«Вінная каля 45 тысяч рублёў». Выпускнікі, якія не хочуць адпрацоўваць размеркаванне, расказваюць, як шукаюць грошы
«Размеркавалі праграмістам на заробак 800 рублёў. А я атрымліваю ў некалькі разоў больш». Гісторыі выпускнікоў, якія вырашылі «адкупіцца» ад размеркавання, запісаў праект «1906».
«Прыкладна 30 працэнтаў ад даходу імкнёмся адкладаць»
Аліна (імя змененае) паступіла ў Акадэмію кіравання пры прэзідэнце ў 2018 годзе. Дзяўчына абрала спецыяльнасць «кіраванне інфармацыйнымі рэсурсамі».
«Разглядала яшчэ БДУІР, збіралася туды на платнае. Але сама спецыяльнасць у Акадэміі мне больш падабалася», — кажа яна.
На самым пачатку Аліну не бянтэжыў той факт, што пасля выпуску ёй прыйдзецца адпрацоўваць два гады. Адміністрацыя ўніверсітэта запэўнівала, што праблем з размеркаваннем у прыватныя кампаніі не будзе. Абяцалі, што большасць пойдзе ў Парк высокіх тэхналогій.
Праблем сапраўды не было да 2020-га. Пасля ўсё змянілася. У тым ліку і адміністрацыя ўніверсітэта.
«Яшчэ год таму некаторыя людзі змаглі размеркавацца ў прыватныя кампаніі, а сёлета — не. Я прыняла рашэнне выплачваць грошы ў кастрычніку 2021-га. Тады мы з бацькамі сталі адкладваць на выплату за вучобу», — дзеліцца дзяўчына.
Пры гэтым дакладную суму, якую вінна Аліна за навучанне, універсітэт не называе. У мінулым годзе гэта было каля 29 тысяч рублёў, а цяпер — 40-45.
Кошт вырас пасля таго, як Савет міністраў унёс змены ў пастанову аб кампенсацыі грашовых сродкаў за падрыхтоўку спецыялістаў.
«Калі б сума была непад'ёмнай, то я магла б проста не вяртацца ў Беларусь, не прыходзіць на дзяржаўны іспыт. Мяне б проста адлічылі. Напрыклад, 60 тысяч мы ўжо не змаглі б выплаціць.
Пасля змен, якія ўнёс Савет міністраў, цяпер, калі разлічваюць, колькі ты вінен, дадаецца стыпендыя, капітальны рамонт адукацыйнай установы. Выплаціць гэтыя грошы я павінна за паўгода», — тлумачыць дзяўчына.
Аліна думала пра тое, каб з’ехаць з Беларусі і не аддаваць грошы за навучанне. Але яна лічыць, што тады з-за яе праблемы могуць пачацца ў бацькоў.
«Калі я паступала, мне не было 18 гадоў, дакументы падпісвала маці. Мы вырашылі, што лепей так, толькі б нас ніхто не чапаў.
З бацькамі была размова пра тое, што можа быць, не варта плаціць такія грошы, лепш няхай прыедуць да мяне ў Турцыю (я з’ехала туды жыць) адпачыць. Але яны мяне адгаварылі. Сказалі, што трэба атрымаць дыплом. Раптам ён некалі спатрэбіцца», — кажа яна.
Рашэнне выплачваць грошы Аліна прымала разам з бацькамі. Яны падтрымалі дзяўчыну і сталі збіраць сродкі.
«У канцы красавіка трэба было прыйсці на размеркаванне. Зрабіла на маці генеральную даверанасць, каб схадзіла яна, таму што я тады з’ехала жыць у Турцыю. Папрасіла абраць яе якое-небудзь нармальнае месца на выпадак, калі мы не будзем выплачваць. Але даверанасць не спрацавала, сказалі з'явіцца асабіста. У выніку камісія абрала сама для мяне месца.
Пасада — інжынер-праграміст, заробак — 800 рублёў. І цяпер наша рашэнне выплачваць канчатковае.
