Hramadzianin Rasii stvaraje muziej biełaruskaj šlachty: Pavieł Padkarytaŭ — miecenat hoda
«Naša Niva» nazvała rasijskaha biznesoŭca Paŭła Padkarytava (Bierahoviča) Miecenatam hoda.
Babula Paŭła pa kudzieli pachodzić ź Viciebščyny. Pabrałasia z ruskim, padčas vajny evakuiravała ŭ Rasiju, dzie i zastałasia. Tam naradziŭsia i Pavieł. A kali trapiŭ u turmu, zadumaŭsia pra svaje karani. Navučyŭsia čytać pa-biełarusku. Jak pryjechaŭ u Biełaruś pieršy raz, to i zahavaryŭ pa-nasku. A jašče dałučyŭsia da padtrymki biełaruskamoŭnych prajektaŭ. Jon — siarod fundataraŭ biełaruskich knih, zasnavalnik litaraturnaj premii «Debiut», siarod achviaradaŭcaŭ na vykup Statuta VKŁ… Ale najbolšy jahony prajekt — restaŭracyja siadziby XIX st. u Vaŭkavyskim rajonie.
«Naša Niva»: Kali Vy zahavaryli pa-biełarusku?
Pavieł Padkarytaŭ: Kali prylacieŭ pieršy raz u Biełaruś. My sustrelisia z Uładzimiram Arłovym, jon spytaŭ, na jakoj movie da mianie źviartacca. Ja adčuŭ spakušeńnie — pa-rasijsku mnie było b praściej. Ale adkazaŭ, kab razmaŭlaŭ pa-biełarusku. Ciapier łaŭlu siabie na dumcy, što navat u rasijskamoŭnym asiarodździ, zdarajecca, nienaŭmysna pierachodžu na biełaruskuju albo ŭžyvaju asobnyja biełaruskija słovy.
A miesiacy try tamu ja pryśniŭ pieršy son, u jakim prysutničała biełaruskaja mova. Mnie spadabałasia, bo mova składaje niejkuju častku maich dumak: śviadoma i padśviadoma.
«NN»: Dla biełarusa matyvacyja razmaŭlać na rodnaj movie zrazumiełaja. A čym arhumientuje svaju pazicyju rasijanin?
PP: Kali ja pačaŭ cikavicca Biełaruśsiu, pačaŭ čytać pa-biełarusku. Matyvacyja prostaja: pa-biełarusku pra Biełaruś pišacca najbolš cikava. I nie paŭstała pytańnia, na jakoj movie razmaŭlaje maja Biełaruś.
«U mianie sialanski karani…»
«NN» Rasijski biznesoviec kupiŭ siadzibu XIX stahodździa ŭ Biełarusi. Prosta tak?
PP: Akramia taho, što mnie spadabałasia hetaje miesca, ja zaŭsiody adčuvaju bol, kali cikavyja miaściny, budynki znachodziacca ŭ zaniapadzie, rujnujucca. Ale hałoŭnaje, vidać, toje, što praz hety abjekt ja chaču vykazać svoj pohlad na toje, jakoj pavinna być historyja Biełarusi: užo nie čužaja mnie, a mo i bližejšaja navat za rasijskuju. Historyja Biełarusi pavinna ŭklučać u siabie taki składnik, jak historyja šlachty, prasiaknutaja ducham hodnaści. Tamu ja i muziej šlachty chaču zrabić u adrestaŭravanaj siadzibie. Pasprabavać paspryjać adradžeńniu pačućcia hodnaści ŭ ludziej, jakija nie adnosiać siabie da vysokaha sasłoŭja, jak i ja — maju ŭ Biełarusi sialanskija karani.
«NN»: Vydatkavali 120 tysiač dalaraŭ i jašče bolš patracicie na restaŭracyju biez prykidak atrymać prybytak u budučym?
PP: Stvareńnie Muzieja biełaruskaj šlachty jak niejkaha artefakta — sprava całkam dabračynnaja. Ale miarkuju, možna budzie pabudavać hatel, kaviarniu, turystyčny centr z peŭnymi pasłuhami adčynić.
