«Rasiejcaŭ stolki, što Białhrad pieraŭtvarajecca ŭ niejki Biełharad». Jak žyvuć biełarusy ŭ Sierbii
Devby.io raspytaŭ rełakantaŭ, jak im žyviecca ŭ krainie, dzie ŭ centry horada možna kupić cišotku z Pucinym.
Śviatłana, Novi-Sad, pracuje internet-markietołaham u sierbskaj kampanii. Žyvie ŭ Sierbii ź viasny 2020 hoda
Ceny na kvatery vyraśli ch2
— Z paŭnavartasnym uvarvańniem Rasii va Ukrainu košty arendy pačali raści, i dadatkova padskokvajuć z kožnym abjaŭleńniem ci čakańniem mabilizacyi. U listapadzie 2022 hoda roźnica z davajennymi cenami skłała 2-3 razy. Dla paraŭnańnia: pierad vajnoj kvateru možna było źniać za 500-600 jeŭra. Ciapier — 1000-1500 jeŭra. Ciapier košty krychu adkacilisia, adsotkaŭ na 10-15 tańniej, čym hod tamu.
Ale my z mužam zmušana pierajechali ź Białhrada ŭ Novi-Sad.
Uładalnik kvatery vyrašyŭ padniać arendu z 650 jeŭra da 1500 (!).
Byŭ hatovy dać nam źnižku da 1200 jeŭra. Ale my nie pahadzilisia — znajšli anałahičnuju kvateru ŭ Novi-Sadzie za 400 jeŭra.
Potym vyśvietliłasia, što jon doŭha nie moh znajści kvatarantaŭ. Tolki ŭviesnu dziaŭčyna źniała jaje za 850 jeŭra. Praz svaju durnuju prahnaść hublaŭ hrošy niekalki miesiacaŭ.
U Białhradzie treba zakładvać kala 700-1000 jeŭra na arendu, u Novi-Sadzie — 400-800.
Košty kupli žytła zastalisia na prykładna tym ža ŭzroŭni, ale heta tłumačycca tym, što ŭ Sierbii ŭvohule budujecca mała novaha žytła i na jaho zaŭsiody byŭ vysoki popyt.
Ceny na inšyja pradukty abo pasłuhi vyraśli, ale niaznačna. Nie zaŭvažyli asablivaj roźnicy pa-za miežami pradkazalnaj inflacyi. Zakup praduktaŭ na tydzień vychodzić kštałtu 30-50 jeŭra, viačera ŭ kafe na dvaich 20-30 jeŭra, haradski transpart u Novi-Sadzie nie padaražeŭ, u Białhradzie staŭ navat tańniej z-za prychodu novaj transpartnaj kampanii. Kvitok na haradski transpart — prykładna 0.5 jeŭra (u Novi-Sadzie — heta košt adnoj pajezdki ŭ aŭtobusie, u Białhradzie — košt kvitka na 90 chvilin pajezdki).
Taksi padaražała — u Białhradzie prykładna ŭdvaja (pa horadzie ad 10 jeŭra, u aeraport 20-30), u Novi-Sadzie niedzie ŭ paŭtara razy.
Rasiejcy ŭ Białhradzie
— Rasiejcaŭ stolki, što Białhrad pieraŭtvarajecca ŭ niejki Biełharad. U mianie jość ustojlivaje adčuvańnie, što ŭ bolšaści rasiejcy nie śpiašajucca asimilavacca. Trymajucca zvyčak. Radujucca adkryćciu Dado-piccy. Bo nibyta ŭ Sierbii niama narmalovaj picy, što abjektyŭna nie tak.
Sami sierby staviacca da rasiejcaŭ nieadnaznačna. Z adnaho boku, prajaŭlajuć haścinnaść. Ź inšaha — jość niehatyŭ, jaki źviazany z padvyšeńniem koštaŭ na arendu i vypadkami šavinizmu. Naprykład, kali rasiejcy čakajuć, što sierby pavinny viedać ruskuju movu. Heta toje, na što mnie skardzilisia znajomyja sierby.
Sierbija — heta adna ź niešmatlikich krainaŭ u Jeŭropie, jakaja nie dałučyłasia da sankcyjaŭ suprać Rasiei i maje aktyŭnuju prarasiejskuju pazicyju. Heta vyklikaje peŭnuju frustracyju. Zrazumieła, čamu heta «skłałasia histaryčna» — pieradusim praz bambavańni NATO ŭ 1999 hodzie.
