«Voś ubačycie, adbudziecca rodnaja Biełaruś, bo heta paproŭdzie». Milinkievič raskazaŭ pra svajho dzieda, jaki zmahaŭsia za biełaruščynu

Siońnia spaŭniajecca 140 hod z dnia narodzinaŭ majho kachanaha dzieda Alaksandra Milinkieviča, jaki ŭ značnaj stupieni paŭpłyvaŭ na farmavańnie majoj biełaruskaści.

Jahonyja prodki mieli šlachieckaje pachodžańnie zhodna pryvileju, dadzienamu ŭ 1661 hodzie karalevaj Ludvikaj Maryjaj Hanzahaj.

Baćki dziadulevy Kazimir i Maryja z Bahdzievičaŭ pachodzili ź siamiej stralcoŭ Bierštaŭskaj puščy, paŭstancaŭ Kalinoŭskaha, pakaranych poŭnaj kanfiskacyjaj majomaści pa asabistamu rasparadžeńniu Muraŭjova-viešalnika.

Jašče zusim maładym dzied Alaksandr na pačatku XX st. apynuŭsia ŭ Pieciarburzie, dzie rabiŭ na čyhuncy. Udzielničaŭ u pracy biełaruskich arhanizacyj u stalicy impieryi. Pieražyŭ u Rasii dźvie revalucyi, Pieršuju suśvietnuju i Hramadzianskuju vojny. Jaho ledź nie rasstralali čarnasociency, jakim zdalisia padazronymi proźvišča Milinkievič i harbinka na nosie. Cudoŭnym čynam uratavała fota pravasłaŭnaha śviatara ź Bierštaŭ z dobrymi pažadańniami, padoranaje jamu pierad adjezdam na čužynu.

Viarnuŭsia dachaty ŭ adnoŭlenuju Reč Paspalituju naprykancy 1918 hoda, byŭ adnym ź lidaraŭ biełaruskaha ruchu na Hrodzienščynie.

Siońnia navat ciažka ŭjavić sabie, što ŭžo sto hadoŭ tamu na našaj ziamli viravała hramadskaje žyćcio — supołki Tavarystva Biełaruskaj Škoły ŭ toj čas dziejničali va ŭsich miastečkach i navat u bolšaści viosak. U biełarusaŭ była ščyraja viera, što jany zdabuduć aŭtanomiju, jak minimum nacyjanalna-kulturnuju. Dzied Alaksandr nie ŭstupiŭ u KPZB, kali mnohija TBŠoŭcy pad upłyvam levych i pramaskoŭskich nastrojaŭ pajšli ŭ kampartyju, bo dobra viedaŭ jašče ź Piciera, chto takija balšaviki.

Jon źjaŭlaŭsia siabram Bierštaŭskaha vałasnoha kamitetu i ŭdzielničaŭ u ahulnym schodzie hrodzienskich biełarusaŭ u studzieni 1919 hoda. Vystupiŭ adnym ź inicyjataraŭ adkryćcia ŭ rodnych Bierštach dvuchkłasnaj biełaruskaj škoły.

Na pačatku 1920-ch hadoŭ staŭ udzielnikam biełaruskaha antypolskaha partyzanskaha ruchu na Hrodzienščynie, jaki adstojvaŭ prava biełarusaŭ mieć svaju dziaržavu. Byŭ pryznačany namieśnikam kiraŭnika Hrodzienskaj padpolnaj akruhi. Tolki ŭ Bierštaŭskaj puščy bolš za 200 maładych viaskoŭcaŭ zyšli ŭ partyzany. Dziadula Alaksandr arhanizoŭvaŭ im dastaŭku zbroi ź Litvy. Nie raz aryštoŭvaŭsia polskimi ŭładami, siadzieŭ u turmie.

Adyšoŭ ad revalucyjnaj baraćby, kali zrazumieŭ, što jana ŭ značnaj stupieni finansujecca i vykarystoŭvajecca Kramlom u svaich impierskich metach.

Ad 1927 hoda byŭ abrany pamočnikam pisara Bierštaŭskaj hminy, jakaja, niahledziačy na ciažkija časy, štohod sa svajho ścipłaha biudžetu adsyłała 300 złotych Vilenskaj biełaruskaj himnazii. U hety čas biełaruskaje školnictva ŭ Zachodniaj Biełarusi ŭžo značna marnieła ŭ vyniku pałanizacyi.

Pavodle polskaj palicyi, jakaja za im stała sačyła, «Alaksandr Milinkievič pad čas spaŭnieńnia svaich słužbovych abaviazkaŭ, adnosiŭsia da miascovaha nasielnictva zanadta prychilna, infarmujučy jaho ab usich rasparadžeńniach ułady, tym samym, pieraškadžajučy pracy inšych słužboŭcaŭ hminy … Karystaŭsia vialikim aŭtarytetam siarod sialan».

Naprykancy 1929 hoda dziadula Alaksandr pierajechaŭ u Harodniu, dzie pracavaŭ u redakcyi «Sialanskaj Haziety» («Gazeta Chłopska»).

… Jon adychodziŭ u lepšy śviet u 1956 hodzie, tak i nie daŭšy rady dačakacca biełaruskaj Biełarusi. Stalina ŭžo nie było, ale i Chruščoŭ jašče nie pračytaŭ svoj dakład ab kulcie asoby. Z raspoviedaŭ matuli znaju, što adnymi z apošnich dziadulevych słovaŭ było toje, što było ŭ jaho na sercy: «Voś ubačycie, adbudziecca rodnaja Biełaruś, bo heta pa-próŭdzie». Takoje hučańnie mieła raniej słova «praŭda» ŭ bierštaŭcaŭ.

• 4
• 1
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 1