Баярына разбірае нацыянальную архітэктуру: Палац Незалежнасці мог бы выглядаць як ідэальная шкляная бульбіна
На думку архітэктаркі і дызайнеркі Аляксандры Баярынай, без ведання гісторыі і традыцый свайго народу архітэктар, якім бы геніяльным ён ні быў, ніколі не здолее стварыць штосьці сапраўды значнае. Сама Аляксандра ўжо даўно паглыбілася ў вывучэнне нашай спадчыны, як страчанай, так і захаванай. Цяпер Баярына спрабуе зразумець, якой магла быць сучасная беларуская архітэктура, калі б была паслядоўнай і пераймала вынаходкі продкаў.
Дамы былі б з дранкі
Дом, сцены і дах якога зробленыя з дранкі, адпавядае сусветным трэндам і справядліва ўпрыгожвае ці не кожны аўтарытэтны архітэктурны часопіс.
Чаму ж такі дом нельга назваць традыцыйным беларускім? Дрэва — наш матэрыял. Дранка і гонта — таксама. Безумоўна, дах, што пераходзіць у сцены, — новы прыём. Але калі мы возьмем звыклыя нам прапорцыі фасадаў, нахіл дахаў, вышыню цокаля і размяшчэнне будынкаў — усё будзе выглядаць цалкам гарманічна. Вы нават адразу і не заўважыце, што на першай выяве — шыфер і бярвенні, а на другой — дранка.
І гэта толькі адзін з варыянтаў гульні з традыцыяй.
Ёсць цікавыя прыклады выкарыстання дранкі ў сучасным дызайне мэблі і інтэр’ера. Такія прыёмы маглі распрацаваць беларусы, але мы яшчэ не прачнуліся.
Пляценні ў самых розных варыяцыях таксама нам вельмі блізкія.
Зірніце на здымкі: злева — замежныя ўзоры, справа — дом у Занарачы на Мядзельшчыне.
Мэбля была б мабільнай
Калі зірнуць на традыцыйныя беларускія ложкі, можна адразу заўважыць, што некаторыя прыёмы (як пад нумарам 6 і 7) сёння цікава інтэрпрэтуюцца сучаснымі дызайнерамі.
Мэбля-трансформер заўсёды была ўласцівая для быту беларусаў. Шырокімі двухспальнымі ложкамі нашы продкі не карысталіся, спалі шчыльна адзін да аднаго, усе ў адным пакоі. З часам імкненне да большага камфорту павінна было прымусіць распрацаваць шэраг цікавых варыянтаў трансфармацыі ложкаў.
Давалі б новае жыццё старым канструктыўным рашэнням
Традыцыі і сучаснасць часам пераклікаюцца даволі нечакана. На фота злева — адна з традыцыйных канструкцый даху на сохах і сошках. Справа — канструкцыя сучаснай канапы.
Вешалі б «фіранкі» на будынкі
Моцны сучасны трэнд як у дызайне, так і ў архітэктуры. Будынак уяўляе сабой суцэльнае акно, а цікавыя «фіранкі», якія могуць быць зробленыя з самых розных матэрыялаў, бы абгортваюць усю канструкцыю або яе частку. Аналогія з беларускай выцінанкай напрошваецца сама.
Абгарнулі б у выцінанку мэблю
Карысталіся б аканіцамі
Раней без аканіцаў немагчыма было ўявіць беларускі дом, няма прычын адмаўляцца ад іх і сёння.
У фасадах рабілі б акенцы
На фота ніжэй злева можна зірнуць на некаторыя варыянты акенцаў, якія здаўна рабілі беларусы. Іх прыводзіць беларускі архітэктар, доктар архітэктуры Сяргей Сергачоў. Побач — інтэрпрэтацыя гэтых формаў у драўлянай агароджы тэрасы [ідэя Аляксандры Баярынай — НН].
Ніжэй — некалькі сучасных прыкладаў выкарыстання падобных акенцаў у фасадах будынкаў.
А вось цікавае фасаднае рашэнне для хлява ў Калыбані на Брагіншчыне. Хтосьці мог бы паспрабаваць знайсці яму прывабную сучасную форму.
