Minus $10 tysiač. Biełaruska vypłačvaje doŭh 14‑hadovaha syna, jaki staŭ kurjeram machlaroŭ
Uletku 2022 hoda Dzinie patelefanavali ź milicyi. Joj paviedamili, što zatrymany jaje syn — 14‑hadovy Maćviej. «Pieršaja dumka — abo ź im niešta zdaryłasia, abo surjozna ŭlapaŭsia», — uspaminaje toj dzień maci. Vyjšaŭ treci varyjant: padletak staŭ kurjeram telefonnych machlaroŭ. Paźniej vyśvietliłasia, što hrošy Maćviej zabraŭ u piaci piensijanieraŭ.
Papracavać chłopiec paśpieŭ usiaho dva dni, pry hetym suma škody pieravaliła za dziasiatki tysiač dołaraŭ. Paźniej adna z paciarpiełych źviarnułasia ŭ sud z patrabavańniem viarnuć pieradadzienyja kurjeru $10 tys. Bolš za dva hady hety doŭh za syna vypłačvaje Dzina, piša Onliner.by.
Intervju Dzina pačynaje z pryznańnia. Jaje hałoŭnaja meta — raskazać inšym baćkam, što tak byvaje: ty lubiš, kłapocišsia, abaraniaješ, ale ŭ niejki momant tvoj zvykły śviet rujnujecca.
Maćviej — starejšy syn hieraini. Dzina z uśmieškaj raskazvaje, što chłopčyk z 10 hadoŭ vielmi samastojny: sam dabiraŭsia na treniroŭki, lohka moh zrabić sabie buterbrod ci zalić małakom šmatki.
— Z 3 hadoŭ Maćviej zajmajecca sportam — heta była maja ideja. Chaciełasia, kab u jaho było miesca, dzie jon budzie pad nahladam. Paźniej, užo ŭ školnyja hady maršrut syna byŭ adzin: škoła — treniroŭki — dom. Nie skažu, što jon supraciŭlaŭsia takomu režymu, fraz u duchu «Nie chaču žyć takim žyćciom!» nikoli nie było. Jamu padabałasia jeździć na spabornictvy, znachodzicca va ŭsioj hetaj mituśni.
Ź dziacinstvam źviazany jašče adzin važny momant. Kali Maćvieju amal spoŭniłasia 4 hady, baćki pryniali rašeńnie raźvieścisia. Sam razvod, raskazvaje Dzina, prajšoŭ spakojna. Dalej rodny tata chłopčyka pierajechaŭ — z taho momantu jon pierastaŭ cikavicca žyćciom syna, jak i dapamahać finansava. I choć Maćviej nikoli hetaha nie prahavorvaŭ, Dzina zaŭvažała: dziciaci vielmi nie chapaje fihury baćki pobač.
— Tema nie była tabuiravanaja: ja pakazvała fatahrafii byłoha muža, raskazvała pra jaho, ale nikoli nie rabiła hetaha ŭ niehatyŭnym klučy, — tłumačyć mama.
Kali Maćviej jašče chadziŭ u dziciačy sadok, Dzina paznajomiłasia z mužčynam. Adnosiny pastupova raźvivalisia — para źjechałasia, paźniej pažanilisia, a praz čas u siamji naradziłasia i druhoje dzicia. I ŭsio ž hetaja historyja taksama skončyłasia razvodam.
— Nam treba było pieražyć ciažki pieryjad: razvod, dzialba kvatery, ipateka. Maćvieju było ciažka jašče i ad taho, što majho druhoha muža jon ŭsprymaŭ jak siabra. Paźniej ich kantakt spyniŭsia, pry hetym małodšy časta źjazdžaŭ na vychadnyja da taty.
Nastupny hod staŭ dla Dziny sapraŭdnym vyprabavańniem. Akramia pierabudoŭ u asabistym žyćci, pačalisia składanaści z pracaj: adzin z prajektaŭ, nad jakim pracavała dziaŭčyna, zharnuli.
— U mianie była pastajannaja zaniataść, ale, skažam tak, heta nie praca z vaśmi da piaci. Tamu pa hrošach u momancie ŭsio byccam abrubiłasia: cełaje leta pracy nie było naohuł, tolki drobnyja padpracoŭki. Ja ščyra rastłumačyła situacyju Maćvieju. Płanavała, što da vosieni ŭsio naładzicca.
