«Usie, chto raniej byŭ pa-za palitykaj, apynulisia ŭ hetaj palitycy pa vušy». Što adbyvajecca ź biełaruskimi muzyčnymi hurtami
Paśla žniŭnia 2020 hoda vialikaja kolkaść biełaruskich muzykaŭ straciła mahčymaść vystupać u Biełarusi. U kancy lutaha 2022 hoda šmat dla kaho ź ich zakryŭsia i rasijski rynak. U Biełarusi jašče zastajucca tyja muzyki i hurty, dziejnaść jakich była źviazanaja z Rasijaj i Ukrainaj. Adnak napad Pucina na Ukrainu moža pazbavić mahčymaści vystupać i ich. Radyjo Svaboda pahavaryła pra situacyju sa staršynioj Rady biełaruskaj kultury Siarhiejem Budkinym, a taksama z muzykami i pradstaŭnikami hurtoŭ.
Paśla padziej žniŭnia 2020 hoda za miažu źjechała šmat biełaruskich muzykaŭ. Lavon Volski i Alaksandr Pamidoraŭ — u Polšču, Jury Stylski i RSP — va Ukrainu, Uładzisłaŭ Navažyłaŭ — u Vilniu. Nichto ź ich nie admoviŭsia ad kancertnaj dziejnaści, ale vystupy, jak praviła, abmiažoŭvajucca nievialikimi kłubami.
U Biełarusi jašče zastajucca tyja muzyki i hurty, dziejnaść jakich była źviazanaja z Rasijaj i Ukrainaj. Adnak napad Pucina na Ukrainu moža pazbavić mahčymaści vystupać i ich.
«Artysty admaŭlajucca ad dziejnaści, biaruć paŭzu»
«Heta ŭsio było pradkazalna, — miarkuje Siarhiej Budkin. — Praca na čužy rynak, na taki niebiaśpiečny, jak pakazali padziei našaj historyi, raniej ci paźniej pryviała b da takoha. Biełaruskija hurty tam albo rastvarylisia b, albo trapili b u takuju situacyju, u jakuju trapili zaraz. Kali absalutna naturalnym čynam usie vykanaŭcy faktyčna apynulisia pierad vybaram — što rabić, jak dalej pracavać i dla kaho, ułasna, śpiavać».
Što dalej budzie ź biełaruskaj muzykaj? Siarhiej Budkin miarkuje, što heta vialikaja intryha. Jak i toje, pa jakim šlachu raźvićcia pojduć muzyka ŭkrainskaja i rasijskaja. Pa jaho słovach, značnaja častka pieśniaŭ i muzyki ź vierchnich radkoŭ rasijskich čartaŭ była napisanaja ŭkraincami albo naŭprost zroblenaja va Ukrainie. Tamu z zakančeńniem vajennych dziejańniaŭ hetuju halinu čakaje pryncypova inšaja karcina.
«Užo zaraz my možam bačyć, što tyja artysty, jakija pracavali na rasijski rynak, pakul admaŭlajucca ad dziejnaści, biaruć paŭzu, — kaža Budkin. — Ale što rabić dalej? Nichto nie maje adkazu na hetaje pytańnie. ŁSP pakul prosta pieranosić kancerty, kab niejak pieračakać. Padaje sihnały niejkija, što hurt z Ukrainaj. Ale ja dumaju, što hurt u takim składzie na rasijskuju terytoryju nie pajedzie jašče doŭhi čas. Usio adno heta budzie pierafarmatavańnie składu, repiertuaru, samaprezientacyi».
Na dumku Siarhieja Budkina, paśla zakančeńnia vajny Rasii suprać Ukrainy biełaruskija hurty, navat ruskamoŭnyja, buduć staracca dystancyjavacca ad Rasii. Pačnuć bolš akcentavać svajo biełaruskaje pachodžańnie.
«Iznoŭ paŭstanie pytańnie samaidentyfikacyi ŭ tvorčaści, — kaža staršynia Fonda biełaruskaj kultury. — Raniej było zručna prosta źlicca z usimi astatnimi na rasijskim rynku. Zaraz heta moža źmianicca. Mahčyma, navat paŭpłyvaje na źjaŭleńnie biełaruskamoŭnych piesień u repiertuary».
«Heta ŭsio nadoŭha, kali nie nazaŭždy»
Dyrektar adnaho ź biełaruskich muzyčnych hurtoŭ, jaki da pandemii karanavirusu i padziej leta 2020 hoda ŭ Biełarusi aktyŭna vystupaŭ u Rasii, u razmovie sa Svabodaj paćvierdziŭ niežadańnie viartacca na rasijski rynak paśla pačatku vajny va Ukrainie.
«Ja dla siabie i inšych adekvatnych hurtoŭ nie baču anijakaj maralnaj mahčymaści vystupać u Rasii paśla takich padziej, — kaža surazmoŭca. — I, dumaju, heta jak minimum vielmi nadoŭha, kali nie nazaŭždy».
Pa słovach dyrektara, vialikich vystupaŭ u Biełarusi hurt nie mieŭ z 2020 hoda, i pakul takich nie pradbačycca ŭvohule. Zaraz idzie praca pa arhanizacyi nievialikaha turu pa krainach Jeŭrasajuza. Na hetym usio, inšych płanaŭ hurt pakul nie maje.
Pa infarmacyi Svabody, padobnaja situacyja i ŭ inšych biełaruskich hurtoŭ, jakija majuć viadomaść va Ukrainie i Rasii i da lutaha 2022 hoda aktyŭna vystupali tam z kancertami. Niekatoryja ź ich adkryta vystupili suprać vajny va Ukrainie.
U apublikavanym niadaŭna rasijskim «čornym śpisie» z proźviščami artystaŭ, jakim zabaronienaja dziejnaść na terytoryi krainy, biełarusaŭ niama, ale jany admaŭlajucca ad takich vystupaŭ samastojna. Tak užo zrabili, naprykład, «Pietla Pristrastija» i Nizkiz, čyje vystupy byli zapłanavanyja na bujnym rasijskim fiestyvali «Dzikaja miata», što maje prajści ŭ Kałužskaj vobłaści ŭ červieni. Pa infarmacyi Svabody, abodva hurty admovilisia ad udziełu i ŭžo płanujuć na hety čas vystupleńni ŭ inšych krainach. Nizkiz źbirajecca vystupić u Tbilisi, «Pietla» anansavała nievialiki tur pa sumiežnych ź Biełaruśsiu krainach Jeŭrasajuza. U svaich sacsietkach hurt aktyŭna padtrymaŭ Ukrainu i źbiraje hrošy na patreby ŭkrainskich uciekačoŭ.
«U Minsku vialikich kancertaŭ zaraz niama ŭvohule, — raskazaŭ Svabodzie adzin z muzykaŭ, jaki zastajecca ŭ Biełarusi i praciahvaje vystupać. — Hrać možna tolki na małych placoŭkach, u barach. Ludziej prychodzić davoli šmat, ale heta tolki tamu, što bolš ničoha nie adbyvajecca.
Atmaśfiera ŭ Minsku zusim nie dla muzyčnych kancertaŭ. Navat kali i ŭdajecca krychu abstrahavacca, to nienadoŭha. Naviny ŭsie čytajuć. Ciapier stała nie da muzyki, i ja nie viedaju, kali my ŭsie vierniemsia da raniejšych časoŭ».
U afišy, apublikavanaj na sajcie adnoj z samych papularnych kancertnych placovak krainy — kłuba «Repablik», vystupaŭ biełaruskich hurtoŭ niama ni ŭ traŭni, ni na praciahu ŭsiaho leta.
«Za abciakalnymi frazami bolš nie schavaješsia»
«Usie, chto raniej byŭ pa-za palitykaj, apynulisia ŭ hetaj palitycy pa vušy, — kaža Siarhiej Budkin. — Cikava nazirać, jak zaraz usio pieraaryjentoŭvajecca.
Artystam patrebnaja publika. U Siarhieja Michałka zaŭsiody pryjarytetnymi byli rasijski i ŭkrainski rynki, a zaraz jahony hurt robicca takim praduktam dla zamiežža, bo nie stała ni taho, ni druhoha. Jahony jeŭrapiejski tur — takaja dobraja kamiercyjnaja prydumka, jakaja dazvolić artystam vyžyć. My ž razumiejem, što heta ŭsio nie tolki za ideju. Treba zachavać samich siabie, u hetym ničoha drennaha niama».
Zhadvaje Siarhiej i pra NAVI-bend, jaki paśla 2020 hoda straciŭ biełaruski rynak, sprabavaŭ zavajavać rasijski, ale ciapier heta taksama moža stać niemahčymym.
«Moža, my zaraz ubačym novy, całkam biełaruskamoŭny NAVI z kancertam u jakoj-niebudź jeŭrapiejskaj stalicy i patencyjałam nie tolki muzykaŭ dla dyjaspary, — kaža Budkin. — Što budzie z tym ža Karžom, ciažka pradkazać. Bo heta ŭžo suśvietny ruskamoŭny pradukt, u jaho jość šaniec zachavać svoj status, hastralavać pa roznych placoŭkach.
Ale biez vyraznaha ahučvańnia svajoj pazicyi Korž budzie hublać viadomaść i ŭrešcie sa stadyjonaŭ moža skacicca ŭ nievialikija kłuby. Pryjšoŭ čas, kali treba rabić vybar. Za abciakalnymi frazami bolš nie schavaješsia».
Siarhiej Budkin kaža, što siońniašniaja kryzisnaja situacyja moža stać šturškom dla biełaruskich muzykaŭ. I, adpaviedna, nie źniščyć biełaruskuju muzyku, a vyvieści jaje na novy ŭzrovień.
«Na hetym razłomie mohuć naradzicca sapraŭdnyja šedeŭry, źjavy, — kaža Budkin. — U tym liku ŭ muzycy.
Tamu što ŭ situacyi pieramienaŭ, u situacyi takoha mižčaśsia akurat i źjaŭlajucca tryhiery dla tvorčaści. Kali treba vyrašać, dzie ty i chto ty, kudy tabie dalej iści. Ja b hladzieŭ aptymistyčna na heta. I dumaju, što roskvit biełaruskaj kultury, u tym liku muzyki, moža adbycca pad upłyvam u tym liku hetych ekstremalnych umovaŭ. Tut hałoŭnaje — nie razhubicca i trymacca idei, što my stvarajem novuju realnaść. Što my majem dačynieńnie da taho, što budzie zvacca Novaj Biełaruśsiu».
Kamientary