Камэта-мятла

Алег Дзярновіч піша пра абскурантызм палітыкаў і астролягаў.

У жніўні 2006 г. прэзыдэнт Асацыяцыі авэстыйскай астралёгіі Павал Глоба назваў Беларусь цэнтрам Эўропы і паабяцаў нязьменнасьць курсу краіны, прынамсі, да 2016 г. Галоўным астралягічным аргумэнтам гэтага прагнозу, шырока прадубляванага беларускімі ды расейскімі мэдыямі, стала тое, што Аляксандар Лукашэнка прыйшоў да ўлады ў 1994 г., «калі адбылася найрадчэйшая зьява – на Юпітэр упала камэта і раскалолася на 22 кавалкі».

17 траўня 1994 г. арбітальны тэлескоп Габл (HST) зьняў фантастычнае відовішча гэтай катастрофы сапраўды касьмічнага маштабу – на падлёце да Юпітэра зь ягонымі пастэльнымі колерамі чырвоныя фрагмэнты камэты расьцягнуліся на даўжыню 1,1 млн кілямэтраў, а гэта тры інтэрвалы паміж Зямлёй і Месяцам. Глоба, як гэта ў яго часта здараецца, паблытаў «дэталі» – фрагмэнтаў было не 22, а 21, і ўтварыліся яны не ад сутыкненьня з плянэтай, а менавіта самі фрагмэнты камэты P/Shoemaker ударылі па Юпітэру. Вельмі цікавай, нават для атмасфэры паноўнага ў Беларусі абскурантызму, стала сама практыка выкарыстаньня астралягічных прагнозаў для прадказаньня палітычнай сытуацыі.

У тыя ж самыя жнівеньскія дні майго астралягічнага знаку Льва ў 2006 годзе мне ў рукі трапіла выданьне перакладу з польскай на расейскую мову кнігі сэнатара Рэчы Паспалітай XVIII ст. Яна Малахоўскага, які быў аматарам астраноміі і астралёгіі. Малахоўскі зрабіў апісаньне камэты Шэзо, якую назіралі ў небе з 10 студзеня па 3 сакавіка 1744 г. Аўтар з высокай дакладнасьцю назваў каардынаты камэты і апублікаваў каталёг вядомых на той час камэтаў ад Стварэньня сьвету да XVIII ст., а ў ягоных камэнтарах можна пабачыць, як завострывалася мастацтва палітычнай сатыры.

Камэта Шэзо была вельмі нязвыклым аб’ектам і найярчэйшай камэтай XVIII ст. – яе галаву бачылі нават удзень. У некаторых месцах назіраньня камэта мела 6 хвастоў, што было, магчыма, зьвязанае з пэрыядычнымі выкідамі зь ядра.

Але і лёс зьяўленьня перакладу працы Малахоўскага абстаўлены дзіўнымі знакамі. Укладальнік знайшоў фаліянт у Фондзе Радзівілаў Нацыянальнага гістарычнага архіву Беларусі. Амаль адначасова з Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі зьніклі кнігі, сярод якіх была праца Готфрыда Гойнзіюса «Апісаньне камэты, якая зьявілася ў 1744 годзе...», што нарабіла вялікага шуму ў прэсе. Так, гэтыя дзьве кнігі прысьвечаныя адной і той жа камэце Шэзо.

Вышэй я напісаў «укладальнік» кнігі. Потым жа высьветлілася, што гэта ўкладальніца – менскі астроляг Галіна Гайдук. Ва ўсёй жа кнізе я не знайшоў яе поўнага імя. Існуе такая кніжная традыцыя, замацаваная ў савецкія часы, калі на вокладку выносяць толькі ініцыялы і чытач не заўжды можа граматычна правільна праскланяць імя аўтара, бо ня ведае, хто гэта – жанчына ці мужчына. Увогуле, да рэдактуры выданьня шмат іншых заўваг. Напрыклад, укладальніца піша пра супрацоўніцтва з «славяністкай» Пацехінай. Напэўна, на пачатковых стадыях мелася на ўвазе «паляністка», але потым узьнікла новае слова, якога няма ў слоўніках (там ёсьць толькі «славістка»). Далей усё ж робіцца зразумелай гэтая фройдаўская памылка, бо Галіна Гайдук спрабуе разважаць пра «славянскую астралёгію», залічыўшы сюды і Малахоўскага. Нават аналіз прадмовы да кнігі сьведчыць, наколькі беспэрспэктыўныя гэтыя спробы. Мы можам казаць пра эўрапейскую астралёгію ці, напрыклад, пра авэстыйскую традыцыю ў астралёгіі, але вылучэньне асобнай славянскай астралёгіі выглядае цалкам штучна.

Асноватворная ідэя астралёгіі заключаецца ў тым, што прасторава-часавая арганізацыя зьяваў і аб’ектаў анізатропная, гэта значыць неаднолькавая, і кожны момант часу ўнікальны паводле сваіх глыбінных праяваў. Такім чынам, згодна з астралёгіяй, вывучаючы асаблівасьці момантаў часу, можна вызначыць тэндэнцыі далейшага разьвіцьця зьяваў і аб’ектаў. Астролягам, што ставяць свае мэтады на службу асобным палітычным рэжымам, я хацеў бы прыгадаць словы Яна Малахоўскага, якімі ён скончыў сваю кнігу: «Бачачы гэтае прадвызначэньне ды падпарадкоўваючыся знакам... няхай шчыра цяпер аддаюцца Богу, каб не атрымалі па галаве мятлой».

❏

Малаховский, Ян. Экспериментальная практика о кометах / Пред. и коммент. Г.В. Гайдук; Пер. с польск. Е.А. Потехиной. — Минск: РІВШ, 2006. — 120 с.: ил.

❏

Фота photo.bymedia.net

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0