Tryccać hadoŭ u kamuniźmie

Mnie było hadoŭ piatnaccać, kali ad adnaho dziadźki pačuŭ pytańnie:

-- Ty meni skažy, dla čoho železny dorohy ŭ Soviećkomu Sojuzi obsadženy kustamy j derevamy?

Ja pačaŭ byŭ pra śniehazatrymańnie, a dziadźka, machnuŭšy rukoj, pramoviŭ:

-- Načytaŭś.

Dla toho, ščob nimcy ta chto tam išče nie bačyły, ščo robycca ŭ Sovietach.

Tady ja kažu, što voś čyhunka ad Bieraścia da Uładavy nie absadžana ni kustami, ni drevami.

-- A chto tut izdyť, vid koho chovaty? – zadaŭ pytańnie dziadźka. I pierakanaŭ mianie.

Heta była adna z tych razmoŭ, što ŭpłyvali na vypracoŭku majho śvietapohladu i staŭleńnia da savieckaj rečaisnaści.

My byli ramantykami. I padstavy dla ramantyzmu, dla aptymizmu mielisia.

...U 6-m kłasie Tamašoŭskaj vaśmihadovaj škoły išoŭ urok niamieckaj movy. Dźviery ŭ kłas adčynilisia, i naša kłasnaja kiraŭnica paviedamiła, što ŭ kosmas palacieŭ čałaviek.

Jak tut było nie paddacca ramantyčnymu nastroju, nie stać entuzijastam?

Zarapad i zaniapad

Roŭna praz dva miesiacy i tydzień paśla paśla palotu Juryja Haharyna, 19 červienia 1961 hoda, adbyŭsia plenum Centralnaha Kamiteta KPSS. A za dva dni da plenuma Prezidyum Viarchoŭnaha Savieta SSSR vydaŭ ukaz ab uznaharodžańni ordenami i miedalami tych, chto mieŭ dačynieńnie da palotu Haharyna. U dzień plenuma staršynia Prezidyuma Viarchoŭnaha Savieta Leanid Brežnieŭ uručyŭ ordeny Lenina i załatyja zorki “Sierp i Mołat” nie tolki kiraŭniku savieckaha vajskova-pramysłovaha kompleksu Dźmitryju Uścinavu i prezidentu Akademii navuk Mścisłavu Kiełdyšu. Takija ž uznaharody atrymali pieršy sakratar CK KPSS Mikita Chruščoŭ i druhi čałaviek u partyi Froł Kazłoŭ.

Pakolki Brežnieŭ nie moh uručyć uznaharodu sam sabie, heta zrabiŭ Jaho namieśnik – staršynia Prezidyuma Viarchoŭnaha Savieta Ukrainy Dziamjan Karotčanka.

Mikita Chruščoŭ, jaki 17 červienia staŭ užo trojčy hierojem pracy, praź niapoŭnyja try hady atrymaje jašče i zorku Hieroja Savieckaha Sajuza. Partyjnaha kuratara vajskova-pramysłovaha kompleksu Froła Kazłova praź niapoŭnyja dva hady zvalić insult. Druhoj asobaj u partyi zamiest Kazłova stanie Brežnieŭ. Zorka, atrymanaja im 19 červienia 1961 hoda, była pieršaju. Napieradzie jaho, ścipłaha hienierał-majora časoŭ vajny, čakali jašče čatyry...

Tuju cyrymoniju bolšaść z nas nie bačyli “žyŭcom”, bo pra telebačańnie my tolki čuli. Cyrymoniju možna było pasłuchać pa radyjo i pahladzieć u kinačasopisie “Novosti dnia», jaki “krucili” pierad filmami. Pra jaje možna było pačytać u hazietach.

My jašče nie zdahadvalisia, što 19 červienia

pačaŭsia zarapad, kali zorki ŭ nieźličonaj kolkaści buduć padać na plečy i hrudzi partnamienkłatury

Novaja chvala entuzijazmu

U toj čas, čas entuzijazmu i, badaj, najvyšejšaha ŭźlotu savieckaj sistemy nichto nie dumaŭ, što pačynaŭsia jaje zaniapad.

Plenum 19 červienia 1961 hoda ŭvajšoŭ u historyju tym, što na im było vyrašana apublikavać prajekty novych prahramy i statuta KPSS. Prajekt prahramy apublikavali amal adnačasova.

Heta paźniej mnohim z nas stała vidavočna, što

padziei takoha kštałtu, jak palot Haharyna, vykarystoŭvalisia ŭ prapahandysckich metach: maŭlaŭ, voś jany – pieravahi savieckaha ładu žyćcia, savieckaj navuki i techniki...

Heta potym da mnohich z nas dajšło, što publikacyju prajektu prahramy KPSS savieckaje kiraŭnictva prymierkavała da čarhovaj radasnaj padziei. Nie paśpieli toj prajekt apublikavać, jak 6 žniŭnia ŭ kosmas palacieŭ Hierman Citoŭ. Dy jak! Na 25 hadzin! I adtul pieradaje vitańni narodam Jeŭropy, Łacinskaj Amieryki, Savieckaha Sajuza...

Chiba paśla hetaha nie pavieryš choć na momant u mahčymaść pabudovy kamunizmu praz 20 hadoŭ?

