«Настолькі яму было важнае святло ў родным акне». Як дзяўчына кранальна дапамагае беларусам-эмігрантам «вярнуцца» дадому

Ксюша — 28-гадовая дзяўчына, якая сумясціла сваю любоў да фатаграфіі і відэамантажу з талентам быць чулай і дапамагаць людзям. У дадзеным выпадку гаворка ідзе пра беларусаў у эміграцыі, якія вельмі сумуюць па доме.

Дзяўчына здымае для іх месцы, якія яшчэ нядаўна былі іх домам — вуліцы, па якіх яны хадзілі ў дзяцінстве; школы, у якіх вучыліся; дамы, у якіх нарадзіліся і выраслі… Усё тое, што назаўжды запісана ў памяці, але да чаго праз цяпер у шмт каго няма магчымасці вярнуцца.

«Калі ўбачу дом, мне дакладна стане лягчэй»

Нягледзячы на ўсе засцярогі, звязаныя з сітуацыяй у краіне, дзяўчына застаецца жыць і працаваць у Беларусі.

«Вельмі перажывала, калі пачаліся размовы а-ля «хто не з'ехаў, той ябацька». Мне тады хацелася крычаць: «Гэта не так, ёсць людзі, якія не могуць з'ехаць па сваіх прычынах. Хвароба блізкіх, сямейныя абставіны, маленькія дзеці, якіх за мяжой вельмі складана падняць… Потым зразумела, што крыўдзіцца — шлях у нікуды. Я проста стала рабіць, што магу, каб не звар'яцець, каб хоць неяк несці ў свет дабро, ці што. А не ўсё, што нас цяпер так шчыльна акружае», — распавядае дзяўчына.

Ксенія займаецца фатаграфіяй ужо больш за дзесяць гадоў. Да сваёй новай «справы» яна прыйшла выпадкова:

«Усё пачалося з просьбы маёй сяброўкі, якая, як і многія, ратуючыся, з'ехала ў Літву. Яна папрасіла зняць домік яе бабулі і дзядулі ў вёсцы. Яны гадавалі яе замест бацькоў, там прайшло яе дзяцінства. Дом так часта стаў сніцца ёй па начах, што яна хацела пабываць там, што б там ні было. Казала мне: «Не ведаю чаму, але калі ўбачу гэты дом, мне дакладна стане лягчэй». 

Сваякоў, якія маглі з'ездзіць у гэтую вёску, у Беларусі ў дзяўчыны не засталося. Ды і такую дзіўную, на першы погляд, просьбу, агучыць ёй было няпроста нават блізкай сяброўцы.

«Я чамусьці так праніклася…Вырашыла паехаць і зрабіць для яе хоць нешта прыемнае — маленькі фільм пра яе дзяцінства. У тым доме больш ніхто не жыве, але засталася лавачка, на якой мая сяброўка з бабуляй летам пілі гарбату, і адрына, якую дзядуля пабудаваў сваімі рукамі. Я зняла серыю фота, некалькі відэа, змантавала… Спачатку даслала фота. На адным з іх быў увасоблены закат над іх ужо зарослым агародам, і тую самую лавачку каля дома. Яна так моцна плакала… Столькі эмоцый у яе было».

Ксенія падумала, што такія пачуцці цяпер могуць адчуваць многія беларусы, якія пазбаўляліся дома.

Рабіць грошы на гэтых пачуццях у яе не было і ў думках.

«У вольны час я ўсё роўна падарожнічаю па Беларусі, люблю фатаграфаваць нашыя краявіды. Падумала, што магу проста пытацца ў беларусаў, па якіх месцах яны сумуюць больш за ўсё, і, калі будзе надвор'е і жаданне, — выбіраць іх кірунак для сваіх фотавылазак. Такі вось парыў», — успамінае Ксенія.

Павялічыць

«Гісторыі пра любоў, боль і вельмі моцных людзей»

У той жа вечар дзяўчына размясціла паведамленне ў групах эмігрантаў у трох краінах. У сваім пасланні яна распавяла гісторыю той самай сяброўкі і прапанавала зрабіць такі ж падарунак яшчэ тром чалавекам. Бязвыплатна, але без дэдлайнаў… Ксюша і ўявіць не магла, што ўжо праз пару гадзін яе літаральна заваляць паведамленнямі і вар'яцкі кранальнымі гісторыямі жыцця беларусаў, якія вымушана пакінулі свае родныя мясціны.

«Адзін хлопец, які цяпер знаходзіцца ў лагеры бежанцаў у Нямеччыне, папрасіў мяне проста падысці да яго дома і сфатаграфаваць акно з уключаным святлом. Менавіта з уключаным. Настолькі яму было важнае святло ў родным акне … хай нават цяпер у яго кватэры жывуць іншыя людзі і, магчыма, гэты хлопец у яе больш ніколі не вернецца», — успамінае Ксенія.

