«Ulubiłasia ŭ hetyja kolery». Biełaruska try hady nosić amal tolki bieł-čyrvona-biełaje adzieńnie
Linu Habt (heta psieŭdanim) biełarusy nazyvajuć «bierlinskaj babulaj». U Hiermanii žančyna žyvie ŭžo 42 hady. U 2020-m Lina ŭ znak padtrymki biełarusaŭ pafarbavała vałasy ŭ bieł-čyrvona-biełyja adcieńni i ŭžo try hady zaŭsiody nosić adzieńnie koleraŭ biełaruskaha histaryčnaha ściaha. Jana raskazała «Našaj Nivie», jak asiarodździe reahavała na jaje novy vobraz i jakoje žyćcio piensijaniera ŭ Hiermanii (u im jość miesca i padarožžam u Nicu).
Fota: sacyjalnyja sietki
«Budu tak chadzić da samaj pieramohi»
Lina Habt naradziłasia ŭ Rasii, u horadzie Omsku. Kali joj było 10 hadoŭ, siamja pierajechała žyć u Žodzina.
U 1981-m, u svaje 26, Lina pierajechała ŭ HDR uśled za mužam.
«Biełaruś mnie darahaja. Hladziš, što tam robicca: jak chapajuć ludziej na vulicy, adbirajuć ściah u Niny Bahinskaj, bjuć ludziej. Jak dapamahčy? Nijak. Tady vyrašyła, što budu tak apranacca, u mianie taki ściah nichto nie adbiare.
Pajšła ŭ cyrulniu, pafarbavała častku vałasoŭ u čyrvony koler. Mianie tady jašče ŭ cyrulni zapytalisia, čamu tak, ja patłumačyła, małady čałaviek adkazaŭ: «Reśpiekt». Taksama tady zrabiła tatuiroŭku (u Liny na ruce simvały pratesnaha ruchu — kułak, serca, «viktary». — NN).
Sama nie viedaju, jak pieražyć hetyja składanyja časy. Dumała, što my chutka pieramožam. Čas prachodzić, a z kožnym dniom usio horš. Ruki apuskajucca. Viedać, što takoje zło panuje nad dabrom, vielmi ciažka», — raskazvaje jana.
Pa słovach Liny, atačeńnie vielmi dobra pastaviłasia da jaje novaha vobrazu — jak moładź, tak i ludzi jaje hadoŭ (žančynie 69 hadoŭ).
«Navat maładyja chłopcy źviartajuć uvahu, u kramie pradaviec skazaŭ, što pryhoža, — kaža jana. — Heta pryjemna. U takim stanoviščy treba pakazvać, adkul ty.
Dumała, što mianie padtrymaje moładź, pafarbuje chtości taksama tak vałasy, ale nie. Chacia ŭ Vilni sustreła paru adnu, małady čałaviek taksama ciapier choča sabie takuju pryčosku zrabić. Ale ŭ jaho vielmi čornyja vałasy, u mianie ž sivyja. Treba spačatku aśviatlać, kab čyrvony atrymaŭsia jarkim.
Zadavalnieńnie heta darahoje, kaštuje zrabić takuju pryčosku 50 jeŭra, ale ja vyrašyła, što budu tak chadzić da samaj pieramohi. A ŭ cełym meta ŭ mianie była takaja: što voś chutka pieramožam, viarnusia ŭ Minsk da siabroŭ, a potym pajdu ŭ cyrulniu i pahalusia, adrašču svaje sivyja. Ale mnie ciapier tak spadabałasia, što ja, musić, navat paśla pieramohi budu nasić».
Letam žančyna nosić tolki bieł-čyrvona-biełaje adzieńnie, a na zimu jość rečy i inšych koleraŭ.
«Zimoj nie tak časta vychodžu, ale palito taksama jość čyrvonaje i biełaje, — raskazvaje jana. —
Jašče ja doma zrabiła nievialiki muziej z artefaktami biełaruskaj revalucyi: jość karcina ad Volhi Jakuboŭskaj, karcina ad Natalli Bordak, lalki, adnu ź ich zrabiła aktrysa Zoja Biełachvościk. U Vilni ciapier nabyła knihu Kastusia Sieviarynca, jedu ŭ Taŭrohi, chaču tam zajści ŭ biblijateku, pahladzieć, dzie jon žyŭ. Apošni hod jon vielmi sumavaŭ pa Taŭrohach, chacieŭ tudy trapić. Zrablu heta za jaho ja».
