Zachvorvańnie, jakoje atrymała nazvu «sindrom smažanaha rysu», vyklikała paniku ŭ internecie ŭ apošnija tydni paśla taho, jak u adnoj z sacsietak uspłyła infarmacyja pra 20-hadovaha chłopca, jaki pamior jašče ŭ 2008 hodzie. Mikrabijołah tłumačyć hety vid charčovaha atručvańnia — i jak jaho paźbiehnuć.
Jak paviedamlałasia ŭ sacsietkach, 20-hadovy student kaledža pamior paśla taho, jak źjeŭ spahiećci, jakija jon ža sam pryhatavaŭ i pakinuŭ nie ŭ chaładzilniku, a paśla razahreŭ i źjeŭ ich piać dzion apaśla. Charčovaje atručvańnie ŭ vypadkach, kali pryhatavanaja ježa zanadta doŭha zastajecca pry pakajovaj tempieratury, vyklikajecca bakteryjaj pad nazvaj Bacillus cereus.
Niahledziačy na toje, što śmierć u padobnych vypadkach zdarajecca redka, B. cereus moža vyklikać straŭnikava-kišačnyja zachvorvańni, kali ježa nie zachoŭvajecca naležnym čynam. Niekatoryja prostyja praviły, jakija treba viedać kožnamu, dapamohuć abaranić siabie.
Što takoje «sindrom smažanaha rysu»?
Baccilus cereus — zvyčajnaja bakteryja, jakaja sustrakajecca va ŭsim navakolnym asiarodździ. Jana pačynaje vyklikać prablemy, kali traplaje ŭ niekatoryja pryhatavanyja pradukty, jakija nie zachoŭvajucca naležnym čynam. Kruchmalistyja pradukty, takija jak rys i makarony, časta źjaŭlajucca pryčynaj atručvańnia, ale ž achviaraj B. cereus mohuć stać i varanaja harodnina, i miasnyja stravy.
Niekatoryja bakteryi mohuć vypracoŭvać taksiny. Čym daŭžej ježa zachoŭvajecca pry pakajovaj tempieratury, tym bolš vierahodnaść rostu kolkaści hetych taksinaŭ. B. cereus pry hetym maje chitryk: jana vyrablaje kletki, vielmi ŭstojlivyja da nahravańnia. Takim čynam, kali nahreŭ reštkaŭ ježy da vysokaj tempieratury moža źniščyć inšyja typy bakteryj, heta moža nie dapamahčy, kali ježa zaražanaja B. cereus.
Jakija simptomy?
Simptomy zaražeńnia B. cereus uklučajuć «standartny nabor»: dyjareju i vanity. Faktyčna isnujuć dva typy infiekcyi B. cereus: adzin zvyčajna źviazany z dyjarejaj, a druhi — z vanitami. Simptomy, jak praviła, prachodziać praź niekalki dzion, ale ŭraźlivym ludziam (naprykład, dzieciam abo asobam ź inšymi zachvorvańniami) moža spatrebicca dapamoha daktaroŭ.
Pakolki simptomy padobnyja na simptomy inšych straŭnikava-kišačnych zachvorvańniaŭ (a mnohija ludzi, kali chvarejuć straŭnikava-kišačnymi razładami, časta nie źviartajucca pa miedyčnuju dapamohu), ciažka praanalizavać, jak časta pryčynaj źjaŭlajecca mienavita B. cereus. Adnak B. cereus, vierahodna, usio ž nie samaja raspaŭsiudžanaja pryčyna straŭnikava-kišačnych razładaŭ, paviedamlaje The Conversation. Inšyja niadobryja mikraarhanizmy, takija jak kišačnaja pałačka (E. coli), salmanieła i kampiłabakter (Campylobacter), vierahodna, čaściej vyklikajuć zachvorvańni razam ź inšymi virusnymi pryčynami straŭnikava-kišačnaha haścinca, takimi jak noravirus.
Jak abaranić siabie?
Usia sprava ŭ minimizacyi času, jaki pryhatavanaja ježa pravodzić u niebiaśpiečnaj tempieraturnaj zonie (pry jakoj taksiny mohuć raści). Hetaja niebiaśpiečnaja zona — usio vyšejšaje za tempieraturu vašaha chaładzilnika i nižejšaje za 60°C (tempieratura, da jakoj vy majecie paŭtorna razahravać ježu).
Paśla pryhatavańnia stravy nieadkładna astudzicie jaje. Niama nieabchodnaści čakać, pakul ježa astynie. Akramia taho, kali vy možacie, to raźbicie vialikuju porcyju na drabniejšyja častki. Kali vy stavicie što-niebudź u ladoŭniu, to patrabujecca niejki čas, kab choład pranik u masu ježy, tamu mienšyja porcyi dapamohuć skaracić čas. Heta taksama minimizuje čas razahravańnia, kali vy znoŭ budziecie dastavać ježu ź ladoŭni.
U jakaści ahulnaha kiraŭnictva vy možacie prytrymlivacca praviła dźviuch/čatyroch hadzin. Heta značyć, kali strava znachodziłasia pa-za ladoŭniaj na praciahu dźviuch hadzin, to možna biaśpiečna pakłaści jaje nazad. Kali hety čas skłaŭ ad dźviuch da čatyroch hadzin, to stravu možna źjeści, ale reštki treba potym vykinuć, kali niešta zastaniecca. Kali ž ježa znachodziłasia pry pakajovaj tempieratury bolš za čatyry hadziny, tady ryzyka značna i rezka ŭzrastaje.
Tut dziejničaje ahulnaja prymaŭka biaśpieki dla charčovych praduktaŭ: kali sumniavajeciesia — lepiej vykińcie.
Taksama nie varta zabyvać ab ahulnych pryncypach hihijeny charčavańnia. Pierad pryhatavańniem ježy vymyjcie ruki, vykarystoŭvajcie čysty posud i nie zabrudžvajcie pryhatavanuju ježu syroj.
U Biełaruskaj pravasłaŭnaj carkvie abnavili ceńnik? Voś jakija buduć rekamiendavanyja taryfy1
Kamientary