ ukazańnie Sivakovu Ju.Ł. vydać pistalet, jakim pryvodziŭsia ŭ vykanańnie prysud ab śmiarotnym pakarańni, Paŭlučenku. Sivakoŭ daŭ ukazańnie Ałkajevu vydać pistalet, jaki ŭ jaho zachoŭvaŭsia, Paŭlučenku, što Ałkajeŭ i vykanaŭ. U dadzieny čas Šejman V.U. daŭ ukazańnie Paŭlučenku fizična źniščyć byłoha ministra ŭnutranych spravaŭ Zacharanku Ju.M. Infarmacyjnaje zabieśpiačeńnie miescaznachodžańnia Zacharanki Paŭlučenku było zabiaśpiečana śpiecpadraździaleńniem Vasilčanki M.V., zadańnie na jakoje jamu taksama daŭ Šejman V.U. praz svaich supracoŭnikaŭ. Akcyja zachopu i nastupnaha źniščeńnia Zacharanki była ździejśnienaja Paŭlučenkam, kamandziram roty SOBRa… (dalej nierazborliva), kamandziram pieršaj roty śpiecnazu v/č i čatyrma jahonymi bajcami. 8 maja 1999 hodu pistalet Paŭlučenka zdaŭ Ałkajevu. Pa ….. (nierazborliva). 16 vieraśnia 1999 h. Paŭlučenka pravioŭ akcyju zachopu Hančara V.I. i Krasoŭskaha A.S. Miesca pachavańnia trupaŭ Zacharanki Ju.M., Hančara V.I., Krasoŭskaha A.S. — śpiecučastak numarnych mohiłak na Paŭnočnych mohiłkach.
Načalnik HUKM [Hałoŭnaha ŭpraŭleńnia kryminalnaj milicyi] hienierał‑major milicyi Łapacik.
21 listapada 2000 h.
***
Z pratakołu dopytu śviedki Ałkajeva Aleha Leanidaviča
Śledčy, namieśnik načalnika adździełu Prakuratury RB, daradca justycyi Kazakoŭ Ja.H.
(…) Niedzie ŭ siaredzinie kastryčnika 1999 hodu Kaduškin S.A. u maim kabiniecie paznajomiŭ mianie z kamandziram SOBRa Paŭlučenkam Dźmitryjem i skazaŭ, što ministr unutranych spravaŭ Sivakoŭ Ju.Ł. patrabuje ŭdziełu ci prysutnaści hetaha čałavieka pry praviadzieńni ŭ vykanańnie śmiarotnych prysudaŭ. Pry hetym Kaduškin skazaŭ, što jak jon ni pierakonvaŭ ministra nie rabić hetaha, ministr kateharyčna nastojvaŭ na svaim. Padnačalvajučysia ŭkazańniu ministra, pieradadzienamu praz Kaduškina, 22.10.1999 h., u dzień, pryznačany dla pryviadzieńnia ŭ vykanańnie śmiarotnaha vyraku, dla, dakładniej, u adnosinach piaci asudžanych, mnoj byŭ pastaŭleny ŭ viadomaść Paŭlučenka Dz., jaki va ŭmoŭleny čas prybyŭ da mianie ŭ kabiniet i razam z mnoj prysutničaŭ pry rasstrele piaci čałaviek. Pryčym jon znachodziŭsia niepasredna ŭ pamiaškańni, dzie pryvodziacca ŭ vykanańnie vyraki, razam z vykanaŭcam. Z humannych mierkavańniaŭ, dziela źmianšeńnia pakutaŭ asudžanych, rasstreł ździajśniajecca strełam u patylicu ź pistaleta z hłušycielem. Paŭlučenka pacikaviŭsia ŭ vykanaŭcy, čamu jon nie stralaje ŭ serca. Na jahonuju dumku, heta efiektyŭniej i mienš kryvi. Sa słovaŭ vykanaŭcy, čałavieka daśviedčanaha, takuju zajavu moh zrabić čałaviek, jaki vykarystoŭvaŭ vyšejskazanaje na praktycy. (…) Pistalet dla pryviadzieńnia ŭ vykanańnie śmiarotnych vyrakaŭ znachodzicca i zachoŭvajecca ŭ siejfie načalnika ŭstanovy SIZA №1 i ŭ dzień prysudaŭ vydajecca vykanaŭcu. (…) Hety pistalet dvojčy vydavaŭsia pavodle asabistaha ŭkazańnia ministra Sivakova Ju.Ł. pry nastupnych abstavinach asobam, jakija nie majuć adnosinaŭ da členaŭ śpiecyjalnaj hrupy. U pieršy raz 30 krasavika pistalet byŭ atrymany pałkoŭnikam milicyi Dzikam V.M. pa piśmovym ukazańni namieśnika ministra Čvankina A.A. byccam by dla praviadzieńnia vučebna‑trenirovačnych strelbaŭ. Hetaje ŭkazańnie ŭ piśmovym vyhladzie Dzik pakazaŭ mnie, ale nie pakinuŭ. Pistalet viernuty 14 maja 1999 hodu. Nastupny raz pistalet byŭ atrymany 16.09.1999 h. adjutantam ministra Sivakova Ju.Ł. Mnie pazvaniŭ Kaduškin, pieradaŭ asabistaje ŭkazanńnie ministra ab vydačy hetaj zbroi adjutantu Kaleśnikavu V.P. Viernuty byŭ pistalet 18.09.1999 h. Adpaviednyja zapisy ab vydačy zbroi jość u knizie. (…)
Kamientary