Žychary Minska ŭsio čaściej sustrakajuć źmiej. Z pačatku žniŭnia adna hadziuka ŭkusiła dzicia ŭ minskaj Kamiennaj Horcy, a druhaja - zalezła ŭ hazavuju plitu haspadyni z vulicy Łandara. Tut.by daviedaŭsia ŭ śpiecyjalista, čamu niebiaśpiečnych reptylij paciahnuła ŭ stalicu.
- Heta naturalny praces, - kaža Rusłan Navicki, zahadčyk siektara ekałahičnaj acenki pieraŭtvareńnia navakolnaha asiarodździa navukova-praktyčnaha centra pa bijaresursach NAN Biełarusi. - Idzie praces raśsialeńnia, reptylii, kazurki, ptuški - usio šukajuć prydatnyja miescy pasialeńnia. Imknucca zasialać novyja terytoryi.
U Biełarusi žyvie try vidy źmiej - hadziuka zvyčajnaja, vuž zvyčajny i miadzianka zvyčajnaja. Apošniaja sustrakajecca redka i zaniesiena ŭ Čyrvonuju knihu.
Žyvuć źmiei ŭ asnoŭnym u lasach i na bałotach, adsiul u horad i paŭzuć. Pryčym, nie tolki ciapier. Reptylij bačyli ŭ Minsku i piać, i dziesiać hadoŭ tamu: raz, dva na hod stabilna. Prosta da presy hetyja historyi nie dachodzili, kaža navukoviec.
- Minsk pastajanna raście, pryčym za košt pieryfieryi, - praciahvaje hierpietołah. - A čym bližej čałaviek da pryrody, tym vyšej vierahodnaść, što žyviolina zapaŭzie ŭ dvor. Kali stanuć zasialać spalnyja rajony ŭ zonie Drazdoŭ, nie ździŭlusia, kali ludzi pačnuć rehularna sustrakać hadziuk. Heta narmalna.
Da taho ž, adznačaje surazmoŭca, praz stalicu praciakaje Śvisłač, prachodzić Ściapianskaja vodnaja sistema, jakija dla reptylij źjaŭlajucca kalidorami raśsialeńnia.
- A jak tady źmiei apynajucca na pavierchach vysotak?
- Jość faktar raśsialeńnia, a jość čałaviečaje hłupstva, jakoje jašče nichto nie admianiaŭ, - nie chavaje emocyj Rusłan Navicki. - Znachodziacca achvotnyja trymać doma hadziuku, a źmiaja raz - dy i ŭciače.
Usiakaje, uvohule, byvaje. Voś tolki panikavać, ubačyŭšy źmiaju, nie varta. Lepš adrazu telefanavać u MNS. I dzieciam rastłumačyć: reptylij čapać nie treba.
- Sa źmiej, jakija ŭ nas žyvuć, atrutnaja tolki hadziuka, - raspaviadaje hierpietołah. - Pry ŭkusie treba mnoha papić i vyklikać chutkuju. Na praciahu paŭtary hadziny paciarpiełamu treba ŭvieści syrovatku. Pamiatajecie, u paciarpiełaha moža rezka źmianiacca cisk, mahčyma, źjavicca młosnaść ci čałaviek stracić prytomnaść.
Kali ŭkusić vuž ci miadzianka, nie strašna, ale tolki ŭ tym vypadku, kali vy nie alerhik. Inakš terminova źviartajciesia da ŭrača.
- U jakuju paru hoda źmiei ŭ horadzie sustrakajucca čaściej za ŭsio?
- Vierahodnaść taho, što vy sustreniecie źmiaju zimoj, nulavaja, - raspaviadaje śpiecyjalist. - Z krasavika źmiei vychodziać na sparvańnie i kancentrujucca ŭ miescach razmnažeńnia. U mai-vieraśni jany raspaŭzajucca pa navakolli, voś tady ŭ lasach, bałotach i nasielenych punktach jany pra siabie i nahadvajuć.
- A śpiakota na reptylij niejak upłyvaje?
- Kali źmiei i jaščarki nie buduć hrecca na soncy, ježa ŭ ich pierastanie pieravarvacca, i jany nie zmohuć ruchacca, - tłumačyć śpiecyjalist. - Ź inšaha boku, u ich jość aptymalnaja tempieratura prahrevu. Kali jany pierahrejucca, jany hinuć. Tamu zvyčajna źmiei hrejucca ŭ pieršaj pałovie dnia, a potym sychodziać u schovanku. I na praciahu dnia viaduć bolš ŭtojlivy ład žyćcia.
- Źmiei časam sustrakajucca ŭ piasočnicy, kaviarni, ci značyć heta, što reptylii addajuć pieravahu ludnym miescam?
- Čałaviek nie asacyjujecca ŭ hadziuki z abjektam charčavańnia, - zaviaršaje Rusłan Navicki. - Ludzi dla ich niebiaśpieka, a niebiaśpieki źmiei imknucca paźbiahać. U bolšaści vypadkaŭ, kali źmiaja akazvajecca ŭ ludnym miescy, značyć, jaje tudy prynios čałaviek.
Na sustrečy Snapkova ź biznesam adzin z zaprošanych zaklikaŭ źniać videazvarot «Nado!» Jak adreahavali astatnija?10
Kamientary