«U syna spytali, ci nie było jamu škada babul»
Tym ža letam 14‑hadovy Maćviej źjechaŭ na letnija kanikuły da babuli. Siadzieć biez trenirovak i vučoby niekalki miesiacaŭ chłopcu nie chaciełasia, i jon vyrašyŭ znajści padpracoŭku. Śpiarša razhladaŭ varyjant uładkavacca kimści nakštałt padsobnaha rabočaha ŭ škołu, ale nie atrymałasia. Važny momant: pra ŭsio heta Dzina była ŭ kursie.
— Syn znajšoŭ inšy varyjant — razdaču ŭlotak. My z babulaj (majoj mamaj) staralisia kantralavać situacyju: prasili Maćvieja dasyłać fota ź miesca, dzie jon znachodzicca, skinuć i sami ŭlotki, prysłać «kružočak» u Telegram. Pieražyvała, kab usio było dobra i jon nie trapiŭ u jakuju-niebudź sumnieŭnuju kampaniju.
Ale ŭ kancy lipienia razdaŭsia toj samy zvanok ź milicyi. Dzinie paviedamili, što joj terminova treba pryjechać u adździaleńnie. Pryčynu abiacali rastłumačyć asabista.
— Pieršaja dumka — syn va štości ŭlapaŭsia. Nie mahu skazać, što Maćviej byŭ uvieś taki stanoŭčy: nastaŭniki, naprykład, łajali jaho za viejpy. Doma ja ich nie bačyła, ale ŭ škole Maćvieja łavili ź imi pastajanna. U nas była razmova na hetuju temu, ale jak štości zabaranić, kali ja jaho nie baču… Tamu i padumała, što zvanok moža być źviazany z hetym. Druhaja dumka — narkotyki.
Pakul ja jechała, u hałavie kruciŭsia patok z samych roznych zdahadak.
Adnačasova sa mnoj padjechała mašyna supracoŭnikaŭ [milicyi], ź jaje vyjšaŭ i Maćviej. Naručnikaŭ na synie nie było. Ja bačyła, što jon całkam zhubleny, absalutna biezemacyjny.
Pieršaje pytańnie ad supracoŭnikaŭ milicyi, zadadzienaje Dzinie, hučała prykładna tak: ci viedaje jana, chto takija telefonnyja machlary? Mama ščyra adkazała, što nie.
— Kali mnie tłumačyli, što adbyłosia, ja nie mahła ŭ heta pavieryć. Kab chtości patelefanavaŭ čałavieku, a toj dobraachvotna skłaŭ u pakiet ź bializnaj $10 tys. i addaŭ? U Maćvieja spytali, ci nie było jamu škada babul. Syn adkazaŭ, što jamu skazali pryjści i zabrać pakiet, zatym pakłaści hrošy na ŭkazany rachunak. Pa jaho słovach, jon pačaŭ niešta padazravać paśla treciaha razu. Ale jon byccam byŭ zapałochany i bajaŭsia raskazać: mahčyma, jamu niejak pahražali…
Usiaho ŭ Maćvieja, raskazvaje Dzina, było piać epizodaŭ. Papracavać kurjeram chłopiec paśpieŭ dva dni — hetaha času chapiła, kab pieradać ad paciarpiełych machlaram dziasiatki tysiač rubloŭ.
— Abjavu pra pracu jon znajšoŭ u miascovym čacie dla padletkaŭ. Paźniej ja taksama prahortvała jaho, hladzieła — ničoha drennaha tam nie było. Paśpieła ŭbačyć i samu abjavu prykładna z takim źmiestam: «Chto šukaje padpracoŭku na leta? Nie narkotyki. Napišycie ŭ asabistyja». Pa zapytach syna ŭsio syšłosia. Maćviej pavinien byŭ zabrać hrošy, pamianiać u abmieńniku na biełaruskija rubli i pakłaści na rachunak praź infakijosk. Za adzin prychod płacili, zdajecca, kala 100 rubloŭ — dla dziciaci heta byli dobryja hrošy. Tym bolš kali za dzień schadzić trojčy.
