Historyja

Na starych mohiłkach u Hrodnie pavaliŭsia 222-hadovy pomnik. I nie fakt, što buduć padymać

Na hrodzienskich farnych mohiłkach upała adno z najstarejšych nadmahillaŭ, pastaŭlenaje ažno ŭ 1802 hodzie. Pra heta paviedamiŭ padpisčyk telehram-kanała Urban Hrodna. Prytym vyhladaje, što pomnik moža tak i prapaści, bo nijakaj histaryčna-kulturnaj spadčynaj jon nie ličycca, a tamu i abaviazkaŭ jaho padymać nichto nie maje. Urban Hrodna daje karotki ahlad ciapierašnich spraŭ u hetaj halinie i razvažaje, što z hetym usim rabić.

Nadmahilny pomnik bolš čym 200-hadovaj daŭniny, jaki nie vytrymaŭ vyprabavańnia časam. Fota: t.me/urbanhrodna

Hrodzienskija farnyja mohiłki — najstarejšy kamunalny niekropal Biełarusi. Jany byli zasnavanyja ŭ 1792 hodzie, kali dla palapšeńnia sanitarnaj situacyi ŭ bujnych haradach Rečy Paspalitaj vyrašyli stvarać kamunalnyja mohiłki za ich miežami. 

Ale hrodzienskija katalickija mohiłki, jak i pravasłaŭnyja pačatku XIX stahodździa pobač ź imi, nie źjaŭlajucca historyka-kulturnaj kaštoŭnaściu (HKK) i nie achoŭvajucca dziaržavaj.

Kompleksna status HKK u Hrodnie majuć tolki Vajskovyja mohiłki (1888—1973 hady) na Biełuša i Vajskovyja mohiłki (1939—1945 hady) na vulicy Pieramohi, a taksama Tatarskija mohiłki pieryjadu Siaredniaviečča ŭ Karobčycach pad Hrodnam.

Što tyčycca starych katalickich i pravasłaŭnych mohiłak, to na ich uklučanyja ŭ śpis HKK tolki asobnyja nadmahilli:

  • mahiła Kanstancina i Alaksandry Kiemarskich (pačatak XX stahodździa),
  • mahiła Ivana i Lubovi Muraŭjovych (pačatak XX stahodździa),
  • mahiła Maryi Bahdanovič, maci Maksima Bahdanoviča (pačatak XX stahodździa),
  • mahiła Piatra Vołkava (kaniec XIX stahodździa),
  • mahiła Ivana i Kaciaryny Šumavych, Ivana Vierčyka (kaniec XIX — pačatak XX stahodździa),
  • mahiła Alaksandra Šyrmy (pačatak XX stahodździa),
  • mahiła Maryi Žukoŭskaj (pačatak XX stahodździa),
  • mahiła Elizy Ažeški i Stanisłava Nahorskaha (pačatak XX stahodździa),
  • mahiła Tekli Hałembioŭskaj i Ludviki Žyhań (kala 1859 hoda),
  • mahiła Michała i Fielicyi Kandratovičaŭ (1870-ja hady),
  • mahiła hienierał-majora Łanskoha S.M. (1815 hod),
  • try brackija mahiły (1944 hod).

Pomniki sa śpisu musiać achoŭvacca. A voś kali ŭpaŭ pomnik sa staroj mahiły, nie ŭniesienaj u śpis HKK, to nichto ničoha nie robić. Pavalenych nadmahillaŭ šmat.

Nadpis na pomniku 1802 hoda, jaki niadaŭna ŭpaŭ. Fota: t.me/urbanhrodna

Taksama daŭniaja historyja — raskradańnie nadmahillaŭ i aharodžaŭ na zdaču mietału. Ahułam na mohiłkach na vulicy Antonava kala 8000 pachavańniaŭ, prykładna tysiača — asabliva kaštoŭnyja.

Situacyja moža być i inšaj, ale nie mienš škodnaj dla histaryčnaj spadčyny. U 2018 hodzie na minskich Vajskovych mohiłkach, dzie bahata histaryčnych pachavańniaŭ i pachavańniaŭ viadomych asobaŭ, staryja nadmahilli, za jakimi doŭhi čas nie dahladajuć svajaki, stali zamianiać typavymi nadhałoŭnikami. Nie ŭratavaŭ navat status HKK dla ŭsich mohiłak.

Hrodzienskija katalickija farnyja mohiłki zakrytyja. Z 1973 hoda tam nie robiać novych pachavańniaŭ. Vyklučeńni — padchoŭvańni blizkich svajakoŭ da kahości ŭžo pachavanaha tam, kali z času pachavańnia prajšło 20 hadoŭ.