Sierby chutčej nie «za Rasieju», a «suprać NATO i ZŠA» i tamu nie padtrymlivajuć Ukrainu. Pry hetym praŭkrainskija akcyi ŭzhadnialisia i pravodzilisia lehalna, źbirać humanitarnuju dapamohu nie pieraškadžali. Nakolki nam viadoma, humanitarnuju dapamohu va Ukrainu sierbskija ŭłady taksama dasyłali.
Biełarusy ŭ Sierbii
— Kamjunici biełaruskaje jość. Isnuje vialiki adkryty čat «Biełarusy v Sierbii». Čas ad času praź jaho arhanizujucca iventy. Naprykład, niadaŭna byŭ prahlad filmu «Kupała».
Ja nie pamiataju kab z boku sierbaŭ byli niehatyŭnyja reakcyi ŭ naš bok. Uvohule jany mała pra nas viedajuć — u Sierbii dahetul žyvie niašmat biełarusaŭ, asabliva ŭ paraŭnańni z kolkaściu rasiejcaŭ. Praz heta mohuć časam nie adroźnivać ad rasiejcaŭ — «tyja rusi i tyja rusi». Ale ŭ pryvatnych razmovach ščyra cikaviacca pra našuju kulturu.
Naprykład, u mianie jość sierbski znajomy, jaki paśla taho jak ja raspaviała jamu pra «pašpartny ŭkaz», prapanavaŭ svaju jurydyčnuju dapamohu i pačaŭ kidać mnie spasyłki na sierbskaje zakanadaŭstva, pierakłaŭšy ich mienavita na biełaruskuju movu.
Pracedura lehalizacyi: nie spraściłasia, ale ŭmovy palepšylisia
— Pakiet dakumientaŭ prykładna toj ža jak u hajdach jakija pisali hod-dva tamu. Sierbskija ŭłady palepšyli pracesy, i DNŽ ciapier mohuć dać nie na 1 hod, a navat da 3 (pa niekatorych padstavach).
Peŭny čas išli razmovy ab tym, kab uvohule davać sierbskaje hramadzianstva praz hod pražyvańnia. Ale Jeŭrasajuz byŭ suprać, i tamu hetu papraŭku ŭ zakon zamarozili. Zaraz spadziajemsia, što sierbskaje hramadzianstva ŭ jakaści druhoha možna budzie atrymlivać nie tolki pa šlubie ź sierbskim hramadzianinam, a i pa inšych padstavach (naprykład, pa pracoŭnym kantrakcie ci IP).
Isnuje praces naturalizacyi praz pracu. Ale ŭ takim razie treba admaŭlacca ad biełaruskaha hramadzianstva. A heta składany praces. Vyhady — jak minimum možaš jeździć u Jeŭrasajuz bieź vizy.
Zaraz u muža ŭźnikła žadańnie zjechać adsiul u Šviecyju — tam jość kampanii, dzie b jon chacieŭ pracavać. Pa-za napłyvu rasiejcaŭ jakija zamiest pryniaćcia miascovaha ładu žyćcia pieraŭtvarajuć Sierbiju ŭ niejki čarhovy «okruh rośsii» — heta značna sapsavała jaho adčuvańnie Sierbii.
Ja taksama heta baču i mnie nie padabajecca snabizm rasiejcaŭ. Čaściej padtrymlivaju kantakt ź sierbskimi kalehami i znajomymi. Chadžu na roznyja miascovyja iventy i ŭvohule adčuvaju tut siabie jak doma. A jašče hod tamu było ŭsprymańnie Sierbii jak časovaj krainy dla žyćcia.
Andrej [imia źmienienaje], žyvie ŭ Białhradzie ź leta 2022 hoda. Pracuje ŭ Wargaming
«Sierbskuju movu ja nie vuču — lanota»
— Ja zaŭvažyŭ, što za čas svajoj rełakacyi ŭ Sierbiju ja šmat da čaho pryzvyčaiŭsia. Kali raniej mianie padbiešvała sierbskaja maniera siabie pavodzić (ludzi vielmi hučnyja), to ciapier užo nie. Ale ichnaja maniera kiravać aŭtamabilami — nie dumaju, što pryvyknu da hetaha.