Vyličyć Maćvieja było nieskładana. Pablizu z kožnym padjezdam byli kamiery, sam padletak, zapeŭnivaje mama, i nie pavodziŭ siabie tak, byccam chacieŭ schavacca: tvar nie zakryvaŭ, byŭ u jarkaj futbołcy, a ŭ pieršy dzień navat jeździŭ na hramadskim transparcie (u druhi dzień «pracy» źjavilisia hrošy na taksi) — słovam, nie chavaŭsia.
— U milicyi my prasiadzieli da nočy, historyju pierakazvali raz piać. Dadomu jechali ŭ cišyni. Uvieś toj pieryjad ja byccam jechała ŭ ciahniku, nie razumiejučy, što adbyvajecca. U samym pačatku Maćviej vielmi mała havaryŭ pra toje, što zdaryłasia, jon zamknuŭsia. Ale ja na jaho i nie cisnuła. Nie razumieła i svajo adčuvańnie: što mnie treba rabić? I ŭsio ž niekalki razoŭ ja zryvałasia, pytałasia, navošta jamu ŭsio heta było treba.
«Mnie skazali, što adna z paciarpiełych moža padać u sud»
Historyja raściahnułasia. Praz paŭhoda, uspaminaje Dzina, jaje znoŭ vyklikali i raskazali, što ŭstanoŭleny ludzi, na čyje rachunki pieravodzilisia hrošy. Užo tady mama viedała, što turma Maćvieju nie pahražaje: chłopčyku ŭ toj momant, nahadajem, było 14 hadoŭ.
— Miesiacy praz dva paśla zakryćcia kryminalnaj spravy mianie vyklikaŭ śledčy. Mnie raskazali, što adna z paciarpiełych moža padać pazoŭ. Ja razumieła, što takoje moža adbycca: maja mama pracuje jurystam. Viedaŭ pra heta i Maćviej. Ja vielmi pieražyvała za jaho i bajałasia cisnuć — u pieršuju čarhu kab jon ničoha z saboj nie zrabiŭ. My ž siamja, i kali prablema jość, to jaje treba vyrašać.
U sud adna z paciarpiełych sapraŭdy źviarnułasia. U zajavie paznačana, što ŭ lipieni 2022 hoda złamyśniki patelefanavali žančynie i paviedamili, što jaje dačka ździejśniła DTZ — hrošy nibyta patrebny dla akazańnia dapamohi. Paciarpiełaja pieradała kurjeru $10 tys. — «usie najaŭnyja źbieražeńni», a taksama pradmiety pieršaj nieabchodnaści. Hetyja hrošy paciarpiełaja i patrabavała spahnać. Taksama ŭ isku zajaŭlena maralnaja škoda, acenienaja ŭ 10 tys. rubloŭ. Z dakumientaŭ vynikaje, što ŭ muža paciarpiełaj na fonie taho, što zdaryłasia, rezka pahoršyłasia zdaroŭje — toj ža vosieńniu mužčyna pamior.
U dakumientach taksama paznačana, što śledčy prapanoŭvaŭ Dzinie dobraachvotna kampiensavać škodu, ale taja zrabić heta admoviłasia.
— Ja mahła źviarnucca da paciarpiełaj asabista. Ale mnie, kali ščyra, było strašna. Bolš za ŭsio bajałasia, što my z Maćviejem pryjdziem da ich dadomu, a nam adabjuć hałovy. Chto jaje siamja, dzieci? Raptam u jaje šalony syn, jaki skaža, što my abakrali jaho maci? Iści da kahości ŭ čužy dom… Kali b ź milicyjantam, a tak adzin na adzin…
Abjektyŭna było prosta strašna.
U vyniku ŭ pazovie byli zajaŭleny patrabavańni pakryć $10 tys. (suma, jakuju zabraŭ Maćviej), dziaržpošlinu, a taksama 10 tys. rubloŭ maralnaj kampiensacyi. U vyniku było vyrašana spahnać majomasnuju škodu (26 tys. rubloŭ — tyja samyja $10 tys.) i krychu mienš 1,3 tys. rubloŭ dziaržpošliny. Uličvajučy, što Maćviej na toj momant byŭ niepaŭnaletnim, płacić abaviazali Dzinu.
