Новая тэндэнцыя ў Літве: рускаму з рускім размаўляць лягчэй …. па-літоўску

У Літве вырасла пакаленне рускіх па паходжанні, для якіх камунікаваць на літоўскай лягчэй, чым на рускай.

Навукоўцы адзначаюць, што гэтая тэндэнцыя звязана ў тым ліку і з тым, што на досвітку незалежнасці Літвы жыхары рускай нацыянальнасці, спрабуючы інтэграваць сваіх дзяцей у літоўскае сацыяльнае асяроддзе, не толькі аддавалі сваіх дзяцей у літоўскія школы, але і самі размаўлялі з імі на ламанай літоўскай.

Гэта шмат у чым прывяло да таго, што некаторыя дзеці, народжаныя ў 90-х, забыліся сваю родную мову і не адчуваюць датычнасці да рускай культуры.

26-гадовая Ганна, ураджэнка Вільні, вырасла ў польска-рускай сям'і. Паводле яе словаў, у сям'і размаўлялі па-руску, на гэтай жа мове чыталі казкі. Зрэшты, у двары маленькая Ганна са сваімі аднагодкамі гутарыла па-літоўску, таму і з мамай дзяўчынка з часам стала размаўляць на абедзвюх мовах — на рускай і літоўскай.

«У першы клас я пайшла ў рускую школу. Памятаю, што гэта былі цяжкія часы, высокі ўзровень беспрацоўя, і мама мне ўвесь час казала, што я павінна атрымаць добрую адукацыю, бо ў адваротным выпадку не змагу знайсці працу. Я ўжо тады добра размаўляла па-літоўску, настаўнікі мяне хвалілі, але з-за сяброў хацела перайсці ў літоўскую школу. Праўда, там з літоўскай мовай прыйшлося напружана папрацаваць — у тым ліку і пасля ўрокаў», — распавядае Ганна.

«Ужо навучаючыся ў гімназіі, я заўважыла, што забываю рускую мову,

таму ў апошнім класе я выбрала яе ў якасці другой мовы, каб падрыхтавацца да іспыту. На жаль, мова сапраўды забываецца вельмі хутка, калі на ёй не размаўляеш», — кажа Ганна.

З мамай дзяўчына размаўляе па-літоўску, бо тая хоча палепшыць сваю літоўскую. «Калі я хачу згадаць рускую мову або ў\зняць настрой мамы, размаўляем па-руску, бо яна любіць мяне вучыць і тлумачыць, як можна выказацца больш вобразна», — кажа дзяўчына.

Па словах Ганны, з рускай культурай у яе асаблівых сувязяў няма, але ў працы руская мова дапамагае.

«Літоўская культура мне значна бліжэй», — прызнаецца Ганна.

«З дзяцінства ў нас у сям'і размаўлялі толькі па-руску. Бацькі міжсобку, так і са мной размаўлялі і па-ранейшаму гутараць па-руску», — распавядае 24-гадовая ўраджэнка Клайпеды Аксана.

Дзяўчына скончыла літоўскую школу, затым — Клайпедскі універсітэт, цяпер яна жыве ў Вільні.

«У школе спачатку — прыкладна каля паўгода — я была ў пастаянным стрэсе, не хацела наогул камунікаваць ні з аднакласнікамі, ні з настаўнікам. Усё гэта ў мяне выклікала напружанне. Але праз некалькі месяцаў наступіў пералом, і з таго часу ў мяне ніякіх праблем не ўзнікала, літоўская мова стала нібы другой роднай», — распавяе дзяўчына.

Яшчэ ў школьныя гады яна адчула, што па-літоўску ёй тлумачыцца лягчэй, чым па-руску, гэта адбылося ў 6-7-х класах.

«З бацькамі я да гэтага часу кантактую па-руску, а з рускамоўнымі сябрамі — у залежнасці ад сітуацыі. Усё залежыць ад таго, ці ёсць у кампаніі літоўцы ці мы гаворым з воку на вока, а таксама ад таго, на якую тэму размаўляем, якое асяроддзе і г.д.», — кажа Аксана.

Яна кажа, што моцную сувязь адчувае як з рускай, так і з літоўскай культурай. «Якая з іх мне бліжэй, вызначыць не вазьмуся», — кажа яна.

***

Паводле даследаванняў, праведзеных у рамках праекта «Гарады і мовы» у 2007—2009 гадах, нацыянальная ідэнтычнасць рускіх Літвы дастаткова моцная: 3 з 4 рускіх у Літве лічаць сябе прыналежнымі да рускай нацыянальнасці. Адначасова яны падкрэслівалі, што з'яўляюцца рускімі Літвы і паводле менталітэту адрозніваюцца ад рускіх Расіі.

Адзін з аўтараў даследавання прафесар кафедры рускай філалогіі Віленскага універсітэта Ала Ліхачова адзначае, што для захавання мовы важна, у якім асяроддзі выхоўваецца дзіця.

«Калі каментаваць прыведзеныя вышэй гісторыі, то варта адзначыць, што Аксана яшчэ не пазіцыянуе сябе як літоўка. І не ператворыцца ў яе, дзякуючы намаганням бацькоў. А вось Ганна кажа, што з ёй бацькі практычна з дзяцінства размаўлялі на дзвюх мовах — з тых часоў, як у двары яна сама з сябрамі стала размаўляць па-літоўску. Калі бацькі робяць такі крок і здаюць пазіцыі рускай мовы, прытым, што дзяцей аддаюць у літоўскую школу, то натуральна, што дзіця ператвараецца ў літоўца. То бок, у чалавека адчуванне сваёй рускай паловы губляецца», — кажа Ліхачова.

Паводле яе слоў, літоўская школа вельмі моцна змяняе ўспрыманне роднай мовы, і ў такім выпадку руская мова ўспрымаецца як адна з родных, а ў горшым — ужо перастае быць роднай.

«Тут важна адзначыць, што калі дзіця паступае ў літоўскую школу, то на 99% будзе залежаць ад намаганняў сям'і, ці застанецца ў яго адчуванне рускай мовы як роднай, або літоўскую мову яно будзе ўспрымаць як адзіную родную», — кажа навуковец.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0