Ciapier my robim tolki pieršy krok. Ale ŭśviedamlaju, što heta nie pavinien być zvyčajny muziej: pamiaškańnie z šafami z pylnymi ekspanatami, dakumientami. Treba rabić muziej cikavym sučasnamu čałavieku, jaki vałodaje infarmacyjnymi hadžetami.
«NN»: Minuŭ roŭna hod, jak kupili siadzibu ŭ Padarosku. Što za hety čas udałosia zrabić?
PP: My nie majem prava ničoha rabić, pakul nie zaćvierdžana dakumientacyja pa rekanstrukcyi/restaŭracyi. Stanovišča takoje, što ŭ studzieni pracu skončać inžyniery, jakija daśledavali stan padmurkaŭ, ścien, dachaŭ usich budynkaŭ. My praviali nievialikuju kansiervacyju.
Miarkuju, što viasnoj pačniom restaŭracyju. Spačatku heta buduć maleńkija budynki. A za pałac užo, vidać, voźmiemsia navat nie ŭ nastupnym hodzie — praz hod.
«Ja adšukaŭ svaju identyčnaść u Biełarusi»
«NN»: Vy siabie adčuvajecie ruskim?
PP: Jak kazaŭ Hienrych Hiejnie, čym bolš spaznaju ludziej, tym bolš lublu sabak.
Ja nie źjaŭlajusia prychilnikam aficyjnaj ideałohii majoj radzimy. Heta stvarała dla mianie zaŭsiody peŭnyja składanaści. Ja pačaŭ adčuvać unutranuju niazhodu z tym, što adbyvałasia navokał, hodzie ŭ 1987-m. Ja ŭ toj čas vučyŭsia ŭ vajskova-palityčnaj vučelni. Byŭ pieryjad, kali, tak by mović, ja byŭ u zhodzie z Rasijaj. Dzieści paśla taho, jak abrynuŭsia SSSR, pačała budavacca niezaležnaja Rasija na čale z Barysam Jelcynym. Ale heta było nie vielmi doŭha. U hady «poźniaha» Jelcyna ja rasčaravaŭsia ŭ im i jaho palitycy. A kali ŭ 2000 pryjšoŭ da ŭłady Uładzimir Pucin, ja adrazu da jaho pastaviŭsia varoža. Čałaviek, jaki nie tolki pracavaŭ u KDB, ale i ličyć heta za honar, ničoha dobraha dla dziaržavy nie pryniasie. I siońnia ja taksama ŭpeŭnieny, što taja palityka adradžeńnia rasijskaj impierskaści, toj dumki, što Rasiju pavinny bajacca, — tupikovy šlach.
Ja nie žyvu ŭ Rasii. Składana adčuvać rodnaść ź dziaržavaj, jakaja nie adkazvaje tvaim pamknieńniam. Moža, sproba adšukać u sabie biełaruskija karani jość formaj emihracyi z Rasii? Ja pra heta dumaŭ. Ja pačaŭ šukać sabie inšuju identyčnaść i znajšoŭ jaje ŭ Biełarusi.
Možna zapiarečyć, što Biełaruś nie adroźnivajecca ad Rasii ŭ płanie dziaržaŭnaj palityki. Ale heta pry ŭsich palityčnych niedachopach — nie impieryja, a jana ŭvieś čas zmahajecca ź impieryjaj.
«NN»: Vy časta byvajecie ŭ Biełarusi, a siamju siudy pryvozili?
PP: Tak, i nie adzin raz my byli z žonkaj i synam. Hod tamu my sprabavali navat spłavicca pa Prypiaci. Ale vielmi nie pašancavała z nadvorjem: byli mocnyja zalevy. Ale byli ŭ Bieraści, Miry, Niaśvižy…
«NN»: Rodnym davodzicca tłumačyć svaju vialikuju luboŭ da krainy albo jany ŭsio zrazumieli?
PP: Dla mianie hety šlach byŭ abumoŭleny žyćciovymi, histaryčnymi abstavinami. A dla Volhi heta stała niečakanaściu. Ciapier jana razumieje, što dla mianie značyć Biełaruś. Hledziačy na kolkaść biełaruskich knižak na palicy, jana ŭśviedamlaje, jakuju častku kraina zajmaje ŭ maich žyćci i dumkach.
