Aleś ARKUŠ
Dzień muzejaŭ
Hałoŭnym śviatam u Połacku robicca Mižnarodny dzień muzejaŭ, jaki ŭsio prahresiŭnaje čałaviectva adznačaje 18 traŭnia. Jano nie takoje masavaje i pampeznaje, jak Dzień pieramohi, ale žyvoje i źmiastoŭnaje. 9 traŭnia pa savieckaj zaviadzioncy paspalityja pałačanie — dosyć masavaja ich katehoryja — adznačali śviata la Kurhanu Nieśmiarotnaści. Usio heta nazyvajecca narodnymi hulańniami: ź mitynham-rekvijemam, uskładańniem kvietak, zapalvańniem «viečnaha ahniu», šeściem veteranaŭ i mastackaj samadziejnaściu, a bližej pad viečar — pjanymi pad kožnym kustom i kułačnymi spabornictvami ŭnukaŭ i praŭnukaŭ pieramožcaŭ.
Zusim pa-inšamu prajšoŭ dzień 18 traŭnia. Mierapryjemstvy pačalisia ŭ krajaznaŭčym muzei, supracoŭniki jakoha padrychtavali novuju vystavu «Čas i hrošy». Heta svajeasablivaja historyja Połacku XX st., vykładzienaja z dapamohaj hrašova-kredytnych znakaŭ. Cikava paraŭnovać charčovyja kartki 20-ch i 90-ch hadoŭ. Nia mienš cikava razhladać šmatkolernuju i šmatpamiernuju «banistyku». Za škłom usialakija čyrvoncy, skarbovyja bilety, «kieranki», zakładnyja, akcyi, ablihacyi, pazykovyja listy, latarejnyja bilety, kartki na chleb i harełku, «zajčyki».
Z vystavy možna daviedacca, što vykładčyk połackaj nastaŭnickaj seminaryi M.Łaskovič — u ekspazycyi majecca dakument — atrymlivaŭ u miesiac 91 rubiel 64 kapiejki (biez uliku roznych dapłataŭ i vydatkaŭ na charčavańnie). Pobač ceny tavaraŭ i pasłuh. Funt (0,4 kh) cialaciny 1-ha hatunku kaštavaŭ 15 kap., funt vendžanaj kiłbasy — 22 kap., dziasiatak jajek — 20 kap. Usio heta — u 1913 hodzie. Pry kancy ekspazycyi možna pacikavicca zarpłataj vykładčyka połackaha pedkaledžu ŭ naš čas. U siarednim u miesiac jon maje krychu bolej za 20 tys. rubloŭ (staŭka pieršaj katehoryi). Pobač ceny. Pierakazvać niama patreby — kožny viedaje sam. Na hetaj ža vitrynie pieradvybarčyja i referendumnyja «tezy» pieršaha biełaruskaha prezydenta. Kali pieraličyć dźvie zarpłaty ŭ stratehičnyja dla Biełarusi jajki, dyk atrymajem, što M.Łaskovič moh nabyć 458 dziasiatkaŭ, a jahony kaleha-ananim z dalokaha 2000-ha ŭsiaho kala 50-ci. Rehres, jak bačym, vidavočny. Tamu pokazka z časoŭ kastryčnickich zakałotaŭ — «niama hrošaj ni kapja, raźmianicie dziesiać miljonaŭ» — siońnia nie vyklikaje navat iraničnaj paśmieški.
A ŭ muzei knihadruku adbyłosia adrazu niekalki mierapryjemstvaŭ. Adkryłasia vystava skulptury maładoha mienskaha skulptara Paŭła Vajnickaha «Čas, jaki spyniŭsia ŭ domie №22» — pieršaja persanalnaja vystava mastaka. Nietradycyjna dla hetaha «važkaha» žanru vyhladaje aŭtapartret skulptara — kletka-hałava z drotu, u jakoj siadzić maleńki papuha. Pad čas prezentacyi ptuška maŭčała. Było b dvojčy aryhinalna, kab papuha hučna pramoviŭ niešta kramolnaje. Byŭ by syntez skulptury j cyrku.
Paśla ŭ hetym samym muzei pačaŭsia kancert viaskovaj muzyki 20–30-ch hadoŭ, toj, jakaja hučała na praściahu ad Varšavy da Smalensku. Ihraŭ hurt u składzie viadomaha mastaka i falklarysta Alesia Łasia i jahonych siabroŭ z Polščy Ahaty Adamkovič i Piatra Piščatoŭskaha. Valsy, kadryli i, viadoma, polečki.
Pjanych u hety dzień ja nia bačyŭ. Viartajučysia damoŭ, pobač z adnoŭlenym sioleta domam hubernatara, ciapier «Biełahraprambankam», znajšoŭ kavałak zialonaj kafli XVII st., takoj u majoj kalekcyi jašče nie było.
Kamientary