Namieśnica pamočnika dziaržsakratara ZŠA: My bačym, što ŭ Biełarusi vajnu nie padtrymlivajuć
«My pravodzim vyraznaje adroźnieńnie miž uładami Biełarusi i narodam Biełarusi. My zrobim usio mahčymaje, kab pryciahnuć režym Alaksandra Łukašenki da adkaznaści. Ale našy miery nie skiravanyja na biełaruski narod. My salidarnyja z tymi, chto suprać vajny, i budziem ich padtrymlivać», — zajaviła ŭ intervju «Našaj Nivie» Kara Makdonald, namieśnica pamočnika dziaržsakratara ZŠA pa pytańniach demakratyi, pravoŭ čałavieka i pracy, jakaja znachodziłasia ź vizitam u Vilni.
«Ja pryjechała z Vašynhtona z pasłańniem padtrymki tym, chto znachodzicca na piarednim krai zmahańnia za svabodu, — skazała «Našaj Nivie» Kara Makdonald. — Z pasłańniem padtrymki demakratyčnych pamknieńniaŭ Biełarusi. Ja taksama pryjechała z pasłańniem, što my razumiejem: Łukašenka i jaho režym nie adlustroŭvajuć pamknieńniaŭ biełaruskaha naroda. I što imknieńnie da svabody i čałaviečaj hodnaści ŭrešcie pieramoža».
Los rehijona siońnia vyrašajecca va Ukrainie. Na čym ZŠA buduć kancentravacca ŭ nastupnyja try miesiacy?
«Niespravakavanaje i biespadstaŭnaje ŭvarvańnie Rasii va Ukrainu vyrazna pakazała, što idzie baraćba za vybar budučyni: ci jana budzie aŭtakratyčnaj, ci demakratyčnaj. Pucin atakavaŭ susieda, tamu što toj navažyŭsia vybrać demakratyčnuju budučyniu. Tamu my razam z partniorami i sajuźnikami zasiarodzimsia na zabieśpiačeńni Ukrainy srodkami, z dapamohaj jakich jana zmoža siabie abaraniać.
My taksama budziem vielmi padtrymlivać tyja krainy, jakija apynulisia na pieradavoj hetaha zmahańnia, jakija pryniali šmat uciekačoŭ. A taksama krainy, jakija dali prytułak baraćbitam za demakratyju, što vymušanyja byli pakinuć Rasiju, Biełaruś. My jasna razumiejem, što ludzi, što vymušanyja byli pakinuć Biełaruś i Rasiju, — heta taksama achviary aŭtakratyi, i važna, kab jany mahli praciahvać svaju pracu, bo jany ŭvasablajuć patencyjał svabodnaj Jeŭropy».
1930-ja i 1940-ja byli katastrafičnyja dla našaha rehijona: Haładamor, vyniščeńnie nacyjanalnych elit Biełarusi i Ukrainy Stalinym, suśvietnaja vajna. Biełarusy bačać ciapier stolki paralelaŭ z tym časam. Ci mahčyma paźbiehnuć paŭtareńnia trahiedyj minułaha?
«Ja dumaju, što adčuvańnie niebiaśpieki ŭ vašym rehijonie vielmi realnaje. Toje, što zrabiŭ Kreml, toje, čamu paspryjaŭ Łukašenka, heta vielmi niebiaśpiečna. My padzialajem hetyja tryvohi biełarusaŭ. Voś čamu našy namahańni sfakusavanyja na strymlivańni, na praduchileńni, na pryciahnieńni da adkaznaści za źvierstvy, za parušeńni pravoŭ čałavieka. U vypadku Biełarusi, dzie represii adbyvalisia ŭnutry krainy, Złučanyja Štaty pracavali z našymi partniorami na roznych uzroŭniach i sajuźnikami dla ŭviadzieńnia šaści pakietaŭ sankcyj. Jany ŭklučali piersanalnyja sankcyi suprać Łukašenki i členaŭ jaho siamji, u tym liku suprać jaho synoŭ. I heta byŭ mocny sihnał, što za ŭdzieł u parušeńniach pravoŭ čałavieka, u represijach, u žorstkim zadušeńni fundamientalnych svabod nastupić adkaznaść. Byli ŭviedzienyja i sankcyi za toje, što Kreml rabiŭ va Ukrainie, i za rolu Łukašenki ŭ tym, i suprać tych biełaruskich čynoŭnikaŭ, jakija byli ŭciahnutyja ŭ sproby padarvać suvierenitet Ukrainy», — kaža Kara Makdonald.