Zakryć doŭh adrazu, tłumačyć hierainia, joj było nie z čaho. Tamu było vyrašana, što ź jaje buduć spahaniać 50% ad dachodu. Akramia hetaha, treba było niejak apłačvać kredyt na kvateru, ramont i «hasić» kredytnuju kartu.
— Ja ŭładkavanaja na nievialikuju staŭku, u asnoŭnym moj dachod — ad prajektaŭ pa damovie padradu. Časta z hetych ža hrošaj treba taksama apłačvać dadatkovyja raschody, źviazanyja z majoj pracaj. Kali pałova sychodzić «tudy» [u košt doŭhu], heta vielmi adčuvalna. I maralna, i fizična składana vypłačvać hrošy, jakimi ty nie vałodaŭ, nie karystaŭsia. Heta navat nie kredyt za reč, jakaja ŭ ciabie źjaviłasia, usia suma była pieraviedziena trecim asobam — machlaram. A kali i da hetaha takich hrošaj u ciabie nikoli nie było, to i kampiensavać adkul?
«Chaču vydychnuć i viedać, što na kartcy niama minusa ŭ 22 tys.»
Z boku moža zdavacca, što žyćcio Dziny poŭnaje «paśpiachovaha pośpiechu». Dziaŭčyna časam byvaje ŭ kamandziroŭkach i publikuje pryhožyja fota ŭ Instagram. Vieści sacsietki, tłumačyć hierainia, važna pa pracy.
— Pajści pracavać kasiram možna, ale što zastaniecca z umoŭnych 1000 rubloŭ zarobku? — razvažaje Dzina. — Ščyra, z-za nierazumieńnia, jak žyć dalej, u mianie byli suicydalnyja dumki. Chočacca spakojna prychodzić i havaryć «Dobry dzień, ja chaču ŭ vas pracavać». Ale ja abaviazana pieradavać infarmacyju ŭ AUI, pracadaŭca taksama ŭ kursie, što ŭ ciabie jość zapazyčanaść, a raskazvać, adkul jana ŭziałasia, nie chočacca.
— Chto-niebudź ź siabroŭ prapanavaŭ dapamohu ŭ pahašeńni doŭhu?
— Skažam tak: mnohija hatovy padtrymać, ale nie dać hrošy. Tamu ŭsie razmovy ja spyniała. Heta chvaravitaja tema, na jakuju ja nie mahu «patryndzieć» prosta tak. Ja razumieju, čamu kažu pra heta ŭ intervju: mnie zdajecca, što jość inšyja mamy, siemji, jakija ciapier sapraŭdy hetak ža siadziać i znachodziacca ŭ šoku.
Važny momant hetaj historyi źviazany ź psichołaham. Dzina raskazvaje, što jašče ŭ škole z Maćviejem pracavaŭ śpiecyjalist i heta dało vynik. Kali kazać pra adnosiny mamy i syna, to ŭ apošni čas, raskazvaje hierainia, i ŭ hetym stała trochi lahčej.
— U płanie hrošaj Maćvieju stała trochi bolš zrazumieła, my spakajniej havorym pra finansy. Jon bačyŭ i viedaje, što za «pryhožaj karcinkaj» majoj pracy taksama staić kałasalnaja praca. Pry hetym u jaho jość imknieńnie zarabić usie hrošy śvietu.
Viasnoj nastupnaha hoda Maćvieju spoŭnicca 18 hadoŭ. A značyć, reštu (na dadzieny momant krychu bolš za 22 tys. rubloŭ) kampiensavać daviadziecca ŭžo jamu samomu. Ciapier chłopiec atrymlivaje stypiendyju i pa rašeńni siamji pieravodzić pałovu ŭ košt doŭhu. Dzina tłumačyć, što heta pastupova «pryvučaje» jaho da adkaznaści.
— Kali paŭstała pytańnie ab pastupleńni, ja adrazu skazała Maćvieju: pra płatnaje nie moža być i havorki. Repietytaraŭ taksama nie było: u internecie dastatkova infarmacyi, byli i dadatkovyja zaniatki ŭ škole. Syn sam padciahnuŭsia pa vučobie (siaredni bał — 8,6) i zmoh pastupić na biudžet u Minsk.
Heta całkam jaho zasłuha, jon vialiki małajčyna.
— Ci adčuvajecie vy vinu z-za taho, što zdaryłasia?