Ja nie vuču sierbskaj movy — viedaju tolki bazavyja słovy, jakija sami ŭvabralisia ŭ hałavu. Mnie lanota — heta pa-pieršaje. Pa-druhoje, kali ty dazvalaješ sabie vučyć movu, to heta psichałahična pakazvaje — ty tut nadoŭha. A ja ŭsio jašče ŭ adčuvańni praciahłaj kamandziroŭki.
Adpaviedna, navat nie sprabuju naładzić kantakt ź sierbami. Mabyć, kab ja chadziŭ štodnia ŭ ofis, to čaściej b razmaŭlaŭ ź miascovymi. Bolšaść majho koła — biełarusy.U ofisie Wargaming ŭ Białhradzie zaraz pracuje kala 700 čałaviek.
Niedzie 60-70% ź ich — rasiejcy. Rešta — biełarusy, zusim krychu sierby (ich mieniej za ŭsio). Jany pracujuć na administracyjnych pasadach: kiraŭnik sierbskaha ofisa i inšy łakalny top-mieniedžmient, buchhałteryja, jurysty. Praduktovyja kamandy — rasiejcy i biełarusy. Z rasiejcami niama anijakich prablemaŭ. Zvyčajnyja zdarovyja pracoŭnyja ŭzajemaadnosiny.
Padniali zarobak i atrymoŭvajecca bolš adkładać
— Paśla rełakacyi ŭ nas vyraśli zarobki, u maim vypadku na 25%. Tamu na žyćcio mnie chapaje. Navat atrymoŭvajecca bolš adkładać, čym u Miensku, choć i za žytło ja bolš płaču. Moža tamu što niama mašyny tut? Ale ekanomić nie davodzicca.
Zaraz ja zdymaju kvateru za 400 jeŭra (mnie vielmi pašancavała), žyvu davoli daloka ad centru. Kali ŭ Rasiei abviaścili mabilizacyju, tady chacieli za dvušku ad 800 jeŭra. I jakaść žytła vielmi tak sabie. U 2022 hodzie ŭładalniki kvater pačuli, što možna «zrubić babła», asabliva ŭ dobrych rajonach Białhradu. Pačali mocna padymać apłatu. Časam nieadekvatna, tamu ludzi pierajazdžali ŭ inšyja harady. Naprykład, u Novi-Sad — druhi pa vieličyni horad Sierbii.
Na ježu ŭ mianie sychodzić niašmat, ale ja nie patrabavalny. Ja by kazaŭ, što ŭ miesiac heta moža być kala 100-150 jeŭra. Prykładna stolki ž na pachody pa barach.
«Jany adroźnivajuć urad i narod»
— U Sierbii aktyŭna pracuje rasiejskaja prapahanda, u Białhradzie ja baču biłbordy Russia Today. Tak, tut pradajucca suvieniry z partretam Pucina i Z-simvolika, ale tolki ŭ turystyčnych miescach. Mnie ciažka ŭjavić, što tyja sierby, ź jakimi ja sutykajusia štodnia, prarasiejskija. Ale zvyčajny, «hłybinny» sierb dobra viedaje, što takoje vajna.
Jany pamiatajuć, jak heta — kali na ciabie padajuć bomby. Ja zadavaŭsia pytańniem: jak vy možacie padtrymlivać hetaje ŭvarvańnie?
Pryjšoŭ da vysnovy: sierby ciaham usioj svajoj historyi atrymlivali tolki bieniefity ad supracy z Rasiejaj. I ŭ ich niama supolnaj miažy. Vielmi lohka lubić Rasieju, kali jana daloka.
Nie pamiataju prarasiejskich mitynhaŭ, byli praŭkrainskija. Ale ahułam cikaŭnaści da našaha rehijonu tut mała. Sierby bolš zaniatyja svaimi ŭnutranymi spravami.
Sierby dobra staviacca da ŭsich. Jany nie vielmi adroźnivajuć biełarusaŭ ad rasiejcaŭ, choć viedajuć, što jość takaja kraina — Biełaruś.
Kali niechta kaža, što Biełaruś i Rasieja adnoje i toje ž, to pryvodžu prosty prykład: ci Sierbija i Čarnahoryja — adnoje i toje ž? Tady ŭsio stanovicca jasna.
«Čamu nie spytaje ŭ siabie: kali ja jezdžu ŭ Hiermaniju i zabiraju ŭsie ŭznaharody, čamu nie vyjšaŭ na kantakt ź niemcami?» Da kaho źviarnuŭsia Łatuška?7
Kamientary