Iryna Dubianieckaja pra a.Nadsana: Heta byŭ biełarus №1 u zamiežžy
Iryna Dubianieckaja, biełaruski fiłosaf i teołah, raskazała «Našaj Nivie» pra značnaść ajca Alaksandra Nadsana, jaki pamior siońnia nočču, dla Biełarusi i biełarusaŭ pa ŭsim śviecie:
«Ajciec Alaksandr Nadsan — nadzvyčaj maštabnaja postać, heta čałaviek — cełaje žyćcio, čałaviek-epocha. Jon byŭ samaj značnaj asobaj u biełaruskim śviecie ŭ zamiežžy. Nadsan usio žyćcio, kožny jaho dzień, pracavaŭ na Biełaruś i dla Biełarusi. Jon hadami i dziesiacihodździami, litaralna da apošniaha času, byŭ adzinym čałaviekam u śviecie, jaki štodnia maliŭsia za Biełaruś, dvojčy ŭ dzień słužyŭ u carkvie pa-biełarusku. Ciapier heta pryniata i ŭ Biełarusi, ale Nadsan rabiŭ toje, kali hetaha nie było nidzie.
Jon źbiraŭ biełaruskija knihi, jon daśledavaŭ biełaruskuju knižnuju tradycyju, litaraturu, historyju, historyju carkvy. Jon sam vielmi šmat pisaŭ, i jaho tvory byli eŭrystyčnyja — usio, da čaho jon dakranaŭsia, stanaviłasia ŭnioskam u dyscyplinu.
Ajciec Alaksandr spryčyniŭsia da samaha vialikaha zboru biełaruskich knih i knih, pryśviečanych Biełarusi, pa-za miežami krainy. Ludzi ź lubych krain śvietu i lubych kantynientaŭ, jakim patrebnyja byli źviestki pra Biełaruś, jany prychodzili ŭ Łondan, u Skarynaŭskuju biblijateku.
Jon adkryvaŭ Biełaruś dla šyrokaha śvietu. Jon pryciahnuŭ da biełaruskaj spravy niepieraličnuju kolkaść ludziej. Jašče za savieckim časam, kali była «žaleznaja zasłona», kali dla ŭsiaho śvietu hetyja ziemli nazyvalisia adnym słovam «Raša», Nadsan kazaŭ pra Biełaruś.
I ludzi pačynali cikavicca Biełaruśsiu. A Nadsan byŭ punktam zborki biełaruskaści pa-za miežami Biełarusi.
Kali vybuchnuła čarnobylskaja katastrofa, pa ŭsim śviecie heta ŭsprymałasia albo jak SSSR, albo jak Ukraina. I mienavita ajciec Alaksandr pačaŭ kazać, što heta biełaruskaja trahiedyja, što bolš za ŭsio paciarpieła Biełaruś i što mienavita jana patrabuje padtrymki. U 90-ja hady, kali Nadsan narešcie zmoh pryjechać siudy, jon pajechaŭ u Biełaruś u pieršuju čarhu pa čarnobylskaj spravie. Pakul u jaho byli siły, jon štohod źbiraŭ karavan lekaŭ i inšych patrebnych rečaŭ i pryvoziŭ sam asabista.
Jon dapamahaŭ kožnamu, chto mieŭ patrebu ŭ dapamozie. Bo pierš za ŭsio Nadsan byŭ śviatarom.
Heta było sapraŭdnaje jaho paklikańnie, bo Nadsan vybraŭ hety šlach u stałym uzroście, adkinuŭ minułaje žyćcio, vykładańnie matematyki ŭ Łondanie i pajechaŭ u Rym vučycca na śviatara. I va ŭjaŭleńni ludziej śviatar byŭ takim čałaviekam, jak Nadsan, jaki całkam naležyć duchoŭnamu śvietu, ale jaki hety śviet ščodra i jomka addaje ludziam. Praź jaho dom, biełaruskuju katalickuju misiju ŭ Łondanie, prajšło bieźlič narodu. I ŭsie potym adčuvali jaho adnym sa «svaich» miescaŭ u śviecie, a Nadsana — svaim siabram».
Daviedka «NN»:
Iryna Dubianieckaja — mahistar i licencyjat bahasłoŭja, daktarantka Lovanskaha ŭniversiteta (Bielhija), zajmajecca biblistykaj, vyvučaje staražytnyja movy i cyvilizacyi Blizkaha Ŭschodu (jaŭrejskuju, aramiejskuju, finikijskuju, uharyjskuju, maabickuju). Dubianieckaja — adzinaja biełaruska, maje jakaja maje stupień doktara sakralnaj teałohii.
Dačka Michała Dubianieckaha, jaki ŭ 70—80-ch byŭ dyrektaram vydaviectva «Mastackaja litaratura» i stajaŭ la vytokaŭ Biełaruskaha Narodnaha Frontu. Zasnavalnica časopisu «Unija» (1990).
Kamientary