«Ja ŭpeŭnieny na 99,99%». U Italii znajšli pachavańnie brata Łarysy Hienijuš, jaki zahinuŭ pad Monte-Kasina
Supracoŭnik Jeŭraparłamienta biełarus z Polščy Jarasłaŭ Muśko raskazaŭ «Radyjo Svaboda», dzie i jak adšukaŭ pachavańnie.
Jarasłaŭ Muśko — biełarus z Padlašša, jaki pracuje daradcam hrupy jeŭrapiejskich kansiervataraŭ i refarmataraŭ Jeŭraparłamienta ŭ Brusieli. Jon cikaviŭsia žyćciom i losam Łarysy Hienijuš, čytaŭ jaje knihu «Spoviedź». Toje, jak piśmieńnica apisvała svajho małodšaha brata, zrabiła na jaho vialikaje ŭražańnie.
«Jana tam apisvała svajho brata, jaki byŭ u polskaj armii hienierała Andersa ŭ Italii i zahinuŭ pad Monte-Kasina. Mianie vielmi zacikaviła, dzie jon pachavany. Jana pisała, što niedzie ŭ Italii. Ja tady padumaŭ, što kali budu ŭ Italii, to dobra było b znajści», — raskazvaje Jarasłaŭ.
Ciapier biełarus u Italii ŭ adpačynku. Jon pačaŭ analizavać, dzie moža znachodzicca mahiła. Akazałasia, što ŭ samim Monte-Kasina jaje niama. Ale polskija žaŭniery pachavanyja jašče na troch mohiłkach u Italii.
Na sajcie polskich vajskovych mohiłak u Italii Jarasłaŭ Muśko vyśvietliŭ, što ŭ nievialikim horadzie Łareta pachavany Arkadiusz Mikłaszewicz, jaki słužyŭ u 12-m pałku padolskich ułanaŭ. Miesca naradžeńnia paznačanaje jak «Žłobaŭcy Hrodzienskaha pavieta». Na hetym chutary naradziłasia Łarysa Hienijuš. Data naradžeńnia Arkadzia — 15 listapada 1922 hoda, data śmierci — 27 lipienia 1944 hoda. Pražyŭ 21 hod.
«Ja nie znajšoŭ inšaha Arkadzia Mikłaševiča. Dumaju, na 99,99% my znajšli mahiłu brata Łarysy Hienijuš. Ci viedaŭ pra heta chto raniej, nie viedaju. Infarmacyi, dzie jon pachavany, raniej u internecie ja nikoli nie znachodziŭ», — miarkuje Jarasłaŭ Muśko.
«Ja padumaŭ, što b padumała Łarysa Hienijuš, kali b stajała pobač z mahiłaj svajho brata»
Na pošuki pachavańnia Jarasłaŭ Muśko pajechaŭ razam z synam. U adzin bok ź miesca adpačynku treba było prajechać 80 kiłamietraŭ. Mohiłki pry samym kaściole, jaki zdaŭna staŭ papularnym miescam pałomnictva. Na mohiłkach pachavana bolš za tysiaču vajskoŭcaŭ. Usie mahiły ŭ adnym styli — kontury mahiły i kryž. Ziamla zasypanaja halkaj. Nad mohiłkami łunaje polski ściah.
«Pieravažnaja bolšaść — kataliki, taksama jevanhielisty, pravasłaŭnyja, jaŭrei i adzin musulmanin. Vielmi akuratnyja, dahledžanyja mohiłki, pryhožyja ŭ svajoj formie», — kamientuje surazmoŭca.
Jon dadaŭ, što navat nadvorje spryjała ichnim pošukam.
«Kali my jechali ŭ Łareta, išoŭ doždž. My znajšli mohiłki kala vialikaha kaścioła, i źjaviłasia sonca. U častcy numar vosiem ja ŭbačyŭ, što napisana pa-polsku Arkadiusz Mikłaszewicz. Ja padumaŭ, što b padumała Łarysa Hienijuš, kali b stajała pobač z mahiłaj svajho brata. My z synam pamalilisia nad hetym pachavańniem, pachadzili jašče pa mohiłkach. A kali adjazdžali, znoŭ pačaŭ pavoli padać doždž», — pryhadvaje Jarasłaŭ.
Nad miescam spačynu Arkadzia Mikłaševiča staić pravasłaŭny kryž. Fotazdymka, jak na niekatorych inšych nadmahillach, niama. Paznačana pa-polsku imia i proźvišča, miesca vajskovaj słužby i data śmierci.
Jarasłaŭ nie prynios na mahiłu kvietak ci źničoŭ, bo nie byŭ upeŭnieny, što znojduć patrebnaje miesca. Da taho ž pierad uvachodam na mohiłki visić papiaredžańnie, kab ničoha na pachavańniach nie pakidać. Heta možna rabić tolki pad vialikim ahulnym pomnikam usim žaŭnieram. Praŭda, na jaŭrejskich mahiłach lažać kamiani, pavodle jaŭrejskaj tradycyi.
Siamju raskułačyli i vysłali z radzimy
Paetka Łarysa Hienijuš naradziłasia ŭ 1910 hodzie ŭ majontku Žłobaŭcy na terytoryi ciapierašniaha Vaŭkavyskaha rajona Hrodzienskaj vobłaści (tady heta była Rasijskaja Impieryja, potym Polšča, paśla SSSR). Jana pachodziła z pravasłaŭnaj zamožnaj siamji ziemleŭłaśnikaŭ Antona i Alaksandry Mikłaševičaŭ. Viadomyja imiony troch jaje bratoŭ — Raścisłava, Alaksieja, Arkadzia — i troch siostraŭ: Ksienii, Niny, Ludmiły.
U 1939 hodzie siamju raskułačyli. Baćku vysłali na piać hadoŭ u Karahandzinskuju vobłaść SSSR, tam jahonyja ślady zhubilisia. Detalaŭ raskułačvańnia rešty siamji Łarysa nie viedała, bo ŭžo tady žyła z mužam u Prazie. U śpisach na vysyłku była maci i siamiora dziaciej, uklučna z Łarysaj. Viadoma, što maci, bratoŭ i siostraŭ vysłali ŭ Kazachstan.
Braty Alaksiej i Arkadź Mikłaševičy padčas Druhoj suśvietnaj vajny ŭ składzie polskaj armii hienierała Andersa ŭdzielničali ŭ bitvie pry Monte-Kasina, dzie i zahinuŭ Arkadź. Alaksiej dažyŭ da 87 hadoŭ, pamior u Łondanie.
Knihi Hienijuš, Arsieńnievaj i Niaklajeva trapili ŭ śpis ekstremisckich materyjałaŭ
«Usio ž časy byli tady inšyja». Pachavańnie Alesia Puškina ŭ 2023-m vs pachavańnie Łarysy Hienijuš u 1983-m
Łarysa Hienijuš źnikła z naboru zakładak «Piśmieńniki XX stahodździa» na OZ.by
U hadavinu śmierci Łarysy Hienijuš Siarhiej Dubaviec padzialiŭsia ŭspaminami pra jaje
Jak chavali Łarysu Hienijuš. Archiŭnyja zdymki
«Tania, my z taboj!» Ułady zapuścili fłešmob u padtrymku žančyny ŭ čyrvona-zialonym VIDEA27
Kamientary