Valejbalist zbornaj Biełarusi zaviaršyŭ karjeru i staŭ psichaterapieŭtam u Varšavie
Były napadnik valejbolnaj zbornaj Biełarusi Artur Udrys apošni siezon hulaŭ u kitajskim kłubie. Sioleta pastanaviŭ skončyć spartovuju karjeru, pierabraŭsia ź siamjoju ŭ Polšču i ładzić u Varšavie sieansy psichaterapii. Z hulcom, a ciapier psichołaham i psichaanalitykam «Biełsat» sustreŭsia za hadzinu pierad pačatkam sieminaru ŭ Biełaruskim moładzievym chabie.
Artur Udrys adrazu prosić źviartacca da jaho na ty. Adkryta ŭśmichajecca, paciskaje ruku, siadaje. Śvietłaja sakołka, na nahach — «džordany» 50-ha pamieru.
«Biełsat»: — Słuchaj, a tvoj rost — 212 sm! — nie pryhniataje tvaich klijentaŭ, jakija prychodziać pa psichałahičnuju dapamohu?
Artur Udrys: — Viedaješ, ja zbolšaha pracuju onłajn, tamu maje klijenty prosta nie bačać, jakoha ja rostu [śmiajecca]. A tyja, chto prychodzić da mianie ofłajn, naadvarot, kažuć, što heta ich supakojvaje, jany adčuvajuć siabie ŭtulna. Ja dumaju, tut spracoŭvaje efiekt «baćkoŭskaj postaci», bo baćka, jak praviła, vyšejšy za dzicia. Nu a kali niechta pałochajecca, to dla mianie heta taki punkt, jaki varta razhledzieć: kali pužaješsia, to, moža, u dziacinstvie što zdaryłasia?..
Artur Udrys naradziŭsia ŭ Ryzie ŭ 1990 hodzie, ale z troch hadoŭ žyŭ u Hłybokim, dzie pačaŭ razam z bratam zajmacca valejbołam. Prafiesijna pačaŭ hulać u mienskim «Budaŭniku» (2009), potym byŭ salihorski «Šachcior», polski «AZS Częstochowa», rasiejski «Fakieł», francuzski «Tours», hrecki PAOK, turecki «Akkuş Belediyespor», paŭdniovakarejski «KB Insurance Stars», kitajskija kłuby. Artur — były hulec zbornaj Biełarusi, adkul syšoŭ, asudziŭšy falsifikacyi vybaraŭ i hvałt siłavikoŭ u 2020 hodzie. Maje try vyšejšyja adukacyi: treniera, ekanamista i psichołaha (Uschodnie-Jeŭrapiejski instytut psichaanalizu). Jak psichołah i sieksołah dapamahaje ludziam ź nizkaju samaacenkaju, prablemami, vyklikanymi pačućciom soramu i strachu, kansultuje ŭ pytańniach stasunkaŭ pamiž baćkami i dziećmi, naładžvaje i ŭmacoŭvaje asabistyja miežy.
«Pakul zusim nie sumuju pa valejbole»
— Jakoje pieršaje pytańnie zvyčajna zadaješ klijentam?
— «Što chočaš źmianić u žyćci?» Niechta kaža: chaču stać ščaślivym. I tady pytajusia: «Jak ty zrazumieješ, što staŭ ščaślivym? Što ŭ tvaim žyćci pry hetym źmienicca?» Słovam, pierš za ŭsio treba razumieć, da čaho ty chočaš pryjści. Bo kali nie razumieć hetaha, nikudy nie pryjdzieš.
— Nu tady pytajusia ŭ ciabie: što chočaš źmianić u svaim žyćci?
— Ja b skazaŭ, što maju davoli ščaślivaje žyćcio. U asnoŭnym usio narmalna. Jość niejkija finansavyja pytańni i pytańni nakont pracy, ale, pa vialikim rachunku, usio dobra. Što chaču źmianić? Ja chaču raźvivacca.
— Ale ŭ dačynieńniach z valejbołam pastaviŭ kropku? Jak bieź jaho žyviecca?
— Viedaješ, dobra! Nasamreč ja vielmi stamiŭsia: 15 hadoŭ addaŭ prafiesijnamu valejbołu. Heta vialiki adrezak žyćcia. I davoli jarki. I tam roznaje było — i dobraje, i kiepskaje. Ale ciapier zusim nie sumuju pa valejbole. I žoncy raspaviadaju, jak ža heta dobra: prychodziš u trenažornuju zału — i tabie nie treba «pachać».
I na dušy niejak adlahło. Choć, viadoma, razumieju, što projdzie stomlenaść i nastanie jašče pieryjad, kali zachočacca praciahnuć. Napeŭna, budzie taki. Čakaju i viedaju, jak dać z hetym rady. Ale ciapier zusim pra toje nie dumaju.
— U raniejšych intervju ty nazyvaŭ roznyja krainy, dzie moh by atabarycca, pakul nie možaš viarnucca ŭ Biełaruś. Ale kančatkova ŭsio ž — Polšča?
— Tak, zastajomsia ź siamjoju tut. Dačka Kira, joj 7 hadkoŭ, užo vielmi dobra havoryć pa-polsku. Pojdzie ŭvosień u škołu. Synu Danielu praz dva tydni spoŭnicca try hady. Nu, jon jašče pa-svojmu havoryć. Ale ŭžyvaje biełaruskija słoŭcy. Polskuju razumieje, ale pakul što maŭčyć na joj.
«Pomniu pach, kali cieplili łaźniu…»
— U ciabie, darečy, cudoŭnaja biełaruskaja mova. Heta z tvajho hłybockaha dziacinstva? Bo ŭ zbornaj naŭrad ci kamunikavali pa-biełarusku?
— Tak, u zbornaj nie razmaŭlali. Nasamreč ja ž skončyŭ biełaruskamoŭnuju škołu ŭ Hłybokim. Napeŭna, astatniuju biełaruskamoŭnuju ŭ Viciebskaj vobłaści. Tamu tak, ja razmaŭlaŭ u dziacinstvie pa-biełarusku. Potym mova viarnułasia da mianie ŭ 2020-m. I jašče bolš — u 2022 hodzie, kali pačałasia vajna va Ukrainie.
Chaciełasia psichałahična admiežavacca ad hetaha: maŭlaŭ, my nie rasiejcy, u nas svaja nacyjanalnaść i svaja ideja, i my nie pačynali hetaj vajny. Tady ź siabrami pastanavili razmaŭlać pa-biełarusku.
Dahetul z mnohimi razmaŭlajem, papraŭlajem adzin adnaho, bo razam ža pačynali. Mnie zdajecca, tady heta naradziłasia šmat u kaho z majho asiarodździa.
— Hłybokaje — valejbolny haradok?
— Jość takoje. Choć ja b nie nazvaŭ jaho valejbolnym, ale tam byŭ moj pieršy trenier — Ivan Dubina, ciapier staršy trenier salihorskaha «Šachciora», jon nie tolki mnie daŭ dobry start u valejbole.
— Zhadaješ samy śvietły momant svajho hłybockaha dziacinstva?
— Nie viedaju, u škole nie skazać, kab było ŭsio vielmi dobra. Šmat roznych uspaminaŭ. Napeŭna, samyja jarkija momanty tyja, što źviazanyja jakraz z valejbołam i maim trenieram. U valejboł ja pačaŭ hulać u 10 hadoŭ…
Jašče pamiataju, jak było dobra, kali byvaŭ u domie babuli. I hety pach, kali cieplili łaźniu… Ciapier dzie-niebudź łoviš padobny — i ŭsio nibyta viartajecca.
«Spartovy śviet vielmi karumpavany»
— Pach dziacinstva. A nikoli nie škadavaŭ, što zaniaŭsia mienavita valejbołam, u jakim Biełaruś nivodnaha razu nie prabiłasia na Alimpijadu?
— Było b cikava zhulać na Alimpijadzie. Ale ja adkažu tak. U mianie časam pytajucca, ci niazručna mieć taki vialiki rost, i ja adkazvaju, što ja amal nikoli nie byŭ nievysokim. U 18 hadoŭ byŭ užo za dva mietry.
Ja nie viedaju, što značyć być mienšaha rostu.
Toje sama i z Alimpijadaju. Nie viedaju, jak tam nasamreč. Ale viedaju šmat spabornictvaŭ, jakija zvonku vyhladajuć vielmi prezientabielna, a znutry — zusim pa-inšamu: ciažkija psichałahičnyja nahruzki i hetak dalej. Ja nie viedaju, jak vyhladaje Alimpijada z boku spartoŭcaŭ. U mianie nikoli nie było takoha, kab ja škadavaŭ, što ja nie skakun u vyšyniu, naprykład, ci nie skakun z kijem. Heta ščyra.
— Ale ci budzieš zaŭzieć za biełaruskich spartoŭcaŭ, jakich dapuścili na Alimpijskija hulni ŭ Paryžy? 17 čałaviek, pa-mojmu…
— Pryznajusia, ja navat nie hladzieŭ, kolki ich tam. Nu nie. Viadoma, nie. Ja, ščyra kažučy, zaŭzieŭ by, kali b tam byli maje znajomyja. Vidavočna, što ciapier ich tam niama. Zaŭzieć čysta za krainu? Iznoŭ ža, jakuju častku nacyi prezientujuć tyja spartoŭcy? Dumaju, raskoł u biełaruskim hramadstvie ciapier davoli značny. Jasna, jany pradstaŭlajuć nie tuju častku hramadstva, ź jakoj ja siabie atajasamlivaju, i nijakich asabistych suviaziaŭ ź imi ŭ mianie niama, tamu — niama za kaho zaŭzieć.
— Šmat chto ličać niespraviadlivym, što režymnych spartoŭcaŭ MAK uvohule dapuściŭ da ŭdziełu ŭ Hulniach.
— Ja nie viedaju, što heta za spartoŭcy z čałaviečaha punktu hledžańnia. Moža, siarod ich sapraŭdy jość tyja, chto ŭsio žyćcio rvaŭ žyły, trenavaŭsia, kab tudy trapić, dla kaho Alimpijada była maraju žyćcia i chto maŭčaŭ tolki tamu, što chacieŭ trapić na hetyja Hulni. Moža, i jość takija, nie viedaju.
Što da dopusku, to dla mianie heta nie było niespadziavankaju, bo spartovy śviet, asabliva arhanizacyi takoha maštabu, vielmi karumpavany. Ja byŭ upeŭnieny, što jany znojduć jakuju-niebudź paŭmieru. Heta jak z dopinhavym skandałam na Alimpijadzie ŭ Sočy, kali rasiejcam u jakaści kary zabaranili ciaham 4 hadoŭ vystupać pad svaim ściaham. Dla mianie heta śmiešna! Jany parušyli ŭsio, što tolki možna było parušyć. I što?.. Tamu MAK nie taja arhanizacyja, ad jakoj varta było čakać spraviadlivych rašeńniaŭ.
«Nie vielmi lubiŭ jeździć u nacyjanalnuju zbornuju Biełarusi»
— Ty žyvieš u valejbolnaj krainie. U Paryžy palaki buduć, peŭna, bicca za miedali. Ujavi sabie, što ty na paru hadoŭ maładziejšy, u vydatnaj formie i ciabie zaprašajuć zhulać za Polšču. Hipatetyčna. Daješ zhodu?
— Cikavaje pytańnie. Tut reč u tym, dziela čaho. Zaŭsiody dumaŭ, što my źbirajemsia, kab nie za niejkija miedali bicca i niešta vyhulvać, a my — kalektyŭ, jaki vyrašaje peŭnyja zadačy i raźviazvaje prablemy. Adno cełaje. Družyna — voś dobraje słova. Ja, darečy, nie vielmi lubiŭ jeździć u nacyjanalnuju zbornuju Biełarusi, bo adčuvaŭ, što moj pohlad nie ŭsim blizki. Daloki, ja b skazaŭ. Tam byli spartovyja funkcyjaniery, jakija pryjazdžali i kazali: vy musicie zrabić toje i sioje, vy pavinny i hetak dalej. I voś heta ŭ moj suśviet zusim nie kłałasia.
Kab ja doŭhi čas hulaŭ u Polščy, kab tut byli maje siabry i znajomyja, kab ja padzialaŭ ichnyja dumki i pamknieńni, to tak, zhadziŭsia b. Ale nie prosta dziela taho, kab potym raspaviadać usim, što ja pabyvaŭ na Alimpijadzie…
— To bok ty razumieješ vybar biełarusak, jakija zhadzilisia vystupać na Hulniach pad polskim ściaham?
— Tak, viadoma. Pahatoŭ jany vystupajuć u indyvidualnych vidach, tamu im, napeŭna, lahčej. Ty pradstaŭlaješ siabie i ŭsio.
«Sport zaŭsiody źviazany z palitykaju»
— Niekalki tydniaŭ tamu nobieleŭskija łaŭreaty zaklikali pierad Alimpijskimi hulniami spynić ahoń va Ukrainie, siektary Haza i ŭva ŭsim śviecie. Jak dumaješ: hety zvarot moh by zapuścić praces mirnych pieramovaŭ?
— Mnie zdajecca, nobieleŭskija łaŭreaty krychu adarvanyja ad rečaisnaści.
Kali Rasieja bambarduje špital ci dziciačy sadok, to treba razumieć, što nijakija zvaroty na hetuju krainu nie dziejuć. Napeŭna, aŭtary zvarotu prosta nie razumiejuć, da kaho źviartajucca, nie razumiejuć, što na tym baku niama ludziej, ź jakimi možna damaŭlacca.
I što hety pryhožy staražytny pryncyp spynieńnia vojnaŭ padčas Alimpijady daŭno nie pracuje. Jak nie pracuje, naprykład, praviła «nie bambić cyvilnaha nasielnictva». Pucin praz dva słovy kaža pra svaju jadravuju zbroju, dyk jakija ŭvohule tut mohuć być pryncypy.
— Sport nie moža spynić vajny, nie moža być vyšejšy za palityku. A ci moža być pa-za palitykaju?
— Sport tak ci inakš zaŭsiody źviazany z palitykaju.
Nasamreč fraza «sport pa-za palitykaju» — dobry instrumient manipulacyi.
Kali mnie raili nie miašać sportu ŭ palityku, ja adkazvaŭ, što «nielha zabivać i katavać ludziej» — heta nie palityka. Spartoviec, jak i inšy hramadzianin, maje prava i musić kazać pra heta. Ja ž nie kryču: «hałasujcie za Łatušku!» ci «hałasujcie za Śviatłanu Cichanoŭskuju!»
Uvohule sport palityčny pa svajoj sutnaści. Što moža być bolš palityčnym, čymsia pradstaŭlać svaju dziaržavu i na spabornictvach namahacca pieramahčy pradstaŭnikoŭ inšaj krainy?
«Mahu hulać drenna — śviet praz heta nie pierakulicca»
— Nakont pieramahčy. Padzialisia jak psichołah, što treba mieć u hałavie, kab na valejbolnaj placoŭcy ŭsio išło jak maje być — i da pieramohi.
— Ja nazyvaju heta «załatoju tabletkaju». Dla kožnaha jana moža być roznaja. Zaležyć šmat ad jakich faktaraŭ. Ad tempieramientu i hetak dalej. Ja, naprykład, navučyŭsia siabie adpuskać. To bok trymaŭ u hałavie, što mahu hulać drenna — śviet praz heta nie spynicca i nie pierakulicca. Niedzie vosiem hadoŭ tamu ja chadziŭ da adnaho psichołaha, i heta było pieršaje, nad čym my pracavali.
I voś paradoks: kali skazaŭ sabie, što mahu hulać drenna, — staŭ hulać lepš.
Univiersalnaje praviła. Jano i ŭ žyćci pracuje. A jašče apošnija dva — try hady pačaŭ hulać emacyjna. Prosta staŭ dazvalać sabie emocyi. Heta taksama dapamahaje. I dzietkam svaim taksama kažu: vy majecie prava na ŭsie emocyi.
— Moža, našaj demakratyčnaj supolnaści, jak družynie, treba adpuścić siabie i dapuścić, što my možam hulać drenna?
— Mienavita tak. I zrazumieć, što majem prava na roznyja emocyi. Heta narmalna. I viadzie da pieramohi.
— Dziakuj vialiki. Ja padčas hutarki nie manipulavaŭ taboju?
— Nie [śmiajecca]. Ja sačyŭ za tvaimi pytańniami. Manipulacyi — heta zaŭždy pra dziejańni, zaŭždy viaduć da niejkich dziejańniaŭ. Hetaha nie było. Fajna parazmaŭlali, dziakuj.
Manipulacyja, pavodle Udrysa, — heta psichałahičnaje ŭździejańnie z metaju prychavana źmianić usprymańnie i pavodziny inšaha čałavieka. Padčas sustrečy ŭ Moładzievym chabie Artur Udrys apaviadaŭ pra eha-stany čałavieka — baćkoŭski, darosły i dziciačy, pra paraleli transakcyjaŭ i kvadrat «Ok — Ok», u jakim možna paźbiehčy manipulacyjaŭ. Davaŭ parady, jak joj možna supraćstajać.
«Dva daminantnyja pačućci pry manipulacyi — heta strach i vina», — śćviardžaje psichołah i były valejbalist.
Kamientary