Культура2424

Шагал, Суцін, Бакст… Што зрабіць, каб свет пачаў іх лічыць выхадцамі з Беларусі? 

Многія геніі родам з Беларусі, але свет гэтага не ведае, бо яны сталі вядомыя, калі Беларусь не была незалежнай. У некаторых еўрапейскіх музеях нашы мастакі дагэтуль падпісаны як ураджэнцы Расіі. Што можна зрабіць, каб змяніць сітуацыю?

Марк Шагал. «Лёзна», 1908 год. Крыніца: commons.wikimedia.org

Ці ведае свет, што Шагал і Суцін з Беларусі

Заходнія музеі прызналі ўкраінскае паходжанне шматлікіх вялікіх мастакоў. Некалькі дзён таму ў найбуйнейшым нью-ёркскім музеі Метраполітэн пачалі падпісваць Архіпа Куінджы як мастака з Украіны, бо яго родны горад — Марыупаль.

З беларускімі творцамі сітуацыя неадназначная.

Сайт вялікага аўкцыённага дома Sotheby's лічыць Хаіма Суціна, ураджэнца Смілавічаў — мястэчка за 30 км на ўсход ад Мінска, — «народжаным у Літве». Леў Бакст з Гродна, без якога знакамітыя дзягілеўскія «Рускія сезоны» не былі б такімі, якімі іх памятае свет, шмат дзе названы «рускім мастаком» (доказы тут і тут). У цэнтры Жоржа Пампіду ў Парыжы подпісы пад палотнамі: «Марк Шагал, нарадзіўся ў Віцебску, Расія» і «Хаім Суцін, нарадзіўся ў Смілавічах, Літва». І гэта толькі некалькі прыкладаў.

Прадстаўніца па нацыянальным адраджэнні Аб’яднанага пераходнага кабінета Аліна Коўшык расказвае, што такія выпадкі яе камандзе вядомыя:

«Вельмі часта гэта звязана перадусім з мастакамі беларускага паходжання, якія збольшага працавалі ў Францыі, і часта гэта бывае ў французскіх музеях. Я сама неяк бачыла, як Марк Шагал быў падпісаны як мастак з Расіі.

На гэта мы звярталі ўвагу французскіх чыноўнікаў, на што нам адказалі, што ў часы Шагала Беларусь была часткай Расіі. Мы тады звярнулі ўвагу на тое, што іншыя мастакі, напрыклад, польскага ці ўкраінскага паходжання, падпісваюцца згодна з іх нацыянальнай прыналежнасцю, абмеркавалі гэта з амбасадарам Францыі ў Беларусі Нікаля дэ Лякостам».

Аліна Коўшык мяркуе, што тут многае залежыць ад дзяржаўнай палітыкі. Палякі і ўкраінцы займаліся працай на ніве культурніцкай дыпламатыі, якую не выконвала сучасная беларуская дзяржава, і таму цяпер свет ведае паходжанне польскіх і ўкраінскіх творцаў. Вельмі важна, каб і беларусы ўзяліся за гэтую справу:

«Гэта адна з роляў прадстаўніцтва па нацыянальным адраджэнні, то-бок мы фактычна бяром на сябе ў гэтым дзяржаўныя функцыі. Нашы рэсурсы непараўнальныя з рэсурсамі цэлай краіны, але мы бачым гэтыя праблемы і вельмі хацелася б, каб яны вырашаліся. Гэта не вельмі хуткая праца, але важна яе весці ўжо зараз».

Леў Бакст. Дэкарацыі да балета «Шахерэзада», 1909—1910 гады. Крыніца: flickr.com

Аляксандр Чахоўскі, дырэктар у справе культурнай дыпламатыі Беларускай рады культуры, пацвярджае, што аналагічных выпадкаў шмат: «У мінулым годзе, калі я наведваў ЗША, бачыў, што ў прыватных музеях і галерэях творы Марка Шагала падпісаныя як творы беларуса, але і багата дзе пішуць, што ён рускі. Я сустракаўся з менеджментам знакамітага музея МоМА ў Нью-Ёрку, дык у ім Шагал падпісаны карэктна, як той, хто нарадзіўся ў Беларусі, пры гэтым у адным з вашынгтонскіх музеяў Шагала назвалі рускім. Менеджар МоМА сказаў мне, што яны ўвогуле хочуць адысці ад канцэпцыі подпісу нацыянальнасцей, бо ў англійскай мове nationality — гэта хутчэй не пра нацыянальнасць, а пра грамадзянскае паходжанне. Таму яны цяпер проста пішуць, адкуль быў мастак».

Што можна зрабіць

У 2021 годзе, расказвае Аляксандр Чахоўскі, у Беларускую раду культуры звярнулася дыяспара беларусаў у Фінляндыі. Там праходзіла выстава Марка Шагала, і ён і на выставе, і ў медыя быў падпісаны як руска-французскі мастак.

З дапамогай мастацтвазнаўцаў прадстаўнікі рады напісалі да арганізатараў адпаведны ліст, тыя яго ўлічылі, і медыя дадаткова патлумачылі, хто такі Марк Шагал і што ён не зусім рускі. Свет ведае мастакоў таго часу з Фінляндыі, Літвы, Грузіі — і што, яны ўсе рускія?

Так што паспяховыя прэцэдэнты ўжо ёсць. Зараз Рада культуры пачала збор інфармацыі пра такія выпадкі, каб зразумець, хто, дзе і як падпісаны.