У будынках з’явіліся б махры
Беларусы заўсёды апрацоўвалі край матэрыялу. У адзенні ён абавязкова мусіў быць падшытым, бо махрыстасць асацыявалася з пахаваннем. Славутыя касцюмы Коко Шанэль у нашы буцікі не везлі б. Падобныя архітэктурныя рашэнні нам таксама не блізкія, дзіркі ў фасадах увогуле былі чымсьці немагчымым.
Новае пакаленне рашучых дызайнераў і архітэктараў абавязкова паўстала б супраць народнай забароны на махры і зламала б яе, бо так развіваецца кожная здаровая галіна.
Будавалі б як у суседа
Сяргей Сергачоў склаў мапу, па якой можна адсачыць адметнасці беларускіх дамоў у розных рэгіёнах краіны.
Дамы амаль аднолькавыя, і ў гэтым народная архітэктура больш разумная за сучасную. Сёння кожны будуе сабе дом па індывідуальным праекце і лічыць такі падыход рэалізацыяй уласнай свабоды. У кожнага дома свая вышыня, свае прапорцыі, свой стыль альбо адсутнасць стылю. Ды і нават калі ўсе дамы зробленыя з густам, разам яны выглядаюць безгустоўна.
На мапе ж мы бачым іншае. Прыгадайце вясковыя дамы ў розных частках краіны, несапсаваныя прыбудовамі, сілікатам і металадахоўкай. Разнастайнасць прысутнічае ў той неабходнай меры, у якой яна захоўвае агульную цэласнасць.
«Будаваць як у суседа» — сёння выраз з адмоўным сэнсам. Але папраўдзе, густу больш якраз у гэтым «адмоўным» варыянце. Рэгіянальных асаблівасцяў і пэўных дэталяў дастаткова для таго, каб зрабіць жылое асяроддзе гарманічным і ў той жа час пазнавальным.
Хавалі б двары ад вачэй суседзяў
На Віцебшчыне хавалі двары за высокімі платамі, хатай, гаспадарчымі прыбудовамі.
Звычайна хаты з дрэва праз 50-60 гадоў перарабляліся або будаваліся наноў. Калі б не адбывалася перманентнае вынішчэнне вёскі, цяпер мы б маглі бачыць усю разнастайнасць традыцыйнай формы такога дома ў самых сучасных матэрыялах.
Гэтыя прыклады замежныя. Нашы дамы былі б падобныя на іх, але, безумоўна, мелі б свае індывідуальныя асаблівасці — нахілы дахаў, прапорцыі, колькасць і памер вокнаў, арыентацыю ўваходаў.
Нават такі тып стыкоўкі дахаў легітымны ў Беларусі, калі звярнуць увагу на другі прыклад на схеме з дварамі-комплексамі.
Палац Незалежнасці выглядаў бы як ідэальная шкляная бульбіна
Не трэба баяцца працаваць з традыцыяй. Нават калі з гэтага чароўнага куфара мы выцягнем сёння максімум, мы не возьмем усё — новае пакаленне зірне на традыцыі па-новаму і выкарыстае тое, што мы не заўважылі.
У беларусаў ёсць свая прызма ўспрымання прыгожага. Выпадковыя рашэнні, якія нельга назваць лаканічнымі і ўзнёслымі, — не наш варыянт. Сумнеўныя аб’ёмныя кампазіцыі будаваліся б за мяжой, але не ў нас. Будынак-нагавіцы і будынак-сабачая костка прыкольныя, але «прыкольна» — не станоўчая характарыстыка для беларусаў.
Па-беларуску — гэта годна, сур’ёзна і элегантна, як на прыкладзе злева. І ні ў якім разе не так, як на прыкладзе справа.
У нас знайшлося б месца для ўсяго, што звязана з прыродай: дамоў-гнёздаў, дамоў-сотаў, але без характарыстыкі «прыкольна». Мы б ламалі галаву над выяўленнем лаканічнасці і над тым, што яшчэ можна «дасушыць» у архітэктуры. І наш свежы Палац Незалежнасці выглядаў бы як ідэальная шкляная бульбіна.
У матэрыяле выкарыстаныя ілюстрацыі з сеціва (сучасныя прыклады) і кнігі Сергачова.
Беларусы як скандынавы: топ-7 адметнасцяў нацыянальнага дызайну
Як мінімум 14 чалавек затрыманыя за палітыку ў рабочым пасёлку Ялізава2
Каментары