Як насамрэч адбываюцца абмены. Гісторыя былога палоннага салдата Узброеных сіл Украіны
Расія абвінаваціла Украіну ў наўмысным знішчэнні самалёта Іл-76 з украінскімі ваеннапалоннымі ў Белгарадскай вобласці. Кіеў гэта адмаўляе і заяўляе, што расейцы не папярэджвалі пра такі палёт загадзя. BBC звязалася з вайскоўцам Узброеных сіл Украіны Максімам Калеснікавым, які знаходзіўся ў расейскім палоне. Вызвалены па абмене ў лютым 2023 года. Ён расказаў, як лагістычна адбываюцца такія абмены.
Максім падкрэслівае, што інфармацыя Мінабароны РФ пра колькасць ахоўнікаў, якія знаходзіліся ў самалёце з палоннымі, здаецца яму дзіўнай. Паводле ўласнага досведу, канваіраў павінна было быць значна больш, чым тыя тры, пра якія заяўляе расейскае ведамства.
Бі-Бі-Сі: Раскажыце пра свой досвед знаходжання ў палоне, этап транспарціроўкі на абмен, як гэта адбывалася?
Максім Калеснікаў: Я ў няволі з мінулага года, дакладней з пазамінулага года і частку мінулага года. Мяне вызвалілі, абмянялі ў лютым 2023 года. Абмен адбыўся на мяжы Белгарадскай і Сумскай абласцей (менавіта там, у раёне пункта пропуску «Калацілаўка» 24 студзеня 2024 года павінен быў адбыцца абмен, паводле інфармацыі Мінабароны РФ, — Рэд.).
Матэрыяльна-тэхнічнае забеспячэнне было наступным. Спачатку пяць чалавек даставілі нас з горада Навазыбкава Бранскай вобласці на вайсковы аэрадром пад Бранскам. Затым вайсковы самалёт, хутчэй за ўсё, гэта быў Іл-76, адвёзлі ў Курск, забралі людзей, а потым у Белгарад. З Белгарада нас аўтобусам адвезлі ў лагер, дзе нас чакаў абмен. У той дзень, калі нас прывезлі, абмен не адбыўся, бо не змаглі прывезці яшчэ двух палонных.
Бі-Бі-Сі: Увогуле, у вас была магчымасць убачыць, як адбываецца этап транспарціроўкі, ці фізічна не было такой магчымасці?
Максім Калеснікаў: Вочы, вядома, былі завязаныя, але размовы мы чулі. Потым, калі нас прывезлі ў лагер, мы там былі трое сутак, тады ўбачылі пэўную колькасць людзей.
У нас было тры палаткі па 20 чалавек. То-бок, гэта вельмі шмат, і нас везлі ў чатырох мікрааўтобусах з аховай — абавязкова, — таму ў мяне вялікія сумневы, што ахоўнікаў там было трое. Гэта не рэальна.
Бі-Бі-Сі: Ці праўда, як кажуць некаторыя ваеннапалонныя, што большасць украінцаў доўгі час везлі з мяшкамі на галаве?
Максім Калеснікаў: Пры перавозцы зняволеных перад выхадам з лагера ці ізалятара шапка нацягваецца вельмі нізка на галаву, а вочы завязваюцца скотчам. Часцей за ўсё выкарыстоўваецца шапка, якую выдаюць пры перамяшчэнні. Некаторыя могуць трохі падглядаць, але яны з завязанымі вачыма, так.
Бі-Бі-Сі: Вам кажуць, куды вас перавязуць і на якім транспарце?
Максім Калеснікаў: Не, загадзя, пры абмене ніхто нікому нічога не кажа, ніхто не папярэджвае, што гэта абмен, не кажуць, калі, куды едзеш і што будзе. У нашым выпадку, нават калі нас саджалі ў самалёт, нам не сказалі, што гэта на абмен, што мы ляцім яшчэ на два пункты, што нас абменьваюць у гэты дзень. Пра гэта нам ужо паведаміў экіпаж самалёта, які быў там.
Бі-Бі-Сі: Але вы ўжо ведалі, што збіраецеся на абмен, праўда?
Максім Калеснікаў: Ну, я даведаўся ў самалёце.
BBC: Гэта было ад экіпажа, а не ад тых, хто вас суправаджаў?
Максім Калеснікаў: Так. Ні супрацоўнікі ФСВП РФ, ні супрацоўнікі вайсковай паліцыі, вядома, нічога нам пра гэта не сказалі. Гэта быў хутчэй такі жэст з боку пілотаў. Да нас прыехаў камандзір самалёта і расказаў.
ВВС: Як вы на гэта адрэагавалі?
Максім Калеснікаў: Безумоўна, былі рады.
Бі-бі-сі: А колькі ў вас было людзей, што гэта быў за транспартны самалёт?
Максім Калеснікаў: Вядома, я не бачыў гэты самалёт звонку. Але агулам нас было каля 60 чалавек, таму што мы ўсе ляцелі на гэтым самалёце, нас завялі ў гэты мікрааўтобус, потым нас размясцілі ў трох намётах. У кожнай палатцы было больш за 20 чалавек. Да таго ж з намі ляцела ахова, якая тады была з намі ў мікрааўтобусах. У кожным мікрааўтобусе было не менш за трох узброеных вайскоўцаў.
Бі-бі-сі: То-бок вы сумняваецеся, што на борце збітага Іл-76 маглі быць толькі тры ахоўнікі?
Максім Калеснікаў: Гэта абсалютна немагчыма. Гэта ў прынцыпе немагчыма, таму што калі, напрыклад, правяраецца камера з палоннымі, заўсёды прыходзіць на падлік не менш за 6-7 чалавек, і хоць раз на дзень прыходзіць кінолаг з аўчаркай.
Былі трое ўзброеных дубінкамі і электрашокерамі спецслужбоўцы з ФСВП, а таксама былі так званыя «вертухаі». Звычайна гэта былі: чалавек, які адчыняе дзверы, плюс камандзір гэтага нараду, плюс тры спецназаўцы, кінолаг. Падлічыце: зняволеных лёгка перавесці па калідоры туды-сюды. Для 60 чалавек, якія так — са звязанымі рукамі, — але не звязанымі нагамі, таму што ім трэба рухацца.
І ўявіце, што супраць іх ідзе змена з трох чалавек, якіх нельга расстраляць у самалёце, таму што гэта можа прывесці да гібелі ўсіх і да падзення самалёта. Вядома, у іх ёсць зброя, але яны не ўмеюць ёю карыстацца, таму ва ўсіх гумовыя дубінкі. А ўявіце, што на 65 чалавек тры ахоўнікі. Што яны могуць зрабіць? Нічога. Таму, вядома, гэта проста нерэальная інфармацыя, якая не можа адпавядаць рэчаіснасці.
Гэта не мог быць перавоз вязняў з такой колькасцю суправаджаючых.
Лукашэнкаўцы ўпершыню за доўгі час паказалі Віктара Бабарыку13
Каментары