Antona pacichu pryciahvaju da biełaruskaści. Hladzim razam biełaruskija mulciki, słuchajem muzyku. Časam ja havaru ź im pa-biełarusku, da mianie pryjazdžajuć biełaruskamoŭnyja siabry. Jon pryzvyčaiŭsia, kab nie bačyć u hetym niejkija dzivosy. Dla jaho pavinna być naturalnym, što baćka maje biełaruskija karani, intaresy ŭ Biełarusi. I biełarus, jak ja jamu ciapier kažu.
«Aryštavali, a paśla prapanavali adkupicca»
«NN»: Pavieł, piać hadoŭ vy znachodzilisia ŭ izalatary, dzie i dałučylisia da biełaruščyny. Za što Vas aršytavali?
PP: Była sproba rejdarskaha zachopu našaha biznesu, jaki stvaryli niekalki čałaviek. I adzin z nas, naš partnior, z dapamohaj administracyjnaha resursu bolš mahutnaj ekanamičnaj hrupy sprabavaŭ adsunuć ad kiravańnia. Tady byli zadziejničany ŭsie mahčymyja aficyjnyja srodki, jakimi mohuć kiravać mahutnyja biznes-hrupy.
Robicca zachop kiraŭnikoŭ kampanii, jany źmiaščajucca za kraty. A zatym robiać prapanovu, ad jakoj, jak kažuć, niemahčyma admovicca. Kali admaŭlaješsia, ryzykuješ častku žyćcia pravieści ŭ turmie. U našym vypadku tak i było.
Patrabavali admovicca ad biznesu i pryznać svaju vinu ŭ peŭnych ekanamičnych złačynstvach. Bo mašyna represij zapracavała i nie mahła spynicca tak, kab nas apraŭdać i vypuścić. Naturalna, my nie mahli pryznać vinu, bo nie rabili ničoha z taho, što nam prypisvali. Za piać hadoŭ našy apanienty zrazumieli, što ŭ ich ničoha nie atrymajecca. Tady pastupiła inšaja prapanova: nie treba pryznavać vinu, bo my praviali praciahły termin za kratami, ale daviałosia pahadzicca z peŭnymi ekanamičnymi ŭmovami.
«NN»: Toj biznes zachavać atrymałasia?
PP: Tak, jon zachavaŭsia i pašyryŭsia navat za miežy Rasii. My zachavali ŭsio, ale pavinny byli adkupicca ad rejdaraŭ.
Ciapier ź mianie i sudzimaść źniataja.
«NN»: Jaki ŭ Vas biznes?
PP: Heta hrupa kampanij, jakaja zajmajecca pieravažna abstalavańniem i pasłuhami dla enierhietyki: budaŭnictva linij elektrapieradač, padstancyj i hetak dalej.
«NN»: Ja razumieju, što Biełaruś — nie kraina-mara dla zamiežnikaŭ. Ale ci nie zadumvalisia pra biełaruskaje hramadzianstva?
PP: Ja maju prava na biełaruskaje hramadzianstva jak naščadak biełarusaŭ. Ciapier dla mianie ŭ vybary pamiž biełaruskim i rasijskim hramadzianstvam niama jurydyčnaj roźnicy. I kali zakonam «Ab biełarusach zamiežža» budzie vyznačany bolš prosty i zrazumieły paradak atrymańnia biełaruskaha hramadzianstva, ja jaho atrymaju.
***
Pavieł Padkarytaŭ prapanuje čytačam «Našaj Nivy» vykazać svai idei adnosna budučaha Muzieja biełaruskaj šlachty. «Vitajucca samyje nievierahodnyja idei. Pieraškod palotu fantazii niama. Pieraškody potym buduć stavić hrošy». Dzialiciesia ŭ kamientach.
Minskamu biznesmienu Saŭryckamu i jahonaj siamji pahražaje pa 12 hadoŭ za «raspalvańnie varožaści»2
Kamientary