Ёсць і першыя дасланыя лісты, на частку з іх ужо атрыманыя станоўчыя адказы з падзякай за тлумачэнне і з паведамленнем пра тое, што няправільныя надпісы плануюць змяніць. 

Сярод магчымых удзельнікаў супольнай працы Аліна Коўшык бачыць Беларускую раду культуры і іншыя культурніцкія арганізацыі, а таксама беларускія дыяспары і народныя амбасады. Іх удзел тым больш важны, што дыяспары шмат дзе маюць афіцыйны статус, і таму іх слова было б больш важкае. Людзям, якія непасрэдна знаходзяцца ў еўрапейскіх краінах, прасцей камунікаваць з уладамі і дамагацца пэўных змен.

«Гэта дапаможа свету зразумець, хто такія беларусы»

«Было б цудоўна, каб такія ініцыятывы зыходзілі ад беларусаў, у тым ліку ад беларусаў замежжа, а мы гатовыя гэта палітычна падтрымліваць, наколькі мы зможам. Гэта справа ўсіх нас — змагацца за нашу краіну і за сябе, гэта не толькі абавязак Святланы Ціханоўскай ці Аб’яднанага пераходнага кабінета», — лічыць Аліна Коўшык.

Хаім Суцін. «Авечка за агароджай», 1940 год. Крыніца: commons.wikimedia.org

Яна мяркуе, што зараз той гістарычны момант, калі ёсць шмат шансаў на поспехі для беларусаў у розных галінах, таму і трэба смела весці гэтую працу і адстойваць беларускую спадчыну, што важна для захавання нашай незалежнасці і ідэнтычнасці. 

Рада культуры думае запусціць таксама асобную інфармацыйную кампанію пра мастакоў віцебскай школы.

«Цягам апошніх 200—300 гадоў тэрыторыі дзяржаў моцна змяняліся, і, магчыма, мастакі не ўспрымалі сябе як беларусаў. У нашай краіны, нашай нацыі і ўвогуле самой назвы «Беларусь» ёсць шмат розных акалічнасцяў. Але цяпер мы кажам пра стан свядомасці, пра тую культуру і мастацтва, якія фактычна сфармавалі гэтую нацыю. Таму мне падаецца вельмі важным, каб людзі ва ўсім свеце ведалі, што гэтыя знакамітыя творцы нарадзіліся ў Беларусі, рабілі тут свае творчыя крокі, атрымлівалі першую адукацыю. Гэта дапаможа свету зразумець, што такое Беларусь і хто такія беларусы», — падсумоўвае Чахоўскі.

«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны

ПАДТРЫМАЦЬ

У Беларусі зрабілі гадзіннік з карцінамі вядомага ўкраінскага мастака

У ЗША з’явяцца муралы на беларускую тэматыку

Маеце ідэю digital-праекта для беларускай культуры? Вось дзе можна яе прэзентаваць

Каментары24

  • Дзіўнае пытанне
    25.02.2023
    А навошта? І якім месцам яны беларусы? Калі не памыляюся, аніводзін з іх ніколі не самавызначаўся беларусам. 

    Дарэчы, не выпадкова яны сталі культавымі фігурамі у невероятных, бо невероятные ў масе такія ж самыя маскоўцы з беларускім пашпартам.    
  • Алесь
    25.02.2023
    Задзяўблі. Дайце жыдоўскім мастакам быць жыдамі. Сканцэнтруйцеся на сваіх, на беларускіх.
  • Прузына
    25.02.2023
    Аднойчы я размау́ляла з французам які спытау́ся адкуль я, калі я сказала што з Беларусі, ëн адказау́ што не ведае такой краіны, я кажу : гэта краіна дзё нарадзіу́ся Шагал, а ëн кажа "я былу́ упэунены што Шагал у Расеі нарадзіу́ся"

«Твой і за магілаю». Знойдзеныя лісты Каліноўскага да каханай раскрываюць яго фенаменальную псіхалогію

«Твой і за магілаю». Знойдзеныя лісты Каліноўскага да каханай раскрываюць яго фенаменальную псіхалогію

Усе навіны →
Усе навіны

Выжылых на борце самалёта, што разбіўся ў Вашынгтоне, няма. У самалёце было некалькі фігурыстаў

Эдуарду Бабарыку споўнілася 35 гадоў1

Мясаеды маюць больш шанцаў знайсці сабе пару — даследаванне4

Падчас мемарыяльных мерапрыемстваў у Аўшвіцы Ціханоўская сустрэлася з Чарльзам Кушнерам9

У Сумах шахед ударыў па шматпавярховіку: чатыры чалавекі загінулі, дзевяць параненых

Злодзей залез у кватэру праз дах, спусціўшыся ў кватэру праз паверх на вяроўцы

Трамп вышле студэнтаў, што падтрымалі напад ХАМАС на Ізраіль11

«Транзіт можа адбыцца толькі пад Колю». Латушка прапануе ўважліва сачыць за кар'ерай малодшага сына Лукашэнкі13

Жыхар Магілёва прадае 20-капеечную манету за 480 рублёў. У чым яе асаблівасць?2

больш чытаных навін
больш лайканых навін

«Твой і за магілаю». Знойдзеныя лісты Каліноўскага да каханай раскрываюць яго фенаменальную псіхалогію

«Твой і за магілаю». Знойдзеныя лісты Каліноўскага да каханай раскрываюць яго фенаменальную псіхалогію

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць