U Varšavie biełarus atrymaŭ ciažkuju traŭmu, hrošy na abśledavańnie jamu sabrali mienš čym za sutki
Biełarus Aleh Kirlik pracavaŭ u Varšavie kurjeram. U listapadzie 2023 hoda jon niaŭdała ŭpaŭ sa skutara i paškodziŭ ruku — jana pierastała ruchacca i z časam mocna ŭsochła. Akramia brata Paŭła, u mužčyny niama svajakoŭ, jakija b jamu dapamahli. Miedycynskaj strachoŭki ŭ Aleha taksama nie było. Ale paśla taho, jak braty apublikavali prośbu ab dapamozie, mienš čym za sutki Alehu sabrali patrebnuju dla lačeńnia sumu i dahetul praciahvajuć padtrymlivać, u tym liku maralna. Most pahavaryŭ z mužčynam pra traŭmu, lačeńnie i biełarusaŭ, jakich chočacca abniać.
Dumaŭ, što ruka adarvałasia i lažyć u rukavie
Aleh źjechaŭ ź Biełarusi paśla padziej 2020 hoda. U Polščy atrymaŭ mižnarodnuju abaronu. Pracavaŭ tut elektrykam i kurjeram, zdymaŭ pakoj u chostele. Toje, što źmianiła jaho žyćcio, zdaryłasia ŭ listapadzie 2023 hoda, kali mužčyna jechaŭ na skutary pa čarhovuju zamovu.
«Išoŭ doždž i było vielmi mokra, — raskazvaje biełarus. — Ja byŭ u akularach dla zroku i ŭ šlemie z padrapanym płastykavym zabrałam. Kali ja zachodziŭ u pavarot, nie zaŭvažyŭ słup. Jon jak byccam źjaviŭsia źniadkul, jak byccam imhnienna vyras pierad samym nosam. Nos ja paśpieŭ uchilić, a voś plačo — nie».
Mužčyna padniaŭsia i zrazumieŭ, što čahości nie chapaje. Ruka. Jon jaje nie adčuvaŭ i dumaŭ, što taja adarvałasia i lažyć u rukavie kurtki. Ale tak tolki zdavałasia. Kab pryjści ŭ prytomnaść, biełarus sieŭ u hurbu i staŭ čakać lekaraŭ.
Aleh — vielmi emacyjny čałaviek. Strach za svajo žyćcio i adčuty šok pryviali da zryvu, praz što mužčyna pavodziŭ siabie ŭ lakarni «krychu niapravilna». Jon nie adkazvaŭ na pytańni, nie davaŭ dakumientaŭ i tolki paŭtaraŭ: «U mianie jość brat».
Brat pryjechaŭ praź niekatory čas i dapamoh va ŭsim razabracca. Urešcie Aleha adviali ŭ renthien-kabiniet, kab zrabić zdymak.
«Na zdymku kostka była cełaja, pierałomu nie było, — kaža Aleh. — Ja tady padumaŭ, što, značyć, u mianie ŭsio dobra, a bol z časam projdzie, ja jaho prosta pieratryvaju. Lekary mnie paraili kupić ibuprafien».
U mužčyny nie było miedstrachoŭki. Daktary skazali prymać abiazbolvalnaje, a kali bol nie projdzie, to pryjści da ich jašče raz.
Lekar skazaŭ: «Ty invalid»
Bol nie prachodziŭ, a ibuprafien nie dapamahaŭ. Stała tolki horš. Aleh raskazvaje, što luby dotyk da ruki pryčyniaŭ bol, navat kropli daždžu, jakija na jaje padali.
Praz try tydni mužčyna staŭ adčuvać, što niešta nie tak: «Zanadta doŭha balić». Pačalisia i bačnyja źmieny, ruka stała ŭsychać, mianiaŭsia źniešni vyhlad kiści, pieradplečča, plača, łapatki.
«Ja tryvać hety bol mahu, ale bačyć hetuju ruku… — kaža mužčyna z dryžykami ŭ hołasie. — Ja bačyŭ hetuju kiść, jakaja ŭsychaje. Jana stała chudaja. Vialiki palec vyciahnuŭsia jak supierłajk».
Z-za prablem sa zdaroŭjem mužčyna nie moh praciahvać pracavać, i ŭ jaho zakančvalisia hrošy. Kab zapłacić za chosteł, pryjšłosia pradać aŭtamabil.
Atrymanuju sumu taksama vydatkavali na vizity da pryvatnych lekaraŭ: nieŭrołaha i traŭmatołaha. Lekary prapisali abiazbolvalnyja, vitaminy i nakiravańni na abśledavańni: MRT šyjnaj zony i plečavoha sustava, a taksama daśledavańnie niervaŭ ruki. Jany ž ahučyli i papiaredni dyjahnaz: paškodžańnie abo adryŭ niervovych kančatkaŭ ad śpinnoha mozhu.
«Kali ja pryjšoŭ da traŭmatołaha, jon ubačyŭ mianie i spałochaŭsia, — kaža Aleh. — Dziadźku 60 hadoŭ, a ja baču, što jon zaniervavaŭsia. Jon pačaŭ chadzić vakoł mianie, hladzieć, słuchać. Jon skazaŭ: «Prysiadź, chłopiec, ty ŭ Biełaruś nie možaš pajechać? Tamu što tut ty nie vyviezieš. Ty invalid». Tady ja zrazumieŭ, što ŭsio surjozna».
U Biełaruś mužčyna pajechać nie moža. Jon udzielničaŭ u akcyjach pratestu 2020 hoda, pryčym vielmi aktyŭna i ŭ čymści biezrazvažna. Aleh uspaminaje, jak bieh nasustrač busika z AMAPam, jaki padjechaŭ, kab adciahnuć ich uvahu i dać astatnim ludziam mahčymaść uciačy: «Jany pahnalisia za mnoj, A ja biez prablem syšoŭ ad pahoni».
«Tysiačy nie chapaje? Dyk łavi!»
Dzieści dva tydni tamu biełarus zrazumieŭ, što tryvać bolš niama sił, treba niešta vyrašać, treba znajści dzieści hrošy na abśledavańni. Brat jak moh dapamahaŭ Alehu, ale ŭ jaho byli i svaje prablemy: treba było zapłacić za arendu kvatery i pamiaškańni dla tatu-sałona.
«Adnojčy brat mnie dasłaŭ esemesku, — sprabujučy strymać ślozy, kaža Aleh. — Davaj, moža, pasprabujem paprasić dapamohi ŭ čacie dyjaspary. Ja skazaŭ: «Davaj pasprabujem». Jon paprasiŭ skinuć dakumienty, jakija zastalisia paśla naviedvańnia daktaroŭ, zrabić fota ruki. I kali ja hladzieŭ u lusterka na svaju ruku, robiačy fota, ja adčuŭ bieznadziejnaść. Ja ŭpieršyniu zapłakaŭ».
Braty raźmiaścili post u čacie ŭ fejsbuku 16 studzienia. Biełarusy adhuknulisia. Aleh, uśmichajučysia skroź ślozy, kaža, što kali brat jamu skazaŭ, što pryjšli pieršyja 10 złotych, jon afihieŭ: «Heta było jak śviatło ŭ kancy tunela». Potym pryjšli jašče 20 złotych. Jašče 20. Jašče 30. Aleh kaža, što ŭ ladoŭni ŭ jaho tady byŭ tolki kavałačak syru, tamu jon spytaŭ u brata, ci možna schadzić u kramu i kupić praduktaŭ. «Viadoma!» — adkazaŭ Pavieł.
«Ja kupiŭ kaŭbasy, słoik ahurkoŭ chrumstkich, chleba, vosiem bułačak pa 33 hrošy, małaka, vady, majanezu. Bulby kupiŭ — u mianie susied dobry, jon viernik, chodzić u carkvu, jon mnie zaŭsiody dapamahaje struhać bulbu».
Sumu, jakaja patrebna była na abśledavańni, sabrali ŭžo ŭviečary. Kožny skidaŭ chto kolki moh. Adzin čałaviek prosta spytaŭ u bratoŭ pra toje, kolki nie chapaje: «Tysiačy nie chapaje? Dyk łavi».
Dapamahali nie tolki hrašyma, ale i dobrym słovam. Aleh kaža, što jamu pryjšło šmat paviedamleńniaŭ, u jakich pisali toje, čaho jon nikoli raniej ni ad koha nie čuŭ.
«I heta było ad ludziej, jakich ja navat nie viedaju, voś u čym reč, — kaža mužčyna z dryžykami ŭ hołasie ad emocyj. — Ad ludziej, u jakich, ja ŭpeŭnieny, vielmi šmat svaich prablem i pytańniaŭ. Ale jany byli ŭsie dobryja da mianie, jak byccam viedali mianie daŭno. Mnie tak chočacca ich usich abniać, pryčym kožnaha paasobku».
«Ciapier usio budzie pa-inšamu»
Lekary nie dajuć nijakich prahnozaŭ. Pa słovach Aleha, traŭmatołah skazaŭ, što ŭ jaho mała času, a lačeńnie treba było pačynać «jašče ŭčora». Ciapier mužčyna adčuvaje vostryja i rezkija boli, i kab ich nie adčuvać, treba prymać abiazbolvalnyja: pa try tabletki ranicaj i ŭviečary i dva ŭkoły ŭ dzień.
«Palcy ŭ mianie trochi ruchajucca, ja mahu dulu skrucić, naprykład, — žartuje biełarus. — Mahu kryšačku ściskać. Kab pamyć padpachu, ja chapajusia chvoraj rukoj za ručnik, jaki visić na kručku, i druhoj rukoj myju».
Braty nie zdajucca. Ciapier jany zajmajucca afarmleńniem dobraachvotnaj miedstrachoŭki NFZ, jakaja dazvolić atrymać miedycynskuju dapamohu. Ale dla pačatku treba zapłacić štraf za pierapynki ŭ strachavańni — amal 1500 złotych.
Kali ŭsio budzie hatova, Aleh płanuje lehčy ŭ balnicu. Kali mužčyna fatahrafavaŭ siabie dla taho samaha pasta ŭ fejsbuku, to adčuvaŭ siabie ŭ bieznadziejnym stanoviščy.
«Ale ciapier… Ciapier ja viedaju, što ŭsio budzie pa-inšamu», — uśmichajecca jon.
Čytajcie taksama:
Chto taja žančyna, jakuju Marzaluk abazvaŭ «švallu z Hrodna» ŭ efiry BT, i što jana piša ŭ čatach? Raskazvajem pra doktarku Stefanovič1
Kamientary