Biełaruś robicca abjektam baraćby

U sieradu ŭ niamieckim miastečku Hajlihiendam raspačałasia sustreča lideraŭ krainaŭ «Vialikaj Vosiemki». Hałoŭnaja intryha samitu — ci ŭdasca Anhiele Merkiel pierakanać Džordža Buša zmahacca suprać klimatyčnych źmienaŭ razam z astatnim śvietam. Biełarusam ža cikava budzie nazirać za tym, jak siabie budzie pavodzić Pucin. I jak siabie buduć pavodzić z Pucinym.

Lidery za drotam

Anhieła Merkiel spadziajecca, što sustreča ŭ Hajlihiendamie zrobicca znakam baraćby za vyratavańnie suśvietu ad ekalahičnaj katastrofy. Adnak pakul što adziny vobraz, jaki stała źviazvajecca ź sioletniaj sustrečaj — mur z drotu, za jakim źbirajucca lidery dziaržavaŭ‑vołataŭ. Pa inšy bok muru — demanstranty, jakija žorstka bjucca z palicyjaj. U sutyčkach užo paciarpieli bolš za 1000 čałaviek. Razmaŭlajučy ŭ Niamieččynie ź ludźmi z asiarodku antyhlabalistaŭ dy ŭsialakaha kštałtu levych ruchaŭ dzivujeśsia, nakolki jany złosnyja na svaju palicyju. Jak tyja biełarusy na AMON. I sapraŭdy, humovymi dručkami niamieckija specnazaŭcy pracujuć tak sama enerhična, jak i našyja. Praŭda, pry bolš pilnym nazirańni, zaŭvažnyja adroźnieńni. Pakul sprava nie dachodzić da sutyčak, niamieckija palicyjanty — nadzvyčaj ciarplivyja dy vietlivyja, rachmana znosiać takija kpiny, za jakija ŭ Biełarusi ŭžo daŭno pakłali b tvaram na asfalt. A što da demanstrantaŭ, to tut niamieckim palicyjantam nie pašancavała: u adroźnieńnie ad Biełarusi, zakidvańnie palicyi kamianiami na Zachadzie — chutčej praviła, čym vyklučeńnie.

Razam z tym u stanie antyhlabalistaŭ vymaloŭvajecca kanflikt. Surjoznaja, racyjanalnaja častka ruchu ŭsio bolš schilnaja ad emocyjaŭ pierachodzić da analizu i kankretnych prapanovaŭ pa palapšeńni situacyi ŭ hlabalizavanym śviecie. Radykalnaja častka, naadvarot, usio bolš schilajecca da banalnaj ahresii, čym mocna zaminaje pieršaj. Voś čamu antyhlabalisckaja arhanizacyja Attac, jakaja pakrysie vyśpiavaje na salidnuju palityčnuju siłu, aficyjna paprasiła prabačeńnia za sutyčki.

Kadry sutyčak u Niamieččynie, varta mierkavać, zrobiacca chrestamatyjnymi dla biełaruskich prapahandysckich pieradačaŭ pra «ich noravy». Voś vam, maŭlaŭ, zachodniaja demakratyja!

Afryka dy klimat

Z nabalełych suśvietnych prablemaŭ na samicie buduć abmiarkoŭvać zmahańnie sa źmienami klimatu dy afrykanskija prablemy. Što da klimatu, dyk intryha ŭ tym, kab vyznačyć, što budzie paśla skančeńnia dziejańnia Kijockaha pratakołu. Ci zdolejuć industryjnyja hihanty vypracavać adzinuju ekalahičnuju palityku? Ci naadvarot — buduć zmahacca za źmianšeńnie vykidaŭ u atmasferu paasobku?

Chraničnyja prablemy Afryki, jak zaŭždy, nie dajuć spakoju vialikim krainam. Ci treba daravać afrykanskim krainam ich zapazyčanaść? Ci treba ŭvohule dapamahać Afrycy, i jak? Prynamsi, fihuruje ličba dapamohi ŭ 50 młrd dalaraŭ da 2010 h. Pytańnie ŭ tym, nakolki efektyŭna taja dapamoha budzie vykarystoŭvacca — pakul što jana spryjaje ŭ tym liku i karupcyi dy ŭtrymanskim nastrojam siarod afrykanskich uradaŭ, nie dajučy vyraznaha plonu (ad 60‑ch hadoŭ u Afryku ŭžo nakiravali 500 młrd. dalaraŭ).