«My taksama pryznajom uniosak biełaruskaha naroda ŭ padtrymku ŭkraincaŭ, svaich susiedziaŭ. My bačyli i salidarnaść, i spahadu, i spačuvańnie prostych ludziej. I ja chaču padkreślić, što bačym, što biełarusy nie padtrymlivajuć hetuju vajnu», — dadała jana.
Što jana chacieła b pieradać siemjam biełaruskich palitźniavolenych?
«Heta vielmi važnaje pytańnie. U Biełarusi bolš za 1200 palitźniavolenych ciapier. Siarod ich pravaabaroncy, žurnalisty — ludzi, jakich zatrymali prosta za toje, što jany rabili svaju pracu, ludzi, u jakich treba bačyć nie pahrozu, a budučyniu hramadstva. Majo pasłańnie i źniavolenym, i ich siemjam — vas nie zabyli.
Złučanyja Štaty razam z partniorami i sajuźnikami buduć dabivacca vyzvaleńnia palitźniavolenych i nie supakojacca, pakul usie palitźniavolenyja nie vyjduć na svabodu. I chaču padkreślić, što mała vyzvalić adnaho ci dvuch źniavolenych, ci častku źniavolenych. Patrebny sistemny demantaž represiŭnaj madeli. Heta dla Złučanych Štataŭ pryjarytet», — kaža Kara Makdonald.
Jakoj budzie reakcyja ZŠA, kali palitviaźni vyjduć na svabodu?
«My zaklikajem režym Łukašenki vyzvalić usich palitźniavolenych, usich, kaho zatrymali pa palityčna matyvavanych spravach. My budziem razhladać vyzvaleńnie jak pazityŭny krok. Ale paŭtaru: reč nie tolki ŭ vyzvaleńni. Kab nie było tak, što adnych vypuścili, a druhich pasadzili. Patrebnyja sistemnyja pieramieny, kab represii bolš nie paŭtaralisia, kab nie było tak, jak ciapier, što «byŭ by čałaviek, a artykuł znojdziecca». Treba, kab pieraśled pravaabaroncaŭ ci ludziej, jakija mirna vyražajuć svaju pazicyju, staŭ niemahčymy. Pryčym heta nie štości ekstraardynarnaje, heta tyja abaviazki, jakija Biełaruś sama na siabie pryniała zhodna sa svaimi mižnarodnymi abaviazalnictvami».
Ci ŭsie na Zachadzie razumiejuć, što biełaruskaje hramadstva nie niasie adkaznaści za vajnu va Ukrainie?
«Vielmi važna, kab śviet razumieŭ, što hetyja aŭtakraty nie pradstaŭlajuć svaich hramadstvy», — kaža namieśnica pamočnika dziaržsakratara ZŠA.
«My pravodzim vyraznaje adroźnieńnie miž uładami Biełarusi i narodam Biełarusi. My zrobim usio mahčymaje, kab pryciahnuć režym Alaksandra Łukašenki da adkaznaści. Ale našy miery nie skiravanyja na biełaruski narod.
Našy zachady skiravanyja na tych, chto vinavaty ŭ represijach, na saŭdzielnikaŭ rasijskaj vajny va Ukrainie, i, pakolki Łukašenka saŭdzielnik, jaki dapamahaje Pucinu ŭ jaho dziejańniach va Ukrainie, na jaho. My adździalajem jaho ad naroda Biełarusi».
«My bačym, što ŭ Biełarusi vajnu nie padtrymlivajuć. Bolšaść biełarusaŭ — suprać hetaj vajny, suprać taho, kab Pucin siłaj Biełaruś u hetuju vajnu ŭciahvaŭ. My salidarnyja z tymi, chto suprać vajny, i budziem padtrymlivać tych, chto trymajecca takoha padychodu».
Pieršaja vice-mer Minska Nadzieja Łazarevič prajšła praz zatrymańnie, muž zastaŭsia ŭ SIZA11
Kamientary