Chiba na niejki momant nie adydzie za zadni płan toje, što što

miljony sialan ničoha nie atrymlivajuć za pracu ŭ kałhasach, što baby i dziaŭčaty žnuć u poli siarpami, što snapy padletki voziać na tok na vazach, što małocić žyta konnaja małatarnia, što viaskoŭcy chodziać jašče ŭ pastałach, a to i bosyja, što škoły tulacca ŭ prystasavanych draŭlanych budynkach, što ŭ krainie biezdaraž

Biednaja kraina rvanułasia ŭ kosmas. Čamu ž joj nie rvanucca ŭ kamunizm

Ci vieryli składalniki prahramy ŭ kamunizm?

Prajekt prahramy razhornutaha budaŭnictva kamunizmu apublikavali ŭ kancy lipienia – pačatku žniŭnia (drukarnia CK KPB nie mieła mahčymaści źmiaścić uvieś tekst u adnym numary “Źviazdy” ci «Sovietskoj Biełoruśsii»), a z 17 kastryčnika ŭ Maskvie dva tydni zasiadaŭ CHCHII źjezd KPSS, jakomu naležała hetuju prahramu zaćvierdzić. Da takoje padziei ź bietonu, škła, marmuru dy hranitu pabudavali Kramloŭski pałac źjezdaŭ. Daviałosia razburyć Ružejnuju pałatu, pieravieźci car-harmatu i da t. p. Čaho nie zrobiš dziela śvietłaj budučyni?

Ci sapraŭdy partyjnyja bonzy i śpiecyjalisty ŭ halinie navukovaha kamunizmu vieryli ŭ mahčymaść pabudovy kamunistyčnaha hramadstva?

Što ŭ mahčymaść kamunizmu ŭ adnoj, asobna ŭziataj krainie vieryŭ Mikita (inakš, jak Mikitam, mižsobku jaho nichto nie nazyvaŭ), u tym nichto nie sumniavaŭsia: pa ŭsim było vidać, što mužyk jon nie nadta vučony. Pra heta navat viaskovyja dziadźki kazali. Ale ž tam, u Maskvie, nie ŭsie ž byli takija. Niechta ž ź ich choć by Lenina čytaŭ. Pra toje, što sacyjalizm pieramahaje tolki tady, kali zabiaśpiečvaje bolš vysokuju pradukcyjnaść pracy ŭ paraŭnańni z kapitalizmam.

Pra jaki ž kamunizm mahła być mova, kali SSSR na pačatku 1960-ch adstavaŭ ad Zachadu, badaj, va ŭsich halinach vytvorčaści, kali spres stajali ščyty z zaklikam dahnać i pierahnać Amieryku?

I tolki na pačatku XXI stahodździa ja pračytaŭ va ŭspaminach byłoha sakratara CK KPSS Dźmitryja Šepiłava, što na momant pryniaćcia prahramy

ŭ KPSS byŭ adzin tearetyk – Chruščoŭ. Akademiki ž ličyli za lepšaje nie piarečyć jamu.

Załatyja prybiralni, abo pražekciorstva jak rysa balšavizmu

Jość u mianie takoje takoje padazreńnie, što Chruščoŭ chacieŭ daraŭnać Leninu i ŭvajści ŭ historyju jak lider, pry jakim taksama była pryniataja prahrama partyi. Jon navat adnu formułu ŭ Lenina zmałpavaŭ.

I

chruščoŭskaje pražekciorstva išło ad Iljiča.

Lenin pisaŭ: dla taho, kab zołata stała budmateryjałam dla prybiralniaŭ, treba “papracavać jašče... dziasiatak-druhi hadoŭ

A ci nie ŭ Lenina Mikita zapazyčyŭ i ličbu “20”, i samu ideju, što “ciapierašniaje pakaleńnie savieckich ludziej budzie žyć pry kamuniźmie”?

Stalina jašče nie vynieśli

Chruščovu niadoŭha daviałosia pakiravać budaŭnictvam kamunizmu: pra try hady paśla pryniaćcia partyjnaj prahramy jaho skinuli z usich pasadaŭ. Spačatku paviedamili, što ŭ suviazi z stanam zdaroŭja, a potym źjavilisia słovy pra valuntaryzm i pražekciorstva...

Nie treba dumać, što KPSS paśla jaho ŭznačalili realisty-prahmatyki.

Biurakratyja nie mahła daravać Siarhiejeviču novyja normy ŭ statucie KPSS. Pavodle ich, partyjnyja bonzy nie mahli być vybranyja na adnu i tuju ž pasadu bolš jak na dva terminy zapar, na vosiem hadoŭ. Na nastupnym źjeździe KPSS (1966) jaje sa statuta vydalili. Leanid Brežnieŭ ucaravaŭsia na 18 hadoŭ. SSSR ŭstupiŭ u pieradapošniuju fazu svajho isnavańnia.

Sapraŭdnaje ž značeńnie CHCHII źjezdu KPSS nie ŭ pryniaćci niejkaj statutnaj normy ci prahramy budaŭnictva kamunizmu, a pierš za ŭsio

ŭ rašeńni ab vynasie cieła Stalina z maŭzaleja.

Mikitu

Chruščovu prypisvajuć słovy: lohka vynieści Stalina z maŭzaleja, ale ciažka – z dušaŭ, sa śviadomaści.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0