Pretenzii Rasiei

Słovazłučeńnie «Vialikaja Siamiorka» ŭžo pieratvaryłasia ŭ histaryzm. Ale ž zusim niadaŭna —u 90‑ia — Rasieju zaprasili da ŭdziełu ŭ «vialikaj siamiorcy» ŭsiaho tolki ŭ jakaści naziralnicy. Heta była svajeasablivaja palityčnaja danina pavahi, kali nie skazać miłaścina eks‑supierdziaržavie. A taksama svojeasablivaja miera pieraściarohi — SSSR źnik, ale Rasieja zachavała patencyjał da stvareńnia kanfliktu z krainami‑pradstaŭnicami «załatoha miljardu».

I što adbyłosia? «Siamierka» nia tolki pieratvaryłasia ŭ «vosiemku», a ŭžo Pucin letaś prymaŭ haściej u svajoj radzimie ŭ Sankt‑Pieciarburhu, usialak prezentujučy Rasieju jak adnoŭlenuju superdziaržavu. Miera pieraściarohi nie spracavała — RF tryvała atabaryłasia ŭ «Vosiemcy», u toj samy čas jak jaje kanfliktny patencyjał praciahvaje imkliva raści.

«Chałodnaja vajna skončanaja», — zajaviŭ Buš, vystupajučy ŭ Prazie napiaredadni samitu. Tak amerykanski prezydent adreahavaŭ na abureńnie Rasiei razbudovaj systemy procirakietnaj abarony. Maŭlaŭ, Kramlu niama čaho bajacca — systema nie nakiravanaja suprać Rasiei. «Čamu b vam nie paŭdzielničać u joj razam z ZŠA?» — spytaŭsia Buš. Pucin prytrymlivajecca advarotnaj dumki. U interviju, jakoje rasiejski prezydent daŭ žurnalistam krainaŭ «Vialikaj Vosiemki» ŭ paniadziełak, jon kaža mienavita pra «chałodnuju vajnu»: «My, naturalna, viartajemsia da hetych časoŭ». I pryhraziŭ pieranakiravać rakiety na Eŭropu.

Pucin usialak žanhluje kosaŭskaj prablemaj dy stvaraje medyjaskandały vakoł pabudovy amerykanskaj systemy PRA. Jon z usiaje siły pravakuje Zachad na rezkija kroki. Vyhladaje, što pierad prezydenckimi vybarami‑2008, Kreml znoŭ abvieścić Zachad hałoŭnym voraham. Naprošvajecca dumka, što meta hetaha — apraŭdać budučyja parušeńni na vybarach, z dapamohaj jakich budzie harantavanaja pieramoha «pierajemnika». Kali Pucin pryjšoŭ da ŭłady na chvali bojazi ŭnutranaha voraha (čačenskija terarysty), to hetym vybarcam prapanujuć novy abjekt strachu i nianaviści.

Pucin samaprezentujecca na samicie jak «apošni demakrat» paśla Machatmy Handzi, jakomu i «parazmaŭlać niama z kim». Hučyć nia tolki sarkastyčna, ale i cynična — bo za dziejańniami Pucina nijakaha žadańnia «parazmaŭlać» nie nazirajecca.

Samit dumaje pra Biełaruś

Było b naiŭnym ličyć, što Biełarusi nie datyčacca hlabalnyja prablemy, jakija abmiarkoŭvajucca na samicie. My tak sama budziem pakutavać ad źmieny klimatu, jak i reštka śvietu. Adnak niepasredna Biełaruś cikavić usio‑taki najpierš supraćstajańnie Buša i Pucina, jakoje na sustrečy ŭ Hajlihiendamie prajaŭlajecca vyrazna.

