Minadukacyi choča sumiaścić školnyja ekzamieny z CT. Viadomy piedahoh Jaŭhien Liviant: «Ideja syraja»
U 2023 hodzie ŭ Biełarusi płanujuć uvieści Nacyjanalny dziaržaŭny ispyt, jaki abjadnaje CT i vypusknyja ekzamieny za adzinaccaty kłas. Ci zdolnaje hetaje novaŭviadzieńnie sapraŭdy pamienšyć nahruzku na školnikaŭ, jak heta i płanavałasia, my spytali ŭ viadomaha biełaruskaha piedahoha Jaŭhiena Livianta.
Pakul što padrabiaznaściaŭ pra nacyjanalny dziaržaŭny ispyt mała. Ale niadaŭna źjaviłasia infarmacyja pra toje, jak jaho źbirajucca aceńvać. Heta prapisana ŭ prajekcie novych praviłaŭ pryjomu ŭ VNU i SSNU. Pa słovach ministra adukacyi Ihara Karpienki, hety dakumient u viedamstvie spadziajucca padpisać da kanca hoda.
Kali heta adbudziecca, to z 1 studzienia 2023 hoda ŭ Biełarusi źjavicca Nacyjanalny dziaržispyt (NDI), jaki abjadnaje ŭ sabie ekzamieny za 11-y kłas i CT, ale zakranie ŭsiaho try pradmiety — ruskuju ci biełaruskuju movu (pa vybary) i matematyku. U minadukacyi jašče dumajuć nakont vusnaha ispytu pa historyi Biełarusi, ale pakul hetaje pytańnie tolki abmiarkoŭvajecca.
Pa astatnich pradmietach vypuskniki škoł pa-raniejšamu buduć zdavać CT. Siertyfikat pa vynikach NDI budzie sapraŭdny dva hady. Maksimum, jaki možna budzie nabrać na nacyjanalnym dziaržispycie, − 100 bałaŭ.
Nahadajem, što pra novaŭviadzieńnie aktyŭna zahavaryli paśla taho, jak letam 2020-ha vykazaŭsia Alaksandr Łukašenka i daručyŭ raspracavać novyja praviły pastupleńnia ŭ VNU.
«Vy viedajecie maju pazicyju. U nas kožny, chaj navat z samaj hłybinki, moža stać studentam, kali maje viedy i žadańnie vučycca. Hetamu pryncypu pavinna adpaviadać sistema ŭstupnych ispytaŭ», — skazaŭ tady Łukašenka, padkreśliŭšy, što «ministru adukacyi dadzienaje daručeńnie adpracavać hetaje pytańnie».
Akramia taho, u Biełarusi daŭno išła havorka pra toje, što na vypusknikoŭ vypadaje zanadta vialikaja nahruzka. Maŭlaŭ, školnikam davodzicca rabić padvojnuju pracu. Spačatku zdać čatyry vypusknyja ispyty ŭ škole: piśmova matematyku i movu na vybar (biełaruskuju abo ruskuju) i dva vusnyja — zamiežnuju movu i historyju Biełarusi. A paśla školnych ispytaŭ pieražyć jašče i CT.
Za košt uviadzieńnia NDI Ministerstva adukacyi, vidać, i vyrašyła źnizić nahruzku na školnikaŭ.
«Ale pa fakcie heta zrabić naŭrad ci atrymajecca, — kaža Jaŭhien Liviant. — A kali atrymajecca, to tolki častkova, i tolki dla peŭnaj katehoryi abituryjentaŭ. U pryvatnaści, dla tych, chto paśla škoły dla pastupleńnia ŭ VNU źbiraŭsia zdavać matematyku. Atrymlivajecca, im pryjdziecca dazdać tolki adno CT pa fizicy albo zamiežnaj movie.
