У рамках новай акцыі «Сакрэтная гісторыя Літвы» рэдакцыя Arche прапануе публікацыі, раней недаступныя беларускаму чытачу.
Найперш праз моўны бар'ер, бо большасць іх была напісаная ў арыгінале на замежных мовах. Шэраг з іх выйшаў па-літоўску, г. зн. на мове, якою валодаюць лічаныя беларускія гісторыкі, не кажучы пра масавага чытача. Былі і ншыя прычыны, перадусім ідэалагічныя — беларусам было забаронена ведаць ключавыя аспэкты сваёй нацыянальнай гісторыі.
Прыкладам, манаграфія польскага гісторыка Ежы Ахманьскага «Літоўская этнічная мяжа на ўсходзе ад племянной эпохі да ХVІ стагоддзя» была апублікаваная ў выдавецтве Познаньскага ўніверсітэта ў 1981 годзе, але з пункту гледжаньня савецкіх уладаў была настолькі ерэтычнаю, што да развалу СССР захоўвалася ў спецфондах лічаных беларускіх бібліятэк.
А ўсё таму, што насуперак панславісцкім тэорыям яна недвухсэнсоўна сцьвярджала, што славянскае насельніцтва было прышлым у Беларусі. І нават на ейным ўсходзе, прыкладам, пад Оршаю, яшчэ 6-7 стагоддзяў захоўваліся выспы балцкага насельніцтва. Не кажучы пра ваколіцы Мінска — Заслаўе, Ракаў, Івянец. Гэтая манаграфія друкуецца ў складзе часопіса Arche № 2 (147) — 2016. Гісторыя старажытнага Наваградка.
Большасьць публікацыяў асвятляюць з нечаканага для беларускага чытача ракурсу гісторыю Вялікага Княства Літоўскага.
Ягоным самым пачаткам прысвечаная манаграфія Стывена Роўэла «Уздым Літвы: паганская імперыя ў Цэнтральнай і Усходняй Еўропе, 1295—1345», знаёмства зь якою выклікае шок у чытача, выхаванага на кнігах Міколы Ермаловіча.
Дакладны ды ўсёабсяжны аналіз паходжаньня, уладанняў і матрыманіяльных стратэгіяў эліты ВКЛ вы знойдзеце ў кнізе літоўскага гісторыка, дэкана гістарычнага факультэта Віленскага ўніверсітэта Рымвідаса Пятраўскаса «Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.: Склад — структура — улада».
Праца літоўскага гісторыка Антанаса Цілы «Скарб Вялікага Княства Літоўскага падчас Дваццацігадовай вайны (1648—1667 гг.)» прысьвечаная тэме, якая фактычна не распрацоўвалася беларускімі гісторыкамі — функцыянаваньне дзяржаўнага бюджэту ВКЛ, збор і размеркаваньне падаткаў.
Аўтар бачыць адназначны выраз патрыятызму насельнікаў цэнтральных і ўсходніх частак княства (цяперашняе Магілёўшчыны й Меншчыны) у тым, што яны не пераставалі плаціць падаткі ў дзяржаўны літоўскі скарб нават у разгар адной з самых крывавых войнаў у беларускай гісторыі — т.зв. «Невядомай вайны» сярэдзіны XVII ст.
Баявым дзеяньням на ўсходзе ВКЛ і фармаванню мяжы паміж Масквою й ВКЛ прысвечаная манаграфія заўчасна памерлага беларускага гісторыка Віктара Цемушава «На ўсходняй мяжы Вялікага Княства Літоўскага (сярэдзіна XIV — першая палова XVI ст.)».
Даведацца пра тое, як атрымаць гэтыя ды іншыя папяровыя і электронныя выданні выстаўленыя на акцыю «Сакрэтная гісторыя Літвы», можна на сайце Arche.
Акцыя дзейнічае ад 15 да 25 чэрвеня.
Таццяна Зарэцкая больш не эстонская стартаперка. Цяпер яна спрабуе стаць пасярэдніцай інвестараў у Саудаўскай Аравіі25
Каментары