У кампаніі, у якой я ўжо працую, атрымліваю ў некалькі разоў больш. Было зразумела, што гэта ўсё акупіцца за два гады.
У Турцыю паехала з-за пачатку вайны. У сувязі з пераездам апошнія некалькі месяцаў у мяне не было магчымасці адкласці, таму тут бацькі больш гэтым займаюцца. Я потым буду ім аддаваць. Заробкі ў іх сярэднія, прыкладна 30 працэнтаў ад даходу імкнёмся адкладваць. Пакуль мы назбіралі пару тысяч даляраў», — падсумоўвае яна.
Аліна лічыць, што калі б яна пайшла адпрацоўваць у дзяржаўную структуру, то на два гады «выпала б з прафесіі», пасля прыйшлося б пачынаць вучыцца зноў.
На пытанне, як паступілі ў такой сітуацыі аднакурснікі, дзяўчына адказвае, што ў многіх з іх няма магчымасці выплаціць грошы, а некаторыя адлічыліся.
«У мяне, напрыклад, сяброўка пайшла на паўстаўкі ў дзяржаўную структуру, а на другую палову яна працуе дыстанцыйна ў прыватнай IT-кампаніі. І такім чынам будзе старацца адпрацаваць хаця б нейкую частку.
Ёсць некалькі людзей з курса, якія таксама збіраюцца выплачваць. А дзве знаёмыя проста з'ехалі ў Грузію і адлічыліся. Яшчэ адна знаёмая будзе адпрацоўваць столькі, колькі выцерпіць, а астатняе выплачваць. Розныя меркаванні.
Ва ўніверсітэце на размеркаванні прасілі людзей, якія збіраюцца выплачваць, не займаць добрыя месцы», — расказвае яна.
Цяпер дзяўчына разам з маладым чалавекам жыве ў Аланьі. Хлопец вучыўся разам з ёй, а пасля вырашыў адлічыцца і з’ехаць, каб не ісці ў армію. Ён таксама працуе ў ІТ-кампаніі.
У Беларусь Аліна прыедзе толькі на дзяржаўны іспыт і абарону дыплома.
«Выбіралі паміж Грузіяй і Турцыяй. У Польшчу не вельмі хацелася. Хлопец паехаў у Турцыю разам са сваім дырэктарам і распрацоўшчыкам. Яны пабылі там месяц і сказалі, што жыць можна. Нам падабаецца, нармальныя цэны. У Грузіі яны цяпер касмічныя, асабліва на жытло.
Атрымалі тут віды на жыхарства, але, на жаль, толькі на тры месяцы. Пасля будзем думаць, што рабіць далей — заставацца ці паехаць у Азію. Хочам у Тайланд ці на Шры-Ланку. Там з нашымі высокімі заробкамі вельмі камфортна жыць», — разважае яна.
«Плаціць такія вялікія грошы дзяржаве цяпер нельга. Іх на патрэбнае не пусцяць»
Крысціна (імя змененае) у 2021-м скончыла факультэт журналістыкі БДУ. Год, у які дзяўчыну размяркоўвалі, быў няпросты. Менавіта тады ўсіх выпускнікоў пачалі накіроўваць толькі ў дзяржаўныя СМІ.
Крысціна знайшла сабе месца, дзе магла адпрацоўваць размеркаванне, але ў апошні момант гэтае медыя не захацела яе браць.
«Прыйшлося тэрмінова шукаць, куды ўладкавацца. Прычым вельмі хацелася не ў «палітызаванае» месца. Знайшла, адпрацавала там 6 месяцаў.
Мне пашанцавала, там было камфортна, з улікам таго, што гэта размеркаванне. Такі астравок адэкватнасці, ніяк маю волю там не ламалі», — расказвае яна.
Крысціна хацела забраць дакументы з універсітэта яшчэ да дня размеркавання. Але тады яе напалохалі, што ёй нібыта прыйдзецца плаціць за ўсё навучанне.
Потым склалася так, што хлопцу дзяўчыны прыйшлося тэрмінова з’ехаць з Мінска ў Кіеў. Крысціна вырашыла, што будзе пераязджаць да яго.
