Pa źviestkach Nacyjanalnaha instytuta demahrafičnych daśledavańniaŭ Francyi, u rehijonach, dzie naradžalnaść nie dasiahaje parohu abnaŭleńnia pakaleńniaŭ, dvaccać hadoŭ tamu žyło 45 % nasielnictva płaniety, siońnia — 63%.
Vydańnie Le Monde źviartaje ŭvahu na daśledavańnie Nacyjanalnaha instytuta demahrafičnych daśledavańniaŭ Francyi, što było apublikavana ŭ biuleteni Population & Societies. Dźvie karty ź jaho nahladna demanstrujuć amal ahulnuju tendencyju padzieńnia naradžalnaści.
Zamiest taho, kab razhladać danyja ab naradžalnaści pa krainach, što, na dumku aŭtaraŭ, moža maskiravać subnacyjanalnyja adroźnieńni, jany padzialili śviet na 235 zon pa prykładna 33 miljony čałaviek u kožnaj. Hetyja zony paznačanyja na karcie kružkami, a ich zhramadžeńnie dazvalaje ź pieršaha pohladu vyznačyć asnoŭnaje miescaznachodžańnie žycharoŭ Ziamli.
Takim čynam, Pireniejski paŭvostraŭ padzieleny nie pamiž Ispanijaj i Partuhalijaj, a pamiž Poŭnačču i Poŭdniem, nasielnictva jakich prykładna adnolkavaje. U Paŭnočnaj Amierycy, kab achapić 33 miljony čałaviek na vielmi redka zasielenaj terytoryi, pryjšłosia abjadnać častku Kanady ź niekalkimi rehijonami ZŠA. Aŭtary daśledavańnia miarkujuć, što takim čynam jany dabilisia bolš dakładnaha ŭjaŭleńnia pra raźmierkavańnie nasielnictva ŭ śviecie.
Što źmianiłasia
Pavodle danych vučonych, bolš za pałovu nasielnictva śvietu (63%) ciapier žyvie ŭ rehijonach, dzie naradžalnaść znachodzicca nižej paroha ŭznaŭleńnia pakaleńniaŭ, heta značyć 2,1 dziciaci na adnu žančynu. U 2000 hodzie tak było ŭ 45% ziamlan. Ahulny kaeficyjent naradžalnaści vyšej za 3 dziaciej na žančynu zastajecca tolki ŭ bolšaj častcy Afryki, niekatorych rajonach Blizkaha Uschodu, Afhanistanie i Pakistanie.
Tolki ŭ rehijonie Sachiel, na paŭvostravie Samali (Afrykanskim Rohu) i Centralnaj Afrycy jon pieravyšaje 5. Zhodna z daśledavańniem, u rehijonach, dzie žančyny ŭ siarednim majuć bolš za 3,5 dziaciej, ciapier žyvie tolki 16,1% nasielnictva śvietu.
U daśledavańni adznačajecca, što za apošnija dva dziesiacihodździ da Zachodniaj Jeŭropy i Centralnaj Azii jak zon ź nizkaj naradžalnaściu dadalisia bolšaść krain Amieryki, Indaniezija i Filipiny, a taksama Indyja. Pryčym u apošniaj nazirajucca rezkija adroźnieńni ŭ rehijonach. Kali na poŭdni i zachadzie krainy indeks naradžalnaści mienšy za 2,1, to ŭ dalinie Hanha hety pakazčyk zastajecca na ŭzroŭni 2,3-3.
Daśledavańnie vyjaviła, što źnižeńnie naradžalnaści ŭ Paŭdniova-Uschodniaj Azii adbyvajecca chutčej, čym u Jeŭropie. A azijackija miehapolisy ŭvachodziać u lik miescaŭ z samaj nizkaj u śviecie naradžalnaściu.
Pry hetym navukoŭcy adznačajuć, što ŭ niekatorych rehijonach ź nizkaj naradžalnaściu zafiksavanaje ścipłaje adnaŭleńnie, naprykład, u paŭnočnaj Italii i Ispanii, Centralnaj Jeŭropie, a taksama va Ukrainie i Rasii (daśledavańnie zakančvajecca 2021) hodam. Heta tłumačycca ekanamičnaj stabilizacyjaj paśla kryzisnych 1990-ch hadoŭ u Centralnaj i Uschodniaj Jeŭropie. Navukoŭcy taksama miarkujuć, što častka adnaŭleńnia naradžalnaści ŭ Zachodniaj Jeŭropie źviazanaja ź niadaŭniaj imihracyjaj u rehijon.
Razam z hetym, jak adznačajuć vučonyja, asabliva ŭražalnym dla ich stała vyjaŭleńnie taho faktu, što z 2015 hoda adbyłosia paskareńnie źnižeńnia naradžalnaści.
U čym pryčyny i što budzie dalej
Adznačanyja źmieny navukoŭcy źviazvajuć z takimi faktarami, jak pavyšeńnie šlubnaha ŭzrostu, raźvićcio školnaj adukacyi dziaŭčynak i pašyreńnie mahčymaściaŭ dostupu žančyn da rynku pracy.
Akramia hetaha, na źnižeńnie naradžalnaści akazvaje ŭpłyŭ bolš šyrokaje vykarystańnie supraćzačatkavych srodkaŭ, źnižeńnie dziciačaj śmiarotnaści. Uździejańnie na naradžalnaść akazvaje i urbanizacyja, bo ŭ haradach vyšejšy košt žyćcia, što źnižaje žadańnie mieć dziaciej.
Paskareńnie źnižeńnia naradžalnaści ŭ Kitai navukoŭcy tłumačać nastupstvami palityki «adna siamja — adno dzicia». Ciapier tam dzietarodnaha ŭzrostu dasiahnuła pakaleńnie, pradstaŭniki jakoha nie majuć ni bratoŭ, ni siaścior. Nieviadoma, jakuju madel siamji jany sami abiaruć dla siabie.
Niahledziačy na niehatyŭnyja tendencyi, navukoŭcy adznačajuć, što rost nasielnictva praciahniecca, i ŭ 2080 hodzie jano dasiahnie svajoj pikavaj kolkaści ŭ 10,4 miljarda čałaviek.
Čytajcie jašče:
Demahrafičnaja katastrofa. Uzrovień naradžalnaści ŭ Biełarusi apuściŭsia nižej za vajennyja časy
Vyjšaŭ na svabodu 76-hadovy Siamion Dobkin, brat zasnavalnika EPAM7
Kamientary