Hulni sa zbrojaj u Centralnaj Eŭropie vyhladajuć niepryjemna. Čym bližej padychodzić systema PRA da Rasiei, tym bolšaja spakusa dla Kramla znoŭ pieratvaryć Biełaruś u svoj rakietny placdarm. Naturalna, praktyčnaja karyść ad tych rakietaŭ dla Rasiei — nijakaj, bo realna vajavać, naturalna, Kreml z Zachadam nie źbirajecca. Ale voś zładzić hetkaje rakietnaje šoŭ, kab jašče raz śćvierdzić siabie jak «superdziaržavu» — mahčyma. Adpaviedna, Zachad zacikaŭleny ŭ tym, kab takich šoŭ nie adbyvałasia. Takim čynam, u bližejšaj budučyni padvyšajecca niebiaśpieka taho, što Biełaruś zrobicca abjektam manipulacyjaŭ dy palityčnaha handlu pamiž Zachadam dy Ŭschodam. Heta, darečy, moža pašyryć pole hulni dla biełaruskaha režymu. Karaciej, na toje, što pra nas «zabuducca», spadziavacca nia varta.

U paniadziełak, razmaŭlajučy z žurnalistami, Pucin zrabiŭ cikavuju zajavu: intehracyja na Eŭrazijskaj prastory nie abaviazkova pavinna jurydyčna zamacoŭvacca. Hety eŭfemizm možna razumieć tak: dla Rasiei na hetym etapie ŭsio bolš važnym robicca mienavita ekanamičny ŭpłyŭ na susiednija krainy, najpierš praz pastaŭki enerhanośbitaŭ. Faktyčna, heta aznačaje pieratvareńnie Rasiei ŭ resursakratyju, jakaja kantraluje svaich susiedziaŭ nie de jure, a de fakta. U takim vypadku palityčnyja prajekty nakštałt biełaruska‑rasiejskaha sajuzu adychodziać na druhi plan (ci adsoŭvajucca na bolš dalokuju perspektyvu).

Kanflikt Pucina i Buša — heta ilustracyja da novaj sprečki pamiž Zachadam i Ŭschodam. Na samicie vyjaŭlajecca jašče adna z hlabalnych prablemaŭ — supraćstajańnie pamiž dvuma stratehičnymi prajektami palityčnaha raźvićcia śvietu, demakratyčnym i aŭtarytarnym. A kali zirnuć jašče bolš ahulna, hałoŭnaja śvietapohladnaja prablema samitu — pošuk balansu pamiž svabodaj i niesvabodaj. Dla Biełarusi — vielmi aktualna.

***

Chto jość chto ŭ Vialikaj vosiemcy

Kidajecca ŭ vočy, što siarod udzielnikaŭ samitu ažno try manumentalnyja palityčnyja fihury, jakija źbirajucca sychodzić z pasady lidera. Buš dy Pucin skončać svaje druhija prezydenckija terminy naleta, Błer — ledź nie praz dva z pałovaj tydni. Jość i navički — Nikala Sarkazi jašče tolki pryvykaje da prezydenckaha kresła.

Anhieła Merkiel — baraćbitka za klimat

Sioleta kanclerka Niamieččyny prymaje haściej, tamu jana ŭ mnohim vyznačaje paradak dnia samitu. U centry ŭvahi dla Merkiel, byłoj ministarki achovy navakolla — vypracoŭka adzinaj mižnarodnaj palityki ŭ baraćbie z klimatyčnymi źmienami. Jaje formuła: «Anijakich zahannych kampramisaŭ». U toj samy čas jana, adnak, nie źbirajecca zahaniać u kut Buša, dla jakoha industryjnyja intaresy svajoj krainy pakul što pieravažvajuć ekalahičnyja.

Džordž Buš — pryncypovy samastojnik

Davodzicca pryznać — niahledziačy na chaos u Iraku, Buš, jak i raniej, prylataje na samit kiraŭnikom vialikaj dziaržavy. Jahony «mesydž»: ZŠA nie advaročvajucca ad suśvietnych prablemaŭ, ale majuć prava vyrašać ich, nie pytajučysia ŭ anikoha. Buš pryvozić na samit ambitnyja nacyjanalnyja prajekty — razbudovu systemy procirakietnaj abarony ŭ Centralnaj Eŭropie, 30 młrd dalaraŭ na baraćbu sa ŚNIDam u Afrycy i novuju amerykanskuju inicyjatyvu pa baraćbie z paciapleńniem klimatu.

