Na pačatku traŭnia nie zastałosia, badaj, nivodnaha infarmacyjnaha sajtu ŭ Internecie, nivodnaj masavaj hazety ci telekampanii, jakija b nie apublikavali fatazdymkaŭ, zroblenych niby dla pornačasopisaŭ. Hołyja ludzi lažać štabelem adno na adnym. Žančyna va ŭniformie trymaje na pavadku za ašyjnik raspranutaha čałavieka, jaki skurčyŭsia na cementnaj padłozie. Taja samaja žančyna z cyharetaj u ruce z uśmieškaj pakazvaje na hienitalii mužčynaŭ, pastaŭlenych u šarenhu. Na hałovach u ich — niešta nakštałt kapturoŭ, što nasoŭvali niekali inkvizytary na jeratykoŭ. Ale pra heta — krychu nižej.
Napiaredadni Dnia Pieramohi adzin ź biełaruskich kanałaŭ pakazaŭ film Ramana Palanskaha «Pijanist». Naŭrad ci šmat ludziej dahledzieli jaho da zakančeńnia, bo pakaz filmu zaviaršyŭsia a pałovie na druhuju načy. Heta ž usio-tki nie chakiej. Na ekranie dźvie z pałovaju hadziny marudna razhortvajecca historyja varšaŭskaha pijanista Špilmana: jak jon vyžyŭ padčas vajny ŭ piekle hieta, padčas masavaj departacyi habrejaŭ u kanclahiery (u tym liku ŭsich jahonych svajakoŭ), varšaŭskaha paŭstańnia dy nastupnaha źniščeńnia hitlercami Varšavy. Žachlivyja atrybuty Hałakostu ź jaho niečałaviečymi źvierstvami, ździekami j prynižeńniem čałaviečaje hodnaści, jak heta ni pa-kaščunsku hučyć, stalisia apošnim časam dziakujučy kinematohrafu ledźvie nia štampam. Asabliva paśla «Śpisu Šyndlera» halivudzkaha majstra Śpiłberha. Film Palanskaha, praŭda, nia jość čarhovaj ilustracyjaj na temu Hałakostu — jon pra inšaje. Ale razmova tut nie pra mastactva kino, a pra asablivaści masavaj kultury dy ŭsprymańnia rečaisnaści praz ekran.
Na rasiejskim telebačańni (a mo biełaruskim?) milhanuŭ siužet: Ała Puhačova vychodzić z kinateatru paśla prahladu stužki Meła Hibsana «Pakuty Chrystovy». Jaje ŭ hety momant zdymajuć usiudyisnyja fotarepartery. Redaktar niejkaha modnaha vydańnia tłumačyć — hetyja fatazdymki abaviazkova buduć apublikavanyja, bo zorka šoŭ-biznesu vyjšła z kinaseansu, maŭlaŭ, zusim inšym čałaviekam. Varta pahladzieć na jaje vočy i h.d… Ci možna ŭjavić sabie padobny siužet ź filmam Palanskaha, ci filmam Adamoviča j Klimava «Idzi j hladzi», ci «Zvyčajnym fašyzmam» Roma? Darečy, kali b apošnija dva z nazvanych filmaŭ vyjšli siońnia, u Biełarusi, chutčej za ŭsio, ich prosta zabaraniŭ by Dziaržrehistar — za prapahandu žorstkaści j hvałtu, a taksama za pakaz kinakadraŭ z Hitleram.
«Pakuty» pavodle Hibsana chvalać (u tym liku carkva) za… praŭdzivaść u adlustravańni ranaŭ i pakutaŭ Chrysta. Pieramoha realizmu? Ci sacrealizmu? Sacrealizm, jak my pamiatajem, — heta adlustravańnie rečaisnaści takoj, jakoj jana pavinna być. U hetym sensie halivudzkaje kino mała adroźnivajecca ad savieckaha. Prosta ŭ Halivudzie kazki dla darosłych zaŭsiody ŭdavalisia cikaviejšymi, bo rabilisia z ulikam psychalohii hledača. Halivudzkija pradusary ciapier, mabyć, za łokci siabie kusajuć paśla prakołu z Hibsanam. Vyjaviłasia, što Evanhielle — cudoŭnaja kazka, kali jaje adaptavać u adpaviednaści z patrebami času. Čym bolej jana strašnaja j kryvavaja, tym bolej praśviatleńnia ad ščaślivaha finału, a značyć — žadańnia płacić za pieražyty ŭ kinazale abo la televizara katarsys — ačyščeńnie. «Džyzus Krajst» sapraŭdy super-zorka! Jak Ała Puhačova, ci navat jašče bolšaja.
Poŭny varyjant artykułu hladzicie ŭ hazecie "Naša Niva".
Vital Taras
«Telefanujcie dzieciam, prasicie viarnucca ŭ Biełaruś». Biełarusy na miažy sutyknulisia z novaj pravierkaj29
Kamientary