Са слоў дзяўчыны, у многіх з тых, хто ёй напісаў у той вечар, па розных прычынах амаль не засталося сваякоў і сяброў у Беларусі. Некаторыя пакідалі дамы цэлымі сем'ямі, у кагосьці за час эміграцыі блізкія людзі памерлі, чыесці родныя сядзяць, камусьці проста няёмка прасіць…

«Некаторыя гісторыі настолькі бяруць за душу, што хоць сцэнар для фільма пішы, ці кнігу. Кнігу чалавечых лёсаў. Гэта былі б гісторыі пра любоў, боль і вельмі моцных людзей…», — уздыхае наша суразмоўца. — Калі шчыра, я і ўявіць не магла, што людзі могуць быць так моцна прывязаныя да свайго месца».

«Я проста паказала дарогу дадому»

Ксюша прызнаецца, што кожная гісторыя для яе — гэта асобнае жыццё. Дзяўчына распавядае пра тыя просьбы, што найбольш запомніліся.

Адна з іх паступіла ад хлопца. Ён вельмі прасіў зняць відэа дарогі, якая вядзе да яго дома.

«Ён распавёў, што чамусьці ўвесь час прайграе ў памяці дарогу, па якой калісьці кожны дзень вяртаўся дадому, — распавядае дзяўчына. — У нейкі момант ён стаў забываць дэталі… Усё ж амаль чатыры гады прайшло. І яго гэта спалохала. Я зняла для яго дарогу дадому, у ранішнім тумане. І ён мне напісаў: «Унутры нешта перавярнулася. Гэта было, як вярнуцца дадому».

Яшчэ адна запомнілася гісторыя — просьба пажылой сямейнай пары, якая выехала за мяжу ўслед за сваімі дзецьмі і ўнукамі. Яны папрасілі зняць іх стары дом у Гомельскай вобласці і могілкі, дзе пахаваныя іх бацькі.

«Нават намалявалі мне карту, каб я змагла знайсці месца, — успамінае Ксюша. — Калі я адправіла ім фатаграфіі, яны ператэлефанавалі і распавялі, што цяпер кожны тыдзень раздрукоўваюць адну з фатаграфій, якія я ім выслала, ставяць на бачнае месца ў кватэры, і так, тыдзень за тыднем, новая фатаграфія нагадвае пра дом і пра ўсё, што з ім звязана».

Яшчэ з адной незвычайнай просьбай да дзяўчыны звярнуўся беларус, які цяпер разам з сям'ёй жыве ў Чэхіі. Ён папрасіў зняць квітнеючую яблыню, якая расце ў садзе іх дома.

Павялічыць

«Гэты мужчына быў дзіцем, калі саджаў гэтае дрэва са сваім бацькам, — пераказвае дзяўчына гісторыю беларуса, які звярнуўся да яе. — Дрэва вырасла. Прыехаць у свой стары дом ён не можа, але хоча паказаць сваім дзецям, што такое сувязь пакаленняў. Для яго гэта не проста дрэва, гэта карані. Яны застануцца, нават калі ён ніколі не зможа вярнуцца дадому».

Ужо сёння за свае паслугі Ксюша ўсё ж атрымлівае, хоць сімвалічную, але плату. Ніякіх цэннікаў у дзяўчыны няма. Выстаўляць рахунак за тое, каб людзі маглі бачыць свой дом, у яе разуменні, занадта жорстка для беларусаў, якія за свой выбар і без таго заплацілі занадта дарагую цану.

Павялічыць

«Да таго ж у некаторых, хто цяпер не дома, лішніх грошай проста няма. Для многіх жыццё ў эміграцыі стала сапраўдным выпрабаваннем, — кажа Ксюша. — Але ёсць людзі, якія могуць сабе гэта дазволіць. Часцей за ўсё айцішнікі, бізнесмены… Я высылаю ім відэа, а яны просяць рахунак — «не ў якасці аплаты, у якасці падзякі». Так і кажуць: «Хай гэта будуць грошы на бензін, каб вы змаглі парадаваць не толькі нас». Мне вельмі прыемна. І ў такім выпадку я не адмаўляюся».

З пачатку 2020 года Беларусь, па падліках сацыёлагаў, маглі пакінуць 500—600 тысяч беларусаў. Гэта, паводле ацэнак розных арганізацый, прыкладная колькасць палітычных эмігрантаў і ўцекачоў, якія былі вымушаныя з'ехаць праз масавыя рэпрэсіі і ціск уладаў. Усе гэтыя людзі шукаюць бяспеку ў розных краінах, але іх сэрцы застаюцца ў Беларусі. Тыя, хто вяртаюцца, рызыкуюць быць затрыманымі і асуджанымі па сфабрыкаваных абвінавачваннях.

«Я не магу змяніць сістэму, але магу хаця б падтрымліваць тых, хто апынуўся не дома за сваю праўду. Хачу, каб яны ведалі — іх карані жывыя».

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0