Za paradak na miescach ahulnaha karystańnia na mohiłkach adkazvaje haradskaja Śpiecaŭtahaspadarka (SAH): heta prylehłaja terytoryja, pierymietr, kantejniernyja placoŭki. Pavodle karty sanitarnaj adkaznaści Hrodna za mohiłki nie adkazvaje nichto. Za terytoryjaj vakoł kaplicy na katalickich i carkvy na pravasłaŭnych musiać sačyć adpaviednyja relihijnyja ŭstanovy. 

«[Ciapierašniaja situacyja z hrodzienskimi farnymi mohiłkami] heta jak buldozieram pa ich prajści, ale pavolna», — ličyć stvaralnik sajta z katałoham histaryčnych mohiłak Biełarusi graves.by Andrej Burdziankoŭ.

Kali jon rasčyščaŭ i katałahizavaŭ staryja nadmahilli ŭ Hrodnie ŭ 2018-2019 hadach, dapamahać jamu pryjšoŭ adzin historyk, i ŭsio. 

U Biełarusi mahiły ličacca pryvatnaj ułasnaściu, sačyć za jakoj musiać svajaki pachavanaha. Tym nie mienš, u śpisie HKK Biełarusi jość i kompleksy pachavańniaŭ. Heta: 

  • kamienny mohilnik (XIV—XVII stahodździ) u vioscy Koryca Dziatłaŭskaha rajona, 
  • kamiennyja mohiłki (XVI—XVIII stahodździ) u vioscy Pustabory Zelvienskaha rajona, 
  • staryja mohiłki ŭ Navahrudku (ChICh—XX stahodździ), 
  • katalickija mohiłki ŭ Mahilovie (pačatak ChICh — siaredzina XX stahodździa),
  • Tryšynskija mohiłki XIX stahodździa (u miežach aharodžy) u Breście, 
  • Uschodnija (1970-ja hady) i Vajskovyja (1840—1950 hady) mohiłki ŭ Minsku,
  • partyzanskija, brackija i vajskovyja mohiłki z časoŭ Pieršaj i Druhoj suśvietnych vojnaŭ u roznych rehijonach.

Składanaść z pachavańniami ŭ tym, što naščadki mohuć być i ŭ Sibiry, i za akijanam.

«Kali my ličym heta spadčynaj, to zamacoŭvajem i vałanciorym», — prapanavaŭ bačańnie Andrej Burdziankoŭ. Taksama mahła b być admysłovaja firma, jakaja hetym zajmajecca, abo arhanizacyja pry muziei historyi mienavita dla abnaŭleńnia i restaŭracyi hetych aharodžaŭ i nadmahillaŭ z adpaviednych materyjałaŭ i adpaviednymi sposabami. Ale heta zapatrabuje vialikich finansavych układańniaŭ.

Kamientary

 
Naciskańnie knopki «Dadać kamientar» aznačaje zhodu z rekamiendacyjami pa abmierkavańni.

Ciapier čytajuć

Asudžany brat Ihara Łosika vyjechaŭ ź Biełarusi1

Asudžany brat Ihara Łosika vyjechaŭ ź Biełarusi

Usie naviny →
Usie naviny

Žychary rajcentra ŭ Viciebskaj vobłaści hadami skardziacca na drennuju vadu

Rasija naroščvaje vytvorčaść «šachiedaŭ» i nieŭzabavie zmoža zapuścić 2000 za adnu noč11

U Italii 78-hadovy mužčyna «ažyŭ» praz 30 chvilin paśla spynieńnia serca4

U Ciumienskaj vobłaści «hieroj SVA» zabiŭ svaju žonku ŭ dzień viasiella11

«Chacieŭ vyratavać chacia b niejkuju kolkaść ludziej». Dačka biełarusa, zatrymanaha pa spravie «Biełaruskaha Hajuna», raskazała pra baćku6

«Nievierahodny śpiektakl kryvadušnictva». Dźmitryj Hurnievič aburyŭsia ažyjatažam vakoł skandału na kancercie Coldplay25

Biełaruskaja handbalistka budzie hulać za zbornuju Rumynii

Dla biełaruskaha fiestyvalu vyrabili trochmietrovy chot-doh FOTAFAKT9

Miasajedskaja dyjeta — u jakich vypadkach jana dapamahaje3

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Asudžany brat Ihara Łosika vyjechaŭ ź Biełarusi1

Asudžany brat Ihara Łosika vyjechaŭ ź Biełarusi

Hałoŭnaje
Usie naviny →

Zaŭvaha:

 

 

 

 

Zakryć Paviedamić