Tym ža, chto dla pastupleńnia ŭ VNU źbiraŭsia, da prykładu, zdavać chimiju i bijałohiju, pryjdziecca składaniej. Ciapier jany buduć pa-poŭnaj rychtavacca nie tolki da movy, chimii, bijałohii, ale i da CT pa matematycy. Bo raniej jany mahli abyścisia lohkim u paraŭnanni z CT ispytam u škole. A ciapier da matematyki daviadziecca rychtavacca jak da CT. Jašče bolš škada humanitaryjaŭ. Mnohija z ich nie zmohuć zdać ekzamien pa matematycy navat na minimalnuju stanoŭčuju adznaku».
Ci mahčyma paraŭnoŭvać NDI z rasijskim ADI, jaki zrabiŭ lahčejšym žyćcio školnikaŭ? Jany adzin raz zdajuć ispyty paśla škoły — i volnyja. Liviant kaža, što nie.
«Ahulnaha ŭ rasijskaha ADI i biełaruskaha NDI tolki toje, što ŭ nas chočuć sumiaścić vypusknyja i ŭstupnyja ispyty. I toje nie ŭsie. Pra niuansy hetaha punkta ja ŭžo kazaŭ vyšej. A ciapier pra roźnicu, jakaja pamiž ADI i NDI duža vialikaja.
U Biełarusi zachoŭvajucca vypusknyja ispyty, a potym vypusknikam usio roŭna pryjdziecca zdavać ustupnyja CT, a ŭ Rasii niama vypusknych ispytaŭ. Tam usie vypusknyja ekzamieny sumieščanyja z ustupnymi. U Rasii admovilisia ad siaredniaha bała atestata pry padačy dakumientaŭ u VNU, a ŭ nas pakinuli.
Jašče nieviadoma, što ź im buduć rabić paśla sumiaščeńnia ekzamienaŭ pa troch pradmietach. Plus da ŭsiaho, rasijski ispyt pa matematycy i movie vielmi mocna adroźnivajecca ad biełaruskaha. Prahrama ŭ Rasii bolš raznastajnaja, hłybokaja i pradumanaja. Tak, naprykład, u rasijskim ADI pa matematycy dva ŭzroŭni: bazavy i profilny. Vypuskniki samastojna vybirajuć, na jakim uzroŭni zdavać ispyt.
U našym centralizavanym testavańni tolki adzin ŭzrovień dla ŭsich abituryjentaŭ. U nas u CT pa matematycy — 32 zadańni. U 18 ź ich prapanujucca varyjanty adkazaŭ, a ŭ astatnich 14 ich treba ŭpisać samim. U rasijskim ADI niama nivodnaha zadańnia z varyjantami adkazaŭ. Tam jość častka zadańniaŭ, u jakija treba ŭpisać svoj adkaz, u astatnich nieabchodna prademanstravać jašče i padrabiaznaje rašeńnie.
Ciapier mova. Zimoj usie vypuskniki ŭ Rasii pišuć sačynieńnie pa ruskaj movie. U vypadku, kali sačynieńnie nie napisanaje ci napisanaje na dvojku, vypusknik da ADI naohuł nie dapuskajecca. I naadvarot, u vypadku vysokaj adznaki atrymlivaje dadatkovyja bały da ADI. Biełaruskija ž vypuskniki daŭno nie pišuć sačynieńniaŭ.
Tamu liču, što paraŭnoŭvać biełaruskuju ideju NDI z rasijskim ADI zanadta paviarchoŭna i prymityŭna. Heta zusim roznyja historyi. Biełaruskaje ministerstva adukacyi, miarkujučy pa ŭsim, kirujecca pryncypam «da čorta padrabiaznasci», heta značyć, prymaje rašeńnie, jakoje tyčycca ŭsich vypusknikoŭ, nie praličyŭšy nastupstvy i nie pryniaŭšy da ŭvahi ŭsie niuansy. Spačatku ŭviazvajucca ŭ bitvu, i tolki potym buduć analizavać usie «za» i «suprać».
Kamientary