— Składana skazać. Kali analizuješ žyćcio, to zrazumieła, čamu ŭsio adbyłosia. Moža być, dzieści nie była naładžana naša suviaź. Čamu jon nie patelefanavaŭ mnie navat paradavacca, što znajšoŭ novuju pracu? Raz hetaha nie było, to niešta było ŭpuščana.
Mahčyma, heta hučyć ehaistyčna, ale jak siabie pavodzić, ja nie viedaju. Bo nichto nie tłumačyć, jak być baćkam, takoj instrukcyi nie isnuje. Zakryvaješ bazavyja patreby dziciaci, pastajanna razmaŭlaješ i pytaješsia, jak prajšoŭ jaho dzień, raskazvaješ i pra siabie — ja zaŭsiody była adkryta ź dziećmi. A akazvajecca, jany raskazvajuć nie ŭsio.
Ščyra, da hetaha času nie viedaju, ci spraviłasia ja sama z hetaj historyjaj. U apošni hod mianie mocna biesić, što ja pastajanna dumaju pra hrošy. Nie chaču kuplać sabie ničoha darahoha, prosta chaču vydychnuć i viedać: u mianie na kartcy niama minusa ŭ 22 tys.
Parada tym, chto apynuŭsia ŭ takoj situacyi: kali možna štości pradać, to lepš zrabić heta, nie ciahnuć i addać doŭh. Kali ž nijak, to prosta źmirycca. Ale i nie sychodzić u pastajannuju honku.
Psichołah: «Machlary — dobryja manipulatary»
Jak zrazumieć, što ź dziciem niešta nie tak, i dzie znajści dapamohu, kali ŭsio ŭžo zdaryłasia? Pra heta pahavaryli ź psichołaham Siarhiejem Janhibajevym.
— Machlary, jak praviła, vielmi dobryja manipulatary. Kankretna ŭ historyjach z hrašyma: padletkam u pryncypie chočacca čahości svajho, niachaj heta buduć štany ci butelka koły. Kali ž padklučajecca žadańnie jašče i dapamahčy mamie, to na heta i buduć cisnuć. Pry emacyjnym uciahnieńni intelekt nie važny: možna być biaskonca razumnym čałaviekam, ale ŭsio roŭna patrapicca na manipulacyju.
Jak danieści da dziciaci patencyjnuju niebiaśpieku «ŭpisvańnia» ŭ roznyja schiemy? Zapałochvańnie, zapeŭnivaje psichołah, sapraŭdy nie spracuje. I navat bolš: moža spravakavać zvarotnuju reakcyju i ŭzmacnić cikavaść.
— Samaje hałoŭnaje — hłybinia kantaktu, davierlivaje vybudoŭvańnie adnosin, spakojnyja razmovy biez pavučańniaŭ i asudžeńniaŭ. Dalej u razmovie možna zhadvać kankretnyja kiejsy z navin i skazać: «Pahladzi, kali łaska. Ja pieražyvaju, moža, u ciabie jość pytańni?»
Ček-list dla baćkoŭ ad psichołaha: na što źviarnuć uvahu ŭ pavodzinach dziciaci
1. Chavaje telefon ci pryładu
- Chavaje ekran pry nabližeńni baćkoŭ.
- Pieraklučaje ci vyklučaje pryładu, kali mama ci tata ŭvachodziać u pakoj.
- Sychodzić u inšy pakoj, kab karystacca telefonam.
- Reahuje rezka, kali baćka pra štości pytajecca.
Što rabić: Nie łajać i nie patrabavać parolaŭ, skazać «Ja nie chaču hladzieć tvaje paviedamleńni. Ale, kali tabie drenna, ja pobač. Ty možaš mnie pakazać, kali zachočaš».
2. Staŭ bolš maŭklivym, zakryŭsia
- Raniej raskazvaŭ pra škołu, siabroŭ, filmy — ciapier adkazvaje adnasłoŭna: «Narmalna», «Nie viedaju».
- Paźbiahaje razmoŭ pra hrošy, ludziej, płany.
- Pierastaŭ dzialicca emocyjami — navat z nahody radasnych padziej.
Što rabić: Nie cisnuć, a prosta być pobač. Skazać «Ja nie patrabuju, kab ty havaryŭ. Ale ja zaŭsiody słuchaju, kali ty hatovy». Dać čas, ale nie ihnaravać.
