Першая сустрэча ў нас адбылася недзе на пачатку
Потым было ліставанне, доўгае, шчодрае і шчырае. О, колькі я даведаўся з тых лістоў! Якім своеасаблівым беларускім духам з польскім дамешкам цягнула ад іх!Ну і сустрэчы яшчэ былі — ў Мінску, Беластоку, Варшаве і, зразумела, у Крынках.
Сакрат быў для мяне выключнай чалавечай і літаратурнай асобай.
Пісьменнік родам зУ ягоных творах не магло быць фолкнераўскай эпікі (у прасторы Місісіпі не ўлягалася падляшская засцянкоўшчына), але боль і замілаванне былі падобныя.беларуска-польскага памежжа, занядбанага, грэбліва (як непаўнавартаснага) успрыманага і ў «Кароне» і ў савецкай Беларусі, ён здолеў паказаць у сваіх творах трагедыю і шчасце, своеасаблівасць «тутэйшых». Беласточчына стала ягонай Ёкнапатофай.
І разам з тым ён упарта цягнуў гэты куток зямлі да еўрапейскіх традыцыяў, таму аздабляў свае літаратурныя праекты лацінскай вучонасцю. І крынкаўская хата яго мела назву Villa Sokrates. І сам ён з мужыцкай упартасцю авалодаў ангельскай мовай, чым паціху ганарыўся.А як у пісьменніка ў яго была адметная беларуская мова з цудоўным падляшскім адценнем. І польская ягоная проза вызначался беларускім акцэнтам. Нездарма Яцак Курань лічыў, што Сакрат Яновіч паказваў польскім беларусам «шлях да захавання ўласнай аўтэнтычнасці і адначасова блізкасці з палякамі».
Мяркую, што пракляты люстрацыйны псіхоз адбіўся на здароўі Сакрата.Мы ніколі пра гэта не гаварылі. Дый пра што было гаварыць? У нэце пішуць, што з 1958 г. быў супрацоўнікам службы бяспекі. Праз паўстагоддзя пакаяўся. Бо трэба ж было адказваць на пытанні люстрацыйнай анкеты. Знайшлі беластоцкага Кіма Філбі, маладога вясковага хлопца, які здраджваў вельмі важныя звесткі пра тое, што робіцца ў рэдакцыі маленькай занядбанай правінцыйнай газеткі — беластоцкай «Нівы». Якія там антыдзяржаўныя настроі і ўвогуле пагрозы існавалі для ПНР з боку ці беларускіх нацыяналістаў ці агентаў КДБ!
Але калі сёння сам Валенса вымушаны цягацца па судах, даводзячы, што ня быў ніякім «Болекам»… А Сакрат Яновіч прызнаўся… У чым?
Няма жадання болей пра тое гаварыць.
Буду памятаць пра добрае, чуллівае сэрца Сакрата, пра ягоны боль і гонар — Падляшша. Буду гартаць ягоныя кнігі з кранаючымі даравальнымі надпісамі. І яшчэ пра тое, як яго сардэчна віталі людзі, старэйшыя і дзеці, на вуліцах родных Крынак.
-
Алёна Ланская расказала, як стварыла кліп з дапамогай штучнага інтэлекту
-
Аднаго называлі беларускім Шаляпіным, а другога — залатым голасам Беларусі. Але жыцці абодвух артыстаў трагічна абарваліся
-
У Жыровіцах ставяць новыя пазалочаныя іканастасы ў рускім стылі. Барочны іканастас царкоўнікі спісалі ў музей
Каментары