Грамадства1919

З Лошыцкага яра знік крыж ахвярам бальшавіцкага тэрору

Лічыцца, што ў гэтым урочышчы ў 1937—1941 гады органы НКУС праводзілі масавыя расстрэлы.

Крыж ахвярам бальшавіцкага тэрору ў Лошыцкім яры. Фота: тэлеграм-канал «Спадчына»

На гэта звярнуў увагу тэлеграм-канал «Спадчына».

Мемарыяльны крыж ахвярам бальшавіцкага тэрору быў пастаўлены на ўскрайку Лошыцкага парку ў 1990-я гады высілкамі Свіслацкага аддзялення Мінскай арганізацыі Беларускага Народнага Фронту і аб’яднання Мартыралог Беларусі. Драўляны крыж вышынёй у пяць метраў быў спраектаваны вядомым мастаком Міколам Купавам.

Месца, дзе стаяў крыж, сёння. Фота: тэлеграм-канал «Спадчына»

Ён нагадвае пра брацкую магілу, у якой спачываюць ахвяры НКУС. Напрыканцы 1990-х гг. пачалася забудова тэрыторыі гаражамі, таму знайсці крыж складана. Лошыцкі парк знаходзіцца на паўднёвай ускраіне Мінска. У 19 стагоддзі тут паўстаў маёнтак з вялікім паркам, які быў канфіскаваны пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі ў 1917 г. Падчас грамадзянскай вайны з 1918 па 1920 гг. тэрыторыя выкарыстоўвалася ў розных мэтах, пакуль у сярэдзіне 1920-х гг. не была падзелена.

У сярэдзіне 1920-х гг. былы маёнтак у Лошыцы быў падзелены: на адной частцы парку размясцілася сельскагаспадарчая даследчая ўстанова, у той час калі сама сядзіба была перададзена АДПУ, пазней перайменаванаму ў НКУС.

Тут размясціўся аддзел спецыяльнага прызначэння, які займаўся падрыхтоўкай савецкіх разведвальных і дыверсійных груп. У 1920-х і 1930-х гг. дадзеныя групы перакідваліся праз савецка-польскую мяжу, якая праходзіла непадалёк ад Мінска, і павінны былі займацца там антыпольскай падпольнай дзейнасцю.

У сваю чаргу шмат людзей з Польшчы хацела перабрацца ў Савецкі Саюз, дзе яны спадзяваліся на лепшае жыццё, паверыўшы камуністычнай прапагандзе. Савецкая дзяржбяспека сустракала іх з недаверам, бачачы ў іх патэнцыйных шпіёнаў і ворагаў.

Сцвярджаецца, што сотні арыштаваных уцекачоў траплялі такім чынам у Лошыцу, дзе многія былі расстраляныя і пахаваныя ў пясчанай яме ў паўночна-ўсходняй частцы парку.

Пасля прыходу нямецкіх войск у Мінск у 1941 г. маёнтак у Лошыцы быў заняты мінскім акруговым камісарам. Падчас акупацыі там была расстраляна невядомая колькасць яўрэяў і партызан, якіх хавалі ў іншай яме.

Зянон Пазняк сцвярджае, што пра расстрэлы ў Лошыцы даведаўся ў 1988 годзе, калі апытваў мясцовых. Улетку таго ж года, калі вяліся археалагічныя раскопкі і эксгумацыя ў Курапатах, месца расстрэлу ў Лошыцы, па яго словах, было засыпанае грунтам, каб схаваць сляды злачынстваў бальшавікоў.

Калі ён вярнуўся сюды ў 1989 годзе, каб зрабіць разметку пад археалагічныя раскопкі, то ўбачыў, што яр засыпаны, а на яго месцы размясціліся гаражы. Пазняк казаў, што спрабаваў з групай моладзі пракапаць наўгад галечны жвір, але яму гэта не ўдалося.

Мітынг каля крыжа на Дзяды ў 2016 годзе. Фота: Радыё Свабода

Са слоў сведкаў расстрэлаў Зянон Пазняк таксама распавядае пра тое, што тут у 1937 годзе расстрэльвалі людзей кожны дзень, а нкусаўцы ахвотна давалі камсамольцам пастраляць у ворагаў народа і нават 20 сталінскіх капеек (гэта цана пачкі запалак) за адзін стрэл і адно забойства. Лічыцца, што ў Лошыцы забілі і закапалі не менш за дзесяць тысяч чалавек.

Лошыцкі яр стаў традыцыйным месцам, куды штогод на Дзяды прыходзілі з памятнымі шэсцямі.

«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны

ПАДТРЫМАЦЬ

Каментары19

  • Бачу
    02.11.2024
    Сляды ад машыны. Тэхнікай крыж вырывалі?
  • Гэта называецца
    02.11.2024
    Вандалізм.
  • Лукашысты раскалываюць грамадства
    02.11.2024
    Лукашысты падзялілі народ на тых, чыіх забітых продкаў можна шанаваць, і на тых, чыіх забітых продкаў шанаваць забаронена.
    Лукашысты раскалываюць грамадства .
    Пры гэтым сямей рэпрэсаваных у Беларусі больш, чым сямей карнікаў. Таму раскол ідзе на большасць (народ) і агрэсіўную меншасць (ідэйныя лукашысты і рашысты разам з імі).

Што за студэнтка Ульяна, з якой на балі вальсіраваў Лукашэнка?18

Што за студэнтка Ульяна, з якой на балі вальсіраваў Лукашэнка?

Усе навіны →
Усе навіны

Расійскі тыктокер Азамат Айталіеў вярнуўся ў Мінск раздражняць беларусаў: танчыць у вышыванцы, шукае жонку18

За вечар у Мінску патанулі ў ванне два чалавекі4

У Расіі жанчына забіла сяброўку пасля таго, як тая напалохала яе прароцтвам аб хуткім пазбаўленні волі1

Аўтагіганты «Хонда», «Нісан» і «Міцубісі» рыхтуюць гістарычнае зліццё3

Ля берагоў Іспаніі затанула расійскае судна, якое забяспечвала групоўку ў Сірыі2

Мінчанка перавяла гадалцы-таролагу ў тыктоку больш за 70 тысяч рублёў за зняцце сурокаў і іншыя абрады

Сёння католікі, пратэстанты і частка праваслаўных святкуюць Раство4

Колькі ў Беларусі каштуюць табі — модны абутак, які шмат у каго асацыюецца з капытамі4

Сотні хрысціян выйшлі на акцыю пратэсту ў цэнтры Дамаска5

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Што за студэнтка Ульяна, з якой на балі вальсіраваў Лукашэнка?18

Што за студэнтка Ульяна, з якой на балі вальсіраваў Лукашэнка?

Галоўнае
Усе навіны →