9 мая для Беларусі: дзень неадназначнасці і складанасці
Надыходзіць пара стварыць нейкі больш аб'ёмны і неміфалагізаваны беларускі погляд на Другую сусветную вайну
Надыходзіць пара стварыць нейкі больш аб’ёмны беларускі погляд на Другую сусветную вайну.
Трэба, нарэшце, прызнаць, што беларусы выявалі ў той вайне на трох баках: у Чырвонай арміі, на баку Вэрмахта і ў польскіх Арміі Краёвай і арміі генерала Андэрса.І на кожным з тых бакоў беларусы мелі сваю праўду, змагаючыся ці супраць Гітлера, ці супраць Сталіна, ці супраць абодвух.
Я перакананы, што асуджэння ці ўхвалення заслугоўваюць толькі індывідуальныя ўчынкі тых ці іншых людзей. Пагалоўна абвяшчаць героямі чырвонаармейцаў (ці, тым больш, якуюсь БКА) няправільна гэтаксама, як і запісваць людзей пагалоўна ў злачынцы толкі за прыналежнасць да таго ці іншага боку ўзброенага канфлікта.
І індывідуальны падыход павінен пачынацца з уласнай сям’і, з памяці пра ўласных продкаў і сваякоў, якія прайшлі праз Другую сусветную ці не вярнуліся з яе. Іхную памяць і трэба памінаць у гэты дзень.
Нейкіх палітычных ці «нацыятворчых» высноваў з 9 мая для Беларусі рабіць немагчыма, хаця ўлада марна спрабуе гэтым займацца.
Паспрабаваў трохі паразважаць на гэту тэму ў «Новай Эўропе»:
«9 мая для Беларусі — гэта дзень перамогі СССР над
не дае права разглядаць злачынствы савецкага рэжыму адасоблена ад астатніх падзеяў таго этапу гісторыі і ад Другой сусветнай вайны ў тым ліку.Як і будаваць бачанне гісторыі Другой сусветнай без памяці пра тое, што СССР у значнай ступені сам дапамог станаўленню нацысцкай ваеннай машыны і
Перамога СССР у Другой сусветнай таксама не дае права пагалоўна і паводле азначэння запісваць тых, хто ваяваў супраць Чырвонай Арміі, у здраднікі і злачынцы. Паводле гісторыкаў, за Нямеччыну цягам вайны ваявалі да мільёна савецкіх грамадзян — гэта беспрэцэдэнтная лічба для гісторыі Расіі.
Пасля далучэння да СССР, па Заходняй Беларусі і Заходняй Украіне пракацілася хваля рэпрэсій і калектывізацыі.Беспасярэдне перад сваім адступленнем у прыфрантавой паласе НКВД, што называецца, «разгружала турмы» і ліквідоўвала пазасталых вязняў, шмат якія з іх былі палітычнымі. У Беларусі ў гэтыя дні прадстаўнікі НКВД забілі сотні людзей у Ашмянах, Мінску, Глыбокім ды іншых гарадах.
Няўжо афіцыйная сучасная беларуская і расійская дзяржаўныя ідэалогіі сур’ёзна лічаць, што блізкія гэтых і шмат якіх іншых закатаваных ці сасланых у канцэнтрацыйныя лагеры людзей мусілі ваяваць за савецкую ўладу і не мелі разглядаць прыход немцаў як вызваленне?
Няўжо дзяржаўная ідэалогія сапраўды лічыць, што за савецкую ўладу мусілі ваяваць заходнебеларускія сепаратысты (якія і ўтваралі касцяк будучай БЦР), якія пасля «вызвалення» саветамі Заходняй Беларусі ў 1939 годзе вельмі хутка канчаткова ўсведамілі (тыя з іх, каго на той момант яшчэ не расстралялі ці саслалі ў канцлагер), якой «свабоды» варта чакаць ад бальшавікоў?
З другога боку, антысавецкасць не апраўдвае тых беларускіх палітыкаў і вайскоўцаў, якія відавочна ведалі пра Халакост ды іншыя нацысцкія злачынствы ў Беларусі, але не процістаялі ім. Усе правільныя высновы зрабіў Нюрнбергскі працэс. Людзі, якія спрыялі генацыду габрэяў і расправам над мірным насельніцтвам увогуле, ёсць саўдзельнікамі гэтых злачынстваў, нават калі пры гэтым яны кіраваліся ўзвышанымі намерамі што да беларускай незалежнасці.
Запляміўшы беларускі нацыянальны сцяг супрацоўніцтвам з Гітлерам, гэтыя людзі моцна паставілі пад сумнеў карысць, якую яны хацелі прынесці сваёй краіне.
Нарэшце, асобным, трэцім бокам у гісторыі Другой сусветнай вайны ў Беларусі стаіць польская Армія Краёва, у якой ваявалі тысячы тутэйшых жыхароў.
Для шмат якіх беларусаў (у тым ліку праваслаўных і тых, хто вызначае сябе як людзей беларускай нацыянальнасці) міжваенная Польшча была на парадак больш прывабнай дзяржавай, чым СССР ці гітлераўская Нямеччына. Лічыць АК «не нашымі» мы падставаў не маем.»
Што запісана афіцыйнай прычынай смерці адзінага сына Ярмошынай?1
Каментары