Uładzimir Pucin — razzłavany dziudaist

Možna ŭjavić, jaki vystup moh by zładzić duet Šroder‑Pucin pad akampanement Bierłuskoni dy siabroŭskija žesty Šyraka. Ciapieraka ŭ Pucina «siabroŭ pa łaźni» ŭ «vosiemcy» pamienšała. Kali nie skazać bolej — ich tam u jaho prosta niama. Zrešty, mahčyma, palityčnaja bojka — akurat toje, što patrebna čekistu‑dziudaistu pierad prezydenckimi vybarami kab nabrać punkty — ci to sabie, ci to pierajemniku, a ŭ lubym vypadku — svajmu palityčnamu režymu.

Nikala Sarkazi — śviežańki hurok

Nikala Sarkazi prezydenctvuje ŭ Francyi jašče tolki try tydni. Da jaho pryhladajucca ź cikavaściu, jak i jon da ŭsich. Pakul što Sarkazi pazycyjanuje siabie jak prahmatyka, jaki nastrojeny na praduktyŭny dyjaloh z usimi. Da Pucina jon stavicca pabłažliva — maŭlaŭ, Rasieju treba supakoić, da Buša — z bolšaj pavahaj, čym Šyrak, jaki supierničaŭ z Amerykaj. Važnyja pytańni dla Sarkazi — klimat i Afryka, adkul u Francyju lijecca patok emihrantaŭ. Ryzykniem vykazać mierkavańni, što mienavita ad Sarkazi Pucin pačuje najbolš prykraj krytyki.

Toni Błer — u čakańni adpačynku

Toni Błer stomleny. 10 hod na pasadzie premjera — nia žarciki. Błer sychodzić ź vialikaj palityki pryncypova i kančatkova. Tamu ad jaho možna čakać šyrokich palityčnych žestaŭ. Palityk moža dazvolić sabie parazmaŭlać na temy, jaki kłapociać suśviet. Najpierš, badaj, pra klimat — apošnim časam Brytanija nadta aktyŭna pracuje ŭ hetym nakirunku, choć i paźbiahaje nadta złavać svajho hałoŭnaha sajuźnika — ZŠA.

Ramana Prodzi — siem raz admier, adzin adrež

Prodzi, były prezydent Eŭrakamisii, — profi ŭ pytańniach mižnarodnaha ŭzajemadziejańnia na vysokim uzroŭni. Praŭda, da hałoŭnych prablemaŭ samitu mała spravy jak samim italjancam, tak i ŭradu Prodzi — chapaje ŭnutranych prablemaŭ. Tym bolš, što padciskaje apazycyja na čale z Berluskoni, kiroŭnaja kaalicyja biaskonca svarycca... Rezkich vypadaŭ i niestandartnych rašeńniaŭ ad jaho čakać nia varta.

Sindzo Abe — abjadnalnik

Kaniok japonskaha premjera — krytyka Paŭnočnaj Karei. Dla jaho važna, kab samit Vialikaj Vosiemki jak maha bolš rašuča zapatrabavaŭ ad Paŭnočnaj Karei admovy ad jadziernaj prahramy. Sindzo Abe taksama pryvioz na samit ambitny plan zmahańnia sa źmienami klimatu. Hałoŭny jahony punkt — udzielničać pavinny ŭsie. Biez ZŠA, Kitaju i Indyi sprava nia ssuniecca ź miortvaj kropki.

Styven Harper — miratvorac

Styven Harper, kanadzki premjer, źbirajecca zrabicca na samicie pasiarednikam, jaki niejak abjadnaje intaresy krainaŭ vosiemki, a taksama inšych bujnych krainaŭ, zaprošanych na samit u jakaści naziralnikaŭ — Brazylii, Kitaju, Indyi, Meksyki i Paŭdniovaafrykanskaj Respubliki. Harper padkreślivaje, što źmianšeńnie vykidaŭ u atmasferu — adna z hałoŭnych metaŭ Kanady, i što inšyja krainy pavinny kaardynavać palityku ŭ hetaj sfery, stvarać prahramy nie jak alternatyvu isnujučym prahramam, a jak dapaŭnieńnie da ich. Voś tolki jak heta stasujecca z faktyčnym vychadam Kanady z Kijockaha pratakołu?

Aleś Kudrycki

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0