Čas ad času Lina kuplaje novyja bieł-čyrvonyja-biełyja rečy ŭ svoj harderob.
«U mianie biełaja i čyrvonyja sukienki jość, jany adnolkavyja, kaštavali 50 jeŭra kožnaja, zvyčajna prykładna stolki i traču na adnu reč, — kaža jana. — U Vilni taksama ciapier ubačyła sukienku ź ilnu, kaštavała 100 jeŭra, taksama kupiła, chacia nie źbirałasia. Kali pracavała ŭ škole, chadziła ŭ čornym. Padajecca, jon robić zhrabnaj, ale ŭlubiłasia ŭ čyrvony i bieły.
Upryhažeńni mnie robiać roznyja biełaruskija mastaki, majstrycy».
«Ja kasmapalitka»
Pierajechała ŭ horad Štraŭśbierh Lina ŭ 1981-m. Jana zakachałasia ŭ niemca i vyjšła za jaho zamuž.
«Paznajomiłasia ź im, jašče kali nam było pa 14 hadoŭ, jon tady pryjechaŭ u Biełaruś pa abmienie, na nastupny hod ja pajechała ŭ HDR. Paśla doŭha pierapisvalisia, a potym ažanilisia ŭ 1980-m.
9 miesiacaŭ treba było čakać, kab sabrać usie dakumienty i vyjechać. Ale, viadoma, u toj čas užo było lahčej z hetym, čym u tyja ž 1960-ja», — kaža jana.
U Hiermanii Lina naradziła traich dziaciej: u jaje dva syny i dačka. Spačatku žančyna pracavała ŭ jaślach, paśla — nastaŭnicaj zamiežnych moŭ u škole, vykładała francuzskuju, ruskuju, niamieckuju (u Minsku jana skončyła instytut zamiežnych moŭ). Muž Liny ŭ toj čas byŭ aficeram nacyjanalnaj narodnaj armii HDR.
«Jechać nie bajałasia. Viedała jaho, siamju. Ja taki samastojny čałaviek, było ŭsio roŭna, dzie žyć. U Savieckim Sajuzie ludzi, naprykład, žanilisia ŭ Maskvie, a jechali žyć va Uładzivastok. Jeździli tudy-siudy», — raskazvaje jana.
Apošni raz u Biełarusi Lina była ŭ 2019-m. Zajazdžała jana tudy pierad padarožžam u Japoniju.
«Dla nas Biełaruś była zamiežnaj krainaj, bo navat ludzi razmaŭlali inakš. Pieršy čas nie razumieła, što mnie kažuć. Padychodzić chłopčyk, kaža: «Dasi mnie jabłyk?» Biełaruskuju nikoli nie vyvučała. Ciapier razmaŭlaju, bo ja z movami siabruju, viedaju ŭžo niekalki, to jak nie razmaŭlać na biełaruskaj?» — tłumačyć jana.
Lina — kasmapalitka. Jana nie vyznačaje siabie vyklučna jak biełarusku, ruskuju ci niemku.
«Kali ja ź biełarusami, ja biełaruska. Kali z ruskimi — ruskaja, kali ź niemcami — niemka, z francuzami — francužanka. Kali była ŭ Japonii, adčuvała siabie japonkaj. Pa ŭsim śviecie znachodžu siabroŭ.
U Japonii siamja, u jakoj ja žyła, razmaŭlała na anhlijskaj i japonskaj, hetych movaŭ ja nie viedaju, ale ŭsio roŭna my niejak kamunikavali.
Ja maju ŭžo 30 hadoŭ niamieckaje hramadzianstva. Prosta viedaju, što Hiermanija, kali raptam budzie patrebna, stanie mianie abaraniać. U mianie tut i dzieci, i ŭnuki, tut i pamirać źbirajusia», — kaža jana.
«Apošnija try hady padarožničaju ŭ bieł-čyrvona-biełym stroi»
Žančyna šmat padarožničaje.
«Za apošnija šeść hadoŭ ja była ŭ 26 krainach. Usiudy adčuvaju siabie dobra. Jezdžu adna, nijakich arhanizavanych padarožžaŭ mnie nie treba, sama płanuju. A ciapier heta vielmi prosta: kupić kvitki, abrać miesca, dzie spynicca. Čaściej za ŭsio na samalocie albo ciahniku pieramiaščajusia. I apošnija try hady ja padarožničaju ŭ bieł-čyrvona-biełym stroi.
Kali adpačyvała ŭ Nicy, tam jašče na plečy kłała sabie ściah. Biełarusy padychodzili, fatahrafavalisia sa mnoj.
Idu pa Bierlinie, ludzi spyniajucca, kažuć, što pryhoža, i tady ja im raskazvaju pra Biełaruś i apošnija naviny z krainy. Dzieści dvaccać chvilin idzie razmova, zvyčajna tvary maich surazmoŭcaŭ stanoviacca surjoznymi, kažu, kab jany raskazvali pra heta dalej.
Taksama chadziła nazirać, jak prachodziać vybary ŭ Hiermanii. Vyjaviłasia, što luby z vulicy moža pryjści i stać naziralnikam, dla hetaha ničoha nie treba. Pryjšła, sieła i hladzieła, jak prachodziać vybary.
U nastupny raz chaču pajści pasiadzieć u kamisii. Ale tam nie jak u Biełarusi, dzie bolšaść u kamisii — nastaŭniki z načosami. Na padlik hałasoŭ mnie, darečy, taksama dazvolili pryjści, stajać i hladzieć», — dzielicca Lina.
«Maja piensija składaje 1500 jeŭra»
Ciapier Lina žyvie ŭ Bierlinie, tudy jana pierajechała ŭ 2000-m, paśla taho jak razyšłasia z mužam.
Žančyna na piensii, vyjšła na jaje ŭ 66 hadoŭ.
«U mianie troški nižejšaja piensija, jak dla nastaŭnicy, čym u inšych adnahodak, bo byŭ taki momant, što ja niekalki hadoŭ nie pracavała, atrymlivała dapamohu pa biespracoŭi. Heta i paŭpłyvała.
Atrymlivaju ciapier 1500 jeŭra. Arenda kvatery ŭ mianie nievialikaja dla Bierlina. Mnie chapaje hetych hrošaj na žyćcio, vandroŭki i dapamohu ludziam u Biełarusi.
Ciapier padčas padarožža ŭ Vilniu ja taksama rablu danaty peŭnym ludziam», — raskazvaje jana.
Kali Lina pracavała nastaŭnicaj, zarobak jaje składaŭ 2700 jeŭra.
«Na heta možna dobra žyć, tady ja bolš vandravała, ciapier nie tak, treba adkładvać, — dzielicca jana. — Jość piensijaniery, jakija atrymlivajuć 500-600 jeŭra, a z astatnim dapamahaje dziaržava. Kali nie chapaje na žyćcio, treba iści ŭ sacyjalnaje viedamstva, jany dadajuć hrošy da minimumu — 520 jeŭra. Kali nie chapaje hrošaj na apłatu kvatery, tam jość dapamoha i na heta. Viedaju adnu žančynu, jakaja ciapier pajšła ad muža, joj treba zdymać kvateru asobna, dapamahaje dziaržava — 400 jeŭra na heta vydajecca.
Ale ciapier u Hiermanii nie chapaje nastaŭnikaŭ, dyk ja dumaju jašče hod papracavać, pakul jość siły», — padsumoŭvaje žančyna.
Čytajcie taksama:
«Razhladajecca ŭsia Biełaruś». Placoŭku pad mohilnik jadziernych adkidaŭ jašče nie abrali
Kamientary
"Upryhažeńni mnie robiać roznyja biełaruskija mastaki, majstrycy"
nu dapamahaje manietarna źbiehłym majstrycam. a Nina Bahinskaja sama ŭsio šyje. i žyvie ŭ pastajannaj niebiaśpiecy ŭ adroźnieńnie ad ich