«Не перадаць словамі, колькі ўсяго прыйшлося перажыць, каб проста даведацца прыблізную суму, якую я вінная. Некалькі дзён хадзіла ў дэканат, мне там у выніку далі кантакты людзей, якія мусілі гэтым займацца. Не змагла да іх датэлефанавацца. Вярнулася зноў назад.
У дэканаце не ведалі, куды мяне адпраўляць. У выніку я дайшла да галоўнай бухгалтэрыі БДУ, дзе мне вельмі прыблізна палічылі суму. Яна складала 16 тысяч рублёў з улікам таго, што частку размеркавання я адпрацавала», — расказвае дзяўчына.
У рэдакцыі яна патлумачыла сітуацыю, у якой апынулася, і папрасіла даць ёй месяц адпачынку і яшчэ адзін за свой кошт.
«Па-першае, каб было менш плаціць. Па-другое, каб я магла з'ездзіць паглядзець, ці спадабаецца мне ў Кіеве, — дзеліцца яна. — Тады яны пагадзіліся. Пасля мусіў быць запушчаны працэс выплаты. Я нават знайшла на сваё месца ў рэдакцыі замену.
У апошні дзень галоўны рэдактар холдынга не падпісаў мне водпуск. Ён вельмі доўга тлумачыў, чаму, але з яго слоў нічога не было зразумела. Размаўляў, як чыноўнік», — кажа яна.
Крысціна з’ехала ў Кіеў, а потым пачалася вайна. Стала зразумела, што ў Беларусь яна не вернецца.
Ёй напісалі з працы, пацікавіліся, ці ўсё з ёй добра, і ўдакладнілі, ці могуць яе звальняць.
«Я пагадзілася. Прайшло больш за месяц, пакуль дакументы дайшлі да ўніверсітэта. Маме даслалі ліст з сумай. Усяго 43 тысячы рублёў, з улікам адпрацаванага тэрміна — больш за 29 тысяч.
Я пракансультавалася з юрысткай. Яна сказала, што ў падліках ёсць памылка. Яны палічылі не па тым годзе, у якім я выпускалася. І цяпер я буду запытваць пераразлік», — тлумачыць Крысціна.
Ці выплачваць грошы, дзяўчына рашэнне яшчэ не прыняла. Такой сумы ў яе няма.
«Мая маці перажывае з-за гэтага, ёй не хочацца, каб я не вярталася ў Беларусь. Аклад у СМІ, у якім я пачынала адпрацоўваць, быў 400 рублёў. Усё астатняе — ганарары за публікацыі. Адкуль у мяне могуць быць грошы?
Мама мяне імкнецца падтрымліваць. Ніколі не папракала за тое, што я так зрабіла. Канечне, калі б сума была 16 тысяч, думаю, што мы змаглі б выплаціць. У нас быў прапісаны «бізнэс-план», як мы будзем збіраць грошы. Але канчатковая сума непад'ёмная. Плаціць такія вялікія грошы дзяржаве цяпер нельга. Іх на патрэбнае не пусцяць», — лічыць яна.
Крысціна таксама пракансультавалася з юрысткай наконт таго, ці могуць гэтую суму спагнаць з яе маці. На момант паступлення дзяўчына была непаўналетняй і падпісваць дамову на навучанне не магла.
«Па законе не могуць. Там няма, як, напрыклад, у крэдытнай гісторыі, даручальніцтва. І сума ў дагаворы пры паступленні — каля 11 тысяч рублёў. Браць павінны з мяне, а не з бацькоў. Могуць забраць маю маёмасць, але на мяне нічога не запісана», — кажа яна.
Цяпер дзяўчына жыве ў Варшаве. Туды пасля пачатку вайны яна з’ехала разам са сваім хлопцам.
«Шукаю працу. Пакуль збіраюся рабіць некалькі праектаў пра беларускую музыку, а потым паглядзім. Не хачу пакуль працаваць на кагосьці. Займаюся фрылансам», — падсумоўвае яна.
Каментары