3. Rezka źmianilisia pavodziny
- Raniej byŭ adkrytym — staŭ ahresiŭnym, razdražnialnym.
- Byŭ aktyŭnym — staŭ pasiŭnym, hadzinami lažyć na kanapie.
- Pierastaŭ cikavicca chobi, siabrami, škołaj.
- Raptoŭna pačaŭ apranacca inakš, mianiać styl znosin, ustupać u novyja hrupy.
Što rabić: Zapisać, što mienavita źmianiłasia i kali. Nie rabić vysnovy — zadavać adkrytyja pytańni, naprykład «Ja zaŭvažyŭ, što ty staŭ inšym. Mnie cikava: što z taboj adbyvajecca?» Hałoŭnaje — być pobač i tranślavać, što baćka hatovy dapamahčy.
4. Źjavilisia prablemy sa snom
- Ciažka zasynaje, časta pračynajecca nočču.
- Strach pierad snom, kaža «Nie chaču spać», «Bajusia, što štości zdarycca».
- Kašmary, načnyja strachi, biessań bieź fizičnych pryčyn.
Što rabić: Stvaryć rytuał spakojnaha snu: cichaje śviatło, čytańnie, muzyka. Pabyć pobač ź dziciem pierad snom, a dniom čaściej razmaŭlać pra jaho/iaje pačućci bieź cisku.
5. Pastajanny niepakoj, tryvožnaść
- Časta pytajecca «A kali…?», «A što, kali ja nie spraŭlusia?».
- Paničnyja reakcyi na drobiazi: zvanok telefona, paviedamleńnie, pachod u škołu.
- Pastajanna praviaraje, «ci ŭsio ŭ paradku», «ci nie pakryŭdzili jaho», «ci nie skazali štości».
Što rabić: Nie kazać «Nie chvalujsia», «Nie sumuj» i tym bolš nie łajać za niepakoj. Tryvohu važna kantejniravać — raźmiaścić kudyści vonki, i ŭ hetym dzieciam dapamahajuć jakraz baćki. Skažycie: «Tvaja tryvoha — važnaja. Ja nie chaču, kab ty spraŭlaŭsia ź joj adzin. Davaj raźbiaremsia razam».
Što jašče važna ŭličvać
- Źjaŭleńnie niezrazumiełych rečaŭ (hrošy, padarunki, adzieńnie), jakich raniej nie było.
- Źmiena siabroŭ: novyja «siabry» nieviadomyja vam, nie prychodziać u hości, nie ŭdzielničajuć u ahulnych mierapryjemstvach.
- Źnižeńnie samaacenki — kaža «Ja nikčemny», «Mianie nichto nie lubić».
- Fizičnyja prykmiety: siniaki, drapiny, paźbiahańnie kantaktu, rezkija źmieny ŭ vazie.
Što rabić baćku, kali dzicia ŭžo «trapiła ŭ historyju» i ciapier treba niejak razabracca nie tolki ź finansavaj častkaj, ale i z emacyjnym składnikam? U takim vypadku varta nahadać sabie praviła «Śpiarša nadzieć dychalnuju masku na siabie».
— Varta vykarystoŭvać lubuju mahčymaść vykazać nazapašanyja emocyi: pahavaryć ź blizkimi, siabrami, paprasić kaho-niebudź prosta vysłuchać i nie davać parad. Kali nikoha niama, to možna «vypluchnuć» usio na papiery. Inakš hetaje «śmiećcie» budzie nazapašvacca, a bo baćku treba jašče i pierapracoŭvać emocyi dziciaci.
Jak jašče dapamahčy sabie i dziciaci? Jak i ŭ historyi Dziny, možna źviarnucca da psichołaha. Pa słovach Siarhieja, lubaja dapamoha ŭ kryzisnaj situacyi nie budzie lišniaj. Navat razumieńnie, što raz na tydzień chtości hatovy vysłuchać, dapamoža adčuć siabie ŭ biaśpiecy. Biaspłatna padtrymku akažuć u Haradskim centry dapamohi siamji i dzieciam (+375 (17) 263-03-03) i Respublikanskim centry psichałahičnaj dapamohi (+375 (17) 300-10-06).
Kamientary