Lidar rasijskaha hurta DDT Juryj Šaŭčuk i muzykant Dźmitryj Jemialjanaŭ vypuścili sumiesny albom «Vołki v tirie». Na vokładcy alboma źmieščanyja vyjavy vaŭkoŭ, jakija niezvyčajnym čynam źviazanyja ź biełaruskaj kulturaj.
![](http://nashaniva.com/img/w732d4webp1/photos/z_2023_07/80cdbaf0c2d1fe10fbc12caf171c59ce999x999x1-t9jh0.jpg.webp)
Dva vaŭki, a dakładniej adzin, ale simietryčna adlustravany, uziatyja z vokładki knihi, vydadzienaj jašče za savieckim časam, u 1984 hodzie, u vydaviectvie Eesti Raamat («Estonskaja kniha»). Heta byŭ pierakład kazki «Kaza ŭ arechach» biełaruskaha kłasika Jakuba Kołasa, uziataja sa zbornika «Ranica ŭ niadzielku».
Kazku Kołas napisaŭ jašče ŭ 1940 hodzie. U joj raspaviadajecca pra toje, jak pajšoŭ kazioł z kazoju arechi źbirać, ale naščypali try miachi, a čaćviorty šałupińnia — i nijakaja siła nie moža prymusić kazu pajści damoŭ, pakul niama arechaŭ. Kazioł kliča vaŭkoŭ jeści kazu, kab taja pajšła dadomu. Ale vaŭki nie prychodziać, kazioł kliča miadźviedzia dušyć vaŭkoŭ, ale i toj nie idzie, i hetak dalej. Łancuh padziej u kancy kazki zapuskaje tolki karšun, jaki ŭsio ž prylataje drać kurej. Kali narešcie čarha dachodzić da vaŭkoŭ i jany iduć jeści kazu, to taja z arechami prychodzić dadomu.
![](http://nashaniva.com/img/w732d4webp1/photos/z_2023_07/03-jaan-tammsaar-estonian-illustration-1984_900-2jez2.jpg.webp)
Pierakład hetaj kazki ź biełaruskaj movy vykanaŭ estonski dziciačy piśmieńnik Andres Jaaksaa (Andres Jaksoo), a knihu aformiŭ mastak Jaan Tamsaar (Jaan Tammsaar). Jahonyja ilustracyi i byli vykarystanyja na vokładcy muzyčnaha alboma.
Vyhladajuć jany nadzvyčaj dziŭna, asabliva nieadnaznačnaje ŭražańnie pakidajuć čałaviekapadobnyja kazły z rahami i čyrvonymi vačyma. Ich vyjavy, darečy, pieryjadyčna traplajuć u zamiežnyja padborki vyjaŭ žachlivych infiernalnych (piakielnych) istot. Ale taki vyhlad aŭtaram byŭ pazyčany z kudy bolš daŭnich krynic, praŭda, zusim nie biełaruskich.
![](http://nashaniva.com/img/w732d4webp1/photos/z_2023_07/01-jaan-tammsaar-estonian-illustration-1984-20o67.jpg.webp)
Ilustracyi knihi stvoranyja jak pierajmańni rasiejskaha łubka, narodnaj hraviury, jakaja vyłučajecca prostaściu i dastupnaściu vizualnych vobrazaŭ. U takich karcinach-apaviadańniach zrazumiełaj movaj i daścipna, z vykarystańniem satyryčnych alehoryj i prymavak, raspaviadałasia pra toje, što chvalavała ludziej u ich paŭsiadzionnym žyćci.
![](http://nashaniva.com/img/w732d4webp1/photos/z_2023_07/04-jaan-tammsaar-estonian-illustration-1984_900-43pgs.jpg.webp)
U Maskoŭskim carstvie łubki źjavilisia ŭ kancy XVI stahodździa. Jany drukavalisia na šeraj papiery z dapamohaj lipavych došak, paśla atrymanyja hraviury razmaloŭvali žančyny i dzieci. U kancy XIX stahodździa malunki stali rabić nie na drevie, a na mietale, što dazvoliła majstram stvarać składaniejšyja tvory. Jašče bahaciejšaj stała i kalarovaja hama łubkoŭ.
![](http://nashaniva.com/img/w732d4webp1/photos/z_2023_07/06-jaan-tammsaar-estonian-illustration-1984_900-9ofr0.jpg.webp)
Samyja rannija ŭzory łubkoŭ byli pryśviečanyja relihijnaj tematycy, ale pastupova pašyrylisia ilustracyi da rasiejskich kazak, bylin, pierakładnych rycarskich ramanaŭ, histaryčnych apovieściej.
![](http://nashaniva.com/img/w732d4webp1/photos/z_2023_07/05-jaan-tammsaar-estonian-illustration-1984_900-5dyi8.jpg.webp)
Kaza z čyrvonymi vačyma z estonskaha vydańnia biełaruskaj kazki ŭziataja z kankretnaha łubka, jaki datujecca XVIII stahodździem, choć inšyja krynicy śćviardžajuć, što heta sučasnaja rekanstrukcyja łubka XVII—XIX stahodździaŭ. A voŭk šmat u čym padobny da taho, jak pakazvali na łubkach taho ž stahodździa Kata Kazanskaha, hieroja histaryčnych padańniaŭ i lehiendaŭ.
![](http://nashaniva.com/img/w732d4webp1/photos/z_2023_07/mycollages2-e0jjk.jpg.webp)
I choć hetyja ilustracyi stvarajuć nievialikuju nahodu dla taho, kab nahadać pra kolišnija kulturnyja suviazi z Estonijaj i tvorčaść kłasika, jany taksama pakazvajuć na vielmi prykraje dla nas usprymańnie biełaruskaj kultury praz pryzmu rasiejskaj. Mastak ź nie takoj dalokaj dla nas krainy ŭsprymaŭ biełarusaŭ jak častku čahości ahulnaruskaha i nie moh znajści ŭ nas (bo nie było pa čym) aryhinalnych prajavaŭ narodnaj mastackaj kultury, z dapamohaj pierajmańnia jakoj zmoh by reprezientavać praz kazku svaim čytačam.
![](http://nashaniva.com/img/w732d4webp1/photos/z_2023_07/mycollages3-3xpwh.jpg.webp)
Dyj sama situacyja, kali rasijskija muzykanty źviarnulisia da hetych vyjaŭ raniej za biełarusaŭ, pra mnohaje śviedčyć.
Mienavita tamu tak važna raspaviadać i prapahandavać svaju kulturu, ad malavanych dyvanoŭ da biełaruskich hurtoŭ, za miežami Biełarusi. U siońniašniaj situacyi, kali vialikaja častka biełarusaŭ apynułasia ŭ vymušanym vyhnańni, heta vyhladaje całkam pasilnaj i karysnaj spravaj.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆChłopiec namalavaŭ niezvyčajnyja vyjavy Minska, a ź ich zrabili prynty dla torbačak
U Haradku abmiarkoŭvajuć nazvu skviera, dzie staić skulptura hieroja paemy «Taras na Parnasie». Prapanovy — pa-biełarusku
U Minsku vychodzić novaja kniha pra Franciška Skarynu. Čym jana admietnaja
Bieraściejskuju Bibliju i inšyja biełaruskija kaštoŭnaści